Ку вырсарникун, ҫурлан 18-мӗшӗнче республикӑн тӗп хули хӑйӗн ҫуралнӑ кунне паллӑ тӑвать. Ку уява хула ҫыннисемпе хӑнасем чӑтӑмсӑр кӗтеҫҫӗ. Анчах та пурин кӑмӑлне ӗнӗрпе паян тӑракан ӑмӑрлӑ, йӗпе ҫанталӑк хуҫать. Пурте пӗр ыйтупа кӑсӑкланаҫҫӗ: «Хула кунӗнче мӗнле ҫанталӑк пулӗ?»

Чӑваш Енӗн гидрометеоцентрӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх ҫумӑр паян-ыран кӑна ҫуса тӑрӗ. Вырсарникун вара пӗлетсем хушшинчен хӗвел тухӗ, сывлӑш температури кӑнтӑрла 21–26 градус, каҫ еннелле — 13–17 градус пулӗ. Ҫурҫӗртен килекен ҫил ҫеккунтра 5–10 метр хӑвртлӑхпа вӗрӗ.

Ҫапла вара республика ҫыннисем кулянмасӑрах, тулли кӑмӑлпа Шупашкарӑн ҫуралнӑ кунне паллӑ тума пултарӗҫ.

Этнер Егоров блогӗнчен

Ҫапла, ҫапла... Тахҫан Шупашкар Арбатӗнче «кун каҫнӑ» республикӑн тӗп хулин чысне варалатакан ӳкерчӗк ҫак кунсенче хӑйӗн вырӑнне ҫухатнӑ та. Кун ҫинчен «Ирӗклӗ сӑмах» интернет-хаҫата Этнер Егоров блогер пӗлтернӗ.

«Чапа» тухнӑ «Шупашкартан салам!» ӳкерчӗк ҫинчен эпир иртнӗ кунсенче пӗлтернӗччӗ. Сӑра ӗҫмелли сӑна сӑнарлакан «пултаруллӑх» хайхи блогера кӳрентернӗ.

Ҫурлан 14-мӗшӗнче Егоров хӑйӗн блогӗнче фотоаппарт ҫине ӳкерсе илнӗ хайхи сӑнӳкерчӗке хула пуҫлӑхне ярса парап тесе ҫырнӑ. Ҫырни вара кӑлӑха пулман, ҫак кунсенче ӳкерчӗк хӑвӑрттӑн Ехрем купса урамӗнчен ҫухалнӑ.

Сӗнтӗрвӑрри районӗнче ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче тухнӑ инкек ҫинчен эпир маларах пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ. Аса илтеретпӗр, асӑннӑ кунне каҫ-кӳлем тӗлнелле Атӑлта ултӑ ҫамрӑк ларса килекен моторлӑ кимӗ ӑнсӑртран ҫаврӑнса ӳкнӗ, вара ҫакна пула кашни шыва кӗрсе ӳкнӗ. Пиллӗкӗшӗ ҫӑлӑнма пултарнӑ, 16-ҫулхи хӗр вара путса вилнӗ. Хӗрен виллине вара эрнерен Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Карапаш ялӗ ҫумӗнче ял ҫыннисем асӑрханӑ пулнӑ.

Тухнӑ инкекшӗн явапне вара 27 ҫулхи кимӗ хуҫин тытмалла пулать. Чӑваш Енӗн СКР йӗрлев управленийӗ тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх инкек тухнӑ кунне моторлӑ кимӗн хуҫи ӳсӗр пулнӑ, пӗчӗк карапа ҫӳреме унӑн прави те пулман, унсӑр пуҫне кимӗре 4 ҫын вырӑннӗ (унта тӑваттӑн кӑна ларма пултарнӑ) улттӑн ларса пынӑ, ҫӑлӑнмалли жилетсем те пулман.

Ҫак кунсенче суд Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан 27 ҫулхи ҫамрӑка «асӑрханулллӑ пулмасӑр ҫын пурнӑҫне татнӑ» статьяпа «айӑплӑ» тесе йышӑннӑ. Ӑна вара 9 уйӑхлӑх колонийе леҫмелле тунӑ.

Те пурнӑҫ самани улшӑнса пынӑ майӑн хӗрарӑмсем хӑйсен ятне варалама тытӑнчӗҫ. Кашни кун тенӗ пек массӑллӑ информаци хатӗрӗсем пире амӑшсен явапсӑрлӑхӗ ҫинчен пӗлтереҫҫӗ. Ҫӗнӗ Шупашкарта пулса иртнӗ пулӑм вара тепӗр хут хӗрарӑмсем хӑйсен ӑшри амӑш инстинктне ҫухатма тытӑннине ҫирӗплетсе парать.

Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан 30 ҫулхи хӗрарӑма «асӑрхануллӑ пулмасӑр хӑйӗн икӗ уйӑхри ачине вӗлернӗ» статьяпа айӑплаҫҫӗ. Паяна вӑл суд йышӑнӑвне кӗтет.

Йӗрлев тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх ҫамрӑк амӑш пепкене ҫуратнӑ хыҫҫӑн та хаяр шӗвӗксене ӗҫес йӑлана пӑрахӑҫламан. Чӑваш Ен йӗрлев комитетӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх пӗр кунхине хайхи хӗрарӑм «хӗренкеленнӗ» хыҫҫӑн хӑйӗн пепкене кӑкӑр пама шутланӑ, хӑй вара ачине ҫитернӗ чухнех ҫывӑрса кайнӑ пулнӑ. Унтан хӑй сисмесӗрех ачи ҫине хӑпарса выртнӑ пулать, лешӗ сывлайми пулса ларнӑ. Ҫапла вара пӗчӗк тӗпренчӗкӗн пурнӑҫӗ татӑлнӑ та.

Суд-хими экспертизи пӗтӗмлетӗвӗ инкек пулнӑ вӑхӑтра хӗрарӑм ӳсӗр пулнине ҫирӗплетсе панӑ. Амӑш айӑпне пула вилнӗ икӗ уйӑхри хӗрачан юнӗнче те этил спиртне асӑрханӑ пулнӑ.

Вӗрентекенсем хушшинче тем тӗрлӗ конкурс та ирттернӗрен хӑш вӑхӑтра вӗрентсе ӗлкӗреҫҫӗ-ши тесе те калас килет… Халӗ, акӑ, пуҫламӑш тата вӑтам професси пӗлӗвӗ паракан учрежденисенче тӑрӑшакансем «Раҫҫей ӑстасемпе палӑрса тӑрать» конкурса хатӗрленеҫҫӗ. Ун йышшин республикӑри конкурсӗ маларах иртнӗ те, ҫавӑнта ҫӗнтернисем халӗ ҫӗршыв шайӗнчи ӑмӑртӑвне хутшӑнӗҫ. Унта Шупашкарти 2-мӗш, 4-мӗш, 23-мӗш училищесенче, 12-мӗш лицейре тата Ҫӗнӗ Шупашкарти политехника техникумӗн пӗрер преподавателӗ 11 ӗҫпе хутшӑнӗҫ.

Тӗрӗссипе, списокӗ кунпах вӗҫленмест-ха. Кунта наци, арҫын е хӗрарӑм пулнине, мӗнле тӗне ӗненнине тата ытти ҫавӑн йышши самантсене кӗртнӗ. Сӑмахӗ вара ӗҫе илекенсем мӗне кура ҫынсене мӗне кура суйлани пирки пырать.

Ҫӗнӗлӗхе нумаях пулмасть йышӑннӑ 162-мӗш федераци саккунӗпе пӑхса хӑварнӑ. Саккуна пӑхӑнман уйрӑм ҫынсене 500 тенкӗрен пуҫласа 1000 тенкӗ таран штрафлама юрать; должноҫрисене — 3 пин тенкӗрен пуҫласа 5 пин тенкӗ таран; предприяти-организацисене — 10 пин тенкӗрен пуҫласа 15 пин тенкӗ таран.

Саккуна йышӑнакансем ун пек пӗлтерӗве пичетлекен массӑллӑ информаци хатӗрӗсенчен тытӑнса ҫавӑн йышши пӗлтерӳ ҫыпӑҫтаракансем таранах явап тыттарассипе хӑратаҫҫӗ-мӗн.

Кӑҫалхи юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен Шупашкарта ҫул ҫӳремелли уйӑхлӑх билетсене элеткронли ҫине куҫарӗҫ. Кун пирки республикӑн Транспорт министерствинче ирттернӗ канашлура йышӑннӑ.

Унта министерствӑна пӑхӑнса тӑракан «Чӑвашавтотранс» предприяти тата «Пӗрлехи транспорт картти» обществӑра тӑрӑшакансем хутшӑннӑ. Малтанхи вӑхӑтра электронлӑ билетсене хулари тарнспорт валли сутӗҫ, хула ҫумӗнчи транспортра хут билетсемех юлӗҫ.

Паян Шупашкарта тепӗр ача-пӑча пахчи хута кайнӑ. Вӑл уйрӑм ҫын харпӑрлӑхӗнчи учреждени пулӗ. Ӑна уҫнӑ ҫӗре хутшӑннӑ республика ертӳҫи Михаил Игнатьев ҫак учреждение уҫни патшалӑхпа уйрӑм ҫын пӗр тӗвӗре ӗҫлеме пултарнине палӑртса хӑварнӑ.

«Шкул ҫулне ҫитменнисен академийӗ» ят панӑскер Шупашкарӑн ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ микрорайонӗнче хута кайнӑ. Унта пилӗк ушкӑн уҫма палӑртаҫҫӗ. Кашнинче 20-шер ачана йышӑнма май пур-мӗн. Ачасен аталанӑвӗн центрӗ те, ача-пӑча пахчи текен ҫав учрежденире музыка тата физкультура залӗсем пур иккен. Паллах, психолог та ӗҫлӗ. Сенсор пӳлӗмӗ те пур. Тата, паллах, ӗҫре кирлӗ ытти пӳлӗм…

Ҫулталӑк вӗҫлениччен вӑл тӑрӑхра шкул ҫулне ҫитменнисен тепӗр учрежденине уҫма палӑртнине пӗлтернӗ вӑл тӑрӑхри нумай хваттерлӗ ҫурт-йӗре хӑпартакан предприяти директорӗ Николай Угаслов.

Сӑнсем (25)

Ҫурлан виҫҫӗмӗш вырсарникунӗнче Чӑваш Республикин тӗп хули пурне те пысӑк та савӑнӑҫлӑ уява — Шупашкар хули кунне — паллӑ тума йыхравлать. Ҫак куна халаласа Шупашкарта тӗрлӗ мероприятийӗсем ирттерме планланӑ. Йӑла тӑрӑх хулан ҫуралнӑ кунӗ тӗлнелле чӑваш ӳкеревҫисен пӗрлешӗвӗ юлашки ҫулта ӳкернӗ ӗҫӗсем тӑрӑх ятарлӑ курав уҫать.

Кӑҫалхи «Савнӑ Шупашкарӑм» ятпа ҫӳрекен курав паян, ҫурлан 16-мӗшӗнче Президент бульварӗнчи паянхи вӑхӑтри ӳнер центрӑн залӗсенче уҫӑлнӑ. Йӗркелевҫӗсем палӑртнӑ тӑрӑх курав яланхи пекех ҫынсемшӗн кӑсӑклӑ та тухӑҫлӑ пулӗ.

Шупашкарта ҫӳллӗ кӗлӗ тӑхӑнса тупӑшассипе ӑмӑрту иртнӗ. Унта 26 хӗр хутшӑннӑ иккен.

Старта тӑракансен кӗлли 8 сантиметртан ҫӳллӗрех кӗлӗллӗ пушмак тӑхӑнма тивнӗ иккен. Ҫапах та 14 сантиметр ҫӳллӗшне тӑхӑнса тупӑшӑва тухакан та тупӑннӑ. Ҫӗнтерӳҫи вара — 13 сантиметр ҫӳллӗш кӗлӗ тӑхӑнса старта тӑнӑ Валентина Алексеева.

Ҫӗнтерес текенскернчен хӑшӗсен суранланасси те пулнӑ. Ытла хытӑ чупса пынине пула вӑхӑтра чарӑнса ӗлкӗрейменнипе куракансемпе тупӑшакансене уйӑрма лартнӑ тимӗр картана пырса ҫапӑннӑ иккен. Теприсем ӳксе чӗркуҫҫине амантнӑ, хӑшӗн чупнӑ ҫӗрте пушмакӗ ураран хывӑнса ӳкнӗ, теприн пушмак кӗлли хуҫӑлса кайнипе ҫурма ҫулта ӑна тепӗр пушмакпа ылмаштарма тивнӗ.