|
Ял пурнӑҫӗ
 Атнарсем ҫул юсаҫҫӗ Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Атнар ял тӑрӑхӗ тӑван атврлаӑха хӑтлӑх кӳрессипе вӗҫӗмех ҫине тӑрать. Хальхинче унта Атнар ялӗнчи ҫулсене сарассипе ҫине тӑраҫҫӗ. Асӑннӑ яла хӑтлӑх кӗртессипе туканашсем пӗлтӗр те ӗҫленӗ-ха. Ун чухне вӗсем Сурски тата Садовӑй урамсене вак чул сарса тухнӑ. Кӑҫал вара ал Атнарти Шкулҫум тата Заречнӑй урамсем патне ҫитнӗ. Вырӑнти ял тӑрӑхӗ иртнӗ уйӑхрах юсавҫӑ-предприятие палӑртма аукцион иттернӗ. Конкурсра «Автодорсервис» текен тулли мар яваплӑ общество ҫӗнтернӗ. Унпа ӗҫе пурнӑҫласси пирки килӗшӳ алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Халӗ Атнарти маларах асӑннӑ урамсене хӗрсех хӑтлӑх кӳреҫҫӗ. Сӑнсем (11) Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Афиша
 «Чӑваш Республикинчи лаша спорчӗн пӗр центрӗ Патӑрьел районӗнче вӑйлӑ аталаннӑ. 1968 ҫултанпа ҫав районти юртӑ лашасем нумай конкурс, чупу ҫӗнтерỹҫисем пулнӑ. Совет Союзӗн, Раҫҫейӗн ипподромӗсенче малти вырӑнсене сахал мар ҫӗнсе илнӗ», — тесе пӗлтереҫҫӗ Комсомольски район администрацийӗнче. Анчах Каҫал енче те ҫитӗнӳсем пур. Сӑмахран, 1981 ҫулта «Затейник» юртӑ лаша Патӑрьелӗнчи ипподромра 21 лаша хушшинче 1-мӗш вырӑна тухнӑ. Ҫав лаша Г.Ф. Волков ертсе пынӑ хуҫалӑхран пулнӑ. Ҫавӑн пекех З.Ш. Заргиров хуҫалӑхӗнчи «Гораций» юртӑ лаша 2006 ҫулта ҫӗршывӑн тӗрлӗ ипподромӗнче палӑрнӑ. Районти ытти хуҫалӑх лашисем те сахал мар конкурсра ҫӗнтернӗ, кашни ҫулах Йӗпреҫ районӗнчи Пучинке ялӗнчи лаша спорчӗн республикӑри «Камай уйӗ» уявне хутшӑннӑ. Унта пӗрре кӑна мар «Урожай», «Красный маяк» хуҫалӑхсен лашисем палӑрнӑ, парнесене тивӗҫнӗ. Кӑҫал та Республика кунӗнче, ҫӗртмен 24-мӗшӗнче, районти ипподромра пысӑк уяв, юртӑ лашасен чупӑвӗ, куравӗ пулать. Ҫак спорта кӑмӑллакансене программӑпа паллашма сӗнеҫҫӗ: 12:30–13:30 сехетре джигитсене курса киленме пулӗ; 13:30–14:30 сехетре пирвайхи чупусем, юртӑ лашасем ӑмӑртӗҫ; 14:30–14:40 сехетре вырӑнти ӑратлӑ лашасем «Ял джигичӗсем» чупура вӑй виҫӗҫ; 15:00–15:10 сехетре мала тухайман, 6, 7, 8, 9, 10 вырӑнсем йышӑннӑ юртӑ лашасен чупӑвӗ пулӗ; 15:20–15:30 сехетре малтанхи чупура 1–5-мӗш вырӑнсене тухнӑ лашасен финал ӑмӑртӑвӗ иртӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Пӑтӑрмахсем
 Сӗтев илнишӗн кӑна мар, сӗтев пама пӑхнишӗн те явап тыттарнине чылайӑшӗ пӗлет-тӗр. Кӳкеҫре пурӑнакан 36-ри арҫын те ҫакна пӗлмен, те пӗлсен те шикленме пӗлмен? Нумаях пулмасть ун тӗлӗшпе суд пулса иртнӗ. Арҫынна РФ Пуҫиле кодексӗн 291 статйин 3-мӗш пайӗпе явап тыттарнӑ. Ку статья должноҫри ҫынна сӗтев панипе ҫыхӑннӑ. Ӗҫӗ пирки Шупашкар районӗн прокуратури ҫапла пӗлтерет. 36 ҫулти арҫын ҫу уйӑхӗн 6-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи суд приставне 3 пин тенкӗ сӗтев сӗннӗ. Ҫавна укҫашӑн приставӑн хайхин никам умӗнче те нимле парӑм та ҫук тесе хут ҫырса памалла пулнӑ. «Тавҫӑруллӑ» парӑмҫӑ шучӗпе приставӑн унӑн парӑмӗ пирки мӗнпур хута пӗтермелле пулнӑ. Сӗтев сӗнекен шучӗпе нумаях пулмасть суд пулса иртнӗ. Судра арҫын питӗ ӳкӗннӗ. Айӑпне йӑлт йышӑннӑ. Тата унӑн пӗчӗк ача пуррине шута илсе парӑмҫа 105 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ. Ку вӑл сӗтев сӗннине 35 хут ӳстерсе штрафланине пӗлтерет ӗнтӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Хулара
 Катока тӳре-шара хаклать Шупашкарти йӑлари хытӑ каяша турттаракан предприятисенчен пӗри 15,5 миллион тенкӗпе «BOMAG» маркӑллӑ пусӑрӑнтаракан каток туяннӑ. Республика кунӗнче ҫӗннине хута яма, кӑтартма тӑрӑшни йӑлана кӗнӗ пулӑм та, ку катока та ҫак вӑхӑталла ӗҫлеттерме тытӑннӑ. Каток епле ӗҫленине тӗрлӗ шайри тӳре-шара тата тӗрлӗ хуларан кисле ҫитнӗ хӑнасем Питтукасси ҫӳп-ҫап вырӑнне ҫитсех пӑхнӑ. Катока пахалама пынӑ йышра Чӑваш Енӗн ҫутҫанталӑк ресурсӗсен министрӗ Иван Исаев, Шупашкар хула администарцийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков тата ыттисем пулнӑ. Ют регионсенчен килнисен хушшинче республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче Чӗмпӗр, Хусан, Пенза, Йошкар-Ола, Чулхула, Магнитогорск хулисене асӑннӑ. Ҫӗнӗ каток ӗҫе ҫӗртмен 17-мӗшӗнче тытӑннӑ иккен. Ӑна туяннӑ предприяти, «Спецавтохозяйство» общество, хуҫи Юрий Малов тинтерех туяннӑ ҫав техника ҫӳп-ҫап шайне 7 хута яхӑн пусӑрӑнтараяссине ӗнентернӗ. Ҫакӑ ҫулӑм тухасран та аван иккен. Йӑлари каяшсем ҫӗрсе выртнӑ май метан тухать, вӑл ним мар хыпса каяйрать. Машина ытти бульдозерпа танлаштарсан самай йывӑр иккен. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 Республикӑра ун пеккисем те пур иккен. HeadHunter текен тӗпчев компанийӗ Чӑваш Енри тӗлӗнтермӗш профессисене тишкернӗ. Ҫавсен шутне фотокӗнекесене пухакана, чак-чак технологне, пулӑ тирпейлекене тата шухӑш-кӑмӑла пухакан специалиста кӗртнӗ. Фотокӗнеке пухакан ӑстан тирпейлӗ пулмалла, пулӑ тирпейлес текене вара медицина кӗнеки кирлӗ. Кунта сӑмах претендентсене суйланӑ чух тӗпе хуракан критерисем пирки пырать. Камӑн мӗн ӗҫ тумалли пирки каласан, чак-чак технологӗн технологи виҫине хатӗрлемелле, чак-чак производстви валли схемӑпа карттӑ туса хатӗрлесси те ҫав ҫын яваплӑхӗ шутланать. Ҫынсене шухӑш-кӑмӑлне пухаканӑн компани кӳрекен пулӑшу пирки клиентсем мӗн каланине тӗпчемелле. Камӑн ӑҫта тар тӑкмалли пирки каласан, фотокӗнеке пухаканӑн Шупашкарти офисра 10 сехетрен тытӑнса кӑнтӑрла иртни 4-ччен ӗҫлемелле. Чак-чак технологӗн Ростов облаҫӗнчи Азов хулине тухса кайма тивӗ. Ӑна унта пурӑнмалли кӗтес тара илсе тӑкакланнине компани саплаштарӗ. Ҫул укҫине те ӗҫпе тивӗҫтерекен хӑй тӳлӗ. Пулӑ тирпейлекенӗн вара ҫичӗ юта тухса каймалла мар: Шупашкарта ӗҫлемелле. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Раҫҫейре
 Ҫӗнӗ йышши 1 тенкӗ. Михаил Ковалев сӑнӳкерчӗкӗ Ҫӗршывӑн тӗп банкӗ ҫаврӑнӑша ҫӗнӗ йышши тенкӗлӗх укҫа кӑларать. Вӑл епле пулассине иртнӗ ҫул вӗҫӗнче ҫирӗплетнӗччӗ. Эмисси программипе килӗшӳллӗн 1 тенкӗлӗх укҫана 100 миллион штук хатӗрленӗ. Халӗ усӑ куракан 1 тенкӗпе танлаштарсан дизайн енчен ылмаштарнин уйрӑмлӑхӗ — «решкӑна» улӑштарнинче. Ҫӗннинче «1» тесе цифрӑпа ҫырса хуни вырӑнне «Р» саспалли вырнаҫтарнӑ. «Ӑмӑрткайӑка» ҫаплипех хӑварнӑ — улӑштарса аппаланман. Вӑл малтанхиллех икӗ пуҫлӑ. «Раҫҫей банкӗ» тесе ҫырнине те тата тата ыттине те хӑварнӑ. Коллекционерсем валли «пруф» тата «анциркулейтед» пахалӑхлӑ кӗмӗл укҫа та кӑларнӑ. «Пруф» текеннине — 500 штук, «анциркулейтеда» — 1 пин штук. Пӗр тенкӗ символне усӑ курассине Тӗп банк ӳлӗмрен анлӑлатса пырасшӑн. Ӑна ҫӗнӗ банкнотсен шыв паллисем ҫине вырнаҫтарасшӑн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Тӗнчере
 Янцзы юханшывӗнче — экскурсире Нумаях пулмасть И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн географипе геоморфологи кафедрин заведующийӗ И.В.Никонорова тата Н.Ф.Петров профессор Китайра командировкӑра пулнӑ. Вӗсем ҫӗр ишӗлессине тӗпчес енӗпе иртнӗ Пӗтӗм тӗнче форумне хутшӑннӑ. Кунашкал канашлу виҫӗ ҫулта пӗр хут иртет. ЧПУ ӗҫченӗсем унта кашнинчех хутшӑнаҫҫӗ. 2008 ҫулта Н.Ф.Петров пӗрремӗш форумра ҫӗр ишӗлессин классификацийӗпе паллаштарнӑ. Канашлу программипе килӗшӳллӗн Янцзы юханшывӗ тӑрӑх катерпа экскурсие тухнӑ: Ванчжоу хулинчен пуҫласа Ичанга таран. Унта Китайри хӑрушлӑх кӑларса тӑратакан геологи процессне сӑнакан мониторинг служби йӗркелнине, йывӑр условисенче кӗперсем, ҫулсем, туннельсем тунине курнӑ. Ҫавӑн пекех ЮНЕСКО ҫутҫанталӑк тата культура еткерлӗхӗн ӗскерӗсене кайса курнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Культура
 Уяври самант Паян Ҫӗнӗ Шупашкарта тутарсем хӑйсен чи пысӑк уявне паллӑ тунӑ. Сабантуй кӑнтӑрлахи 11 сехетре пуҫланнӑ. Чи малтанах пурне те уяв ячӗпе Минкадыр Резяпов, Патӑрьел районӗнчи Тутар Сӑкӑт ял администрацийӗн пуҫлӑхӗ Нагим Хасянов саламланӑ. Ҫӗнӗ Шупашкар Имамӗ Минкадыр Резяпов паянхи кун мӑсӑльман тӗнне ӗненекенсемшӗн пысӑк уяв пулнине палӑртнӑ. Унччен Сабантуя ялсенче ҫеҫ уявланӑ тӑк халӗ хуласенче те ӑна паллӑ тӑваҫҫӗ. Уявра ирӗклӗ кӗрешӳ, тутар кӗрешӗвӗ пулнӑ. Аслисем ҫаксене сыхласа хӑварса кӗҫӗн ӑрӑва парса хӑварасшӑн. Уяв вӗҫленес умӗн асфальт ҫине ӳкернӗ ӳкерчӗксен ҫӗнтерӳҫисене тата кӗрешӳсенче мала тухнисене чысланӑ. Сцена ҫинче Ҫӗнӗ Шупашкар тата Тутар Сӑкӑт ялӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗсем юрӑ-ташӑпа савӑнтарнӑ. Ҫавӑн пекех Сабантуйра наци вӑййисене, шашка тата шахмат турнирӗсене, викторина ирттернӗ, тутарла сӑвӑсем вуланӑ. |
|
Культура
 «Про Локо Самугео» ансамбль Ҫӗртмен 19-мӗшӗнче Красноармейски районне Италири Сардини хӑнасем ҫитнӗ. Хӑнасене «Хавал» халӑх кӗввин ансамблӗ ҫӑкӑр-тӑварпа, сӑрапа кӗтсе илнӗ. Унтан Италири пултарулӑх ушкӑнне ҫавра сӗтеле чӗннӗ. Кун хыҫҫӑн «Про Локо Самугео» Трак урамӗсем тӑрӑх утнӑ. Ҫӗнтерӳ паркӗнче вӗсене куракансем чӑтӑмсӑррӑн кӗтнӗ. 20:30 сӗхетре халӑх Итали ҫӗршывӗн кӗввипе тата ташшипе киленме пуҫланӑ. Юлашкинчен хӑнасем картана тӑрса сцена ҫинчен халӑх патне аннӑ. Ҫынсем те чӑтса тӑрайман, хӑнасемпе пӗрле картана тӑнӑ. Чӑваш кӗвви янӑрасан пурте ташша янӑ. Сардинирен килнӗ ансамбль пурин кӑмӑлне те кайнӑ. Кашниех асӑнмалӑх сӑн ӳкерӗнме тӑрашнӑ. Каҫхи апатлану хыҫҫан хӑнасем Трак енпе сыв пуллашнӑ. Сӑнсем (41) Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Ҫурт-йӗр
 Ҫурт-йӗр тӑвассипе пирӗн ҫӗршывра патшалӑхӑн ҫӗнӗ программи хута каять. Ӑна Раҫҫейӗн 45 регионӗнче пурнӑҫа кӗртмелле, ҫав йыша Чӑваш Ен те лекнӗ. Чӑваш Енӗн Ҫурттӑвӑмминӗ хыпарланӑ тӑрӑх, программӑпа килӗшӳллӗн пирӗн республикӑра 2017 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне 210 пин тӑваткал метр ҫурт-йӗр хӑпартмалла. Хатӗр хваттерӗн 1 тӑваткал метрӗн сутлӑх хакӗ 30 пин тенкӗрен иртмелле мар. Ҫурт-йӗр тӑвакан организацисене конкурс урлӑ палӑртӗҫ. Йӳнӗ хакпа хваттер сутса ҫука юласран (пӳрт купалакансем юрлӑ ҫынсем иккенне ӗненесех килмест те...) патшалӑх вӗсене укҫа уйӑрса пулӑшӗ. Пӗр тӑваткал метр пуҫне — 4 пин тенкӗ. Вӑл тупрана ҫурт-йӗре хӑпартнин хӑй хаклӑхне чакарас тӗллевпе уйӑрасшӑн. Ара, ҫутӑ кӗртме тӑратӑн-и, газ-и е шыв пӑрӑхӗ илсе килмелле-и — нихӑш ӗҫӗ те пысӑк тӑкаксӑр мар. Кунта чи илӗртекенни — сутлӑх хак. Эконом-класлӑ хваттерсене метр тӑваткал метршӑн 30 пин тенкӗрен ытларахпа сутмалла мар. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+4.3 °C