Суйлав саманчӗ

Чӑваш патшалӑх университечӗн суйлавӗ пуласси пирки эпир хыпарланӑччӗ. Паян вара суйлав иртнӗ.

Ректора икӗ кандидатран суйлама тивнӗ. Маларах вара ҫак вырӑн пирки ӗмӗтленекенсем пилӗк ҫын таран пулнӑ, анчах Раҫҫейӗн Вӗренӳ министерстви вӗсенчен иккӗшне кӑна ырланӑ.

Паянхи суйлав конференцине хутшӑннисенчен асӑннӑ аслӑ шкулӑн проекторӗншӗн Андрей Александровшӑн 207-ӗн сасӑланӑ. ЧПУна ертсе пырас шухӑшлӑ пулнӑ Юрий Исаев (вӑл Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн диреткорӗнче тӑрӑшать) кандидатурине 13 ҫын ырланӑ.

Паян Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче «Чӗрӗ сӑмах» спектакль премьери иртнӗ. Шел те, вӑхӑт хӗсӗккипе ҫитме май килмерӗ. Унта пулса курнисем вара премьера кӑмӑла кайнине палӑртрӗҫ.

Пьеса авторӗ тата режиссёрӗ — тӗлӗнмелле пултаруллӑ та ӑслӑ-тӑнлӑ чӑваш Иосиф Дмитриев (Трер). Музыкӑпа поэтика ревю ҫирӗммӗш ӗмӗрти поэзин классикӗсен — Ҫеҫпӗл Мишшин, Петӗр Хусанкайӑн, Митта Ваҫлейӗн тата Геннадий Айхин — хайлавӗсенчен никӗсленнӗ. Вилӗмсӗр поэтсен сӑнарне туртса кӑларма пултаракан роле кама выляттарасси пирки Иосиф Трер пуҫ ватнине хам та ас тӑватӑп-ха. Кун пирки вӑл пӗр калаҫура палӑртнӑччӗ. Ҫапла вара Поэт рольне Сергей Никитина шанса панӑ. Спектакле Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗн вӗренекенӗсене те явӑҫтарнӑ. Премьерӑна Чӑваш Республикин Элтеперӗн гранчӗпе лартнӑ. Ӑна СССР халӑх артисткин пултарулӑхне тата Ҫамрӑксен театрӗ кӑҫалхи ҫуркунне сакӑр теҫетке ҫул тултарнине халалланӑ.

«Шӑплӑхра сасӑ илтӗнет.

Малалла...

Раштавӑн 10-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнчи Пучинке шкулӗнче чӑваш ҫӗрӗн чи чаплӑ та чи сумлӑ Хӗрарӑмӗ — СССР халӑх артистки Вера Кузьмина хӑнара пулчӗ. Пӗтӗм чӑваш халӑхӗн юратнӑ артистки тӗлпулӑва академии драма театрӗн ҫамрӑк артисчӗсемпе «Сенкер чаршав» шоу-концерт программипе килчӗ. Ҫамрӑк артистсем куракансене юрӑ-ташӑпа савӑнтарчӗҫ, Вера Кузьминична вара «Хура чӗкеҫ» спектакльти монологпа тыткӑнларӗ. Тӑпӑ ларма пӗлмен ачасем те сывламасӑр тенӗ пек артистка ҫинчен куҫ илмесӗр итлерӗҫ, аслӑраххисем шывланнӑ куҫӗсене шӑлчӗҫ. Концерт вӗҫӗнче Вера Кузьмина мӑшӑрӗн, Петӗр Хусанкайӑн, «Тилли юррисем» ярӑмри сӑвва вуларӗ.

Концер вӗҫленсен артистсене куракансен ячӗпе З.Ю.Кузьмина тав сӑмахӗ каларӗ. Юратнӑ артисткӑна малашне те сцена ҫинче пулма ырлӑх-сывлӑх сунчӗ. «Вера Кузьминична, эсир ҫамрӑксемшӗн тӗслӗх. Сирӗн пек ҫынсем пур чухне Чӑваш театрӗн малашлӑхӗ тата та ҫутӑрах пулӗ. Пысӑк тав сире пуриншӗн те», — терӗ вӑл.

Тайма пуҫ чаплӑ актрисӑна!

Хӑш-пӗр ют ҫӗршывра канма хамӑр патра каннинчен хаклине пушӑ вӑхӑта савӑк иртерме кӑмӑллакансем пӗлеҫҫӗ-тӗр-ха. Ҫынсем хамӑр патра канма ӑнтӑлччӑр тесен ҫӗршыв шайӗнче таранах программа кирлине палӑртакансем те пур. Илӗртӳллӗ вырӑнсем, чӑн та, пур. Ҫакна «Атӑлҫине уҫ» ятпа Чулхулара иртекен фестиваль-хӑтлав вӑхӑтӗнче те тепӗр хут курса ӗненме май килнӗ.

Унта хутшӑнакан 14 регион хушшинче Чӑваш Енте пур. Чӑваш Ентен унта Сӗнтӗрвӑрри тӑрӑхӗсем те тухса кайнӑ. Конкурсра «Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи туризм пӗчӗк хули» номинацире Сӗнтӗрвӑрри ҫӗнтернӗ.

Алексей Глухов

Чӑваш Енри «Хулканпа хӗҫ» правӑна сыхлакан организаци ҫӗршыв Президенчӗн 400 пин тенкӗ грантне ҫӗнсе илнӗ. Ун пек кӗмӗле Раҫҫейри 124 коммерцилле мар организацие пама йышӑннӑ.

Ҫӗнсе илнӗ тупрана килес ҫул уйӑрӗҫ. Чӑваш Енри организаци ӑна этем правине хӳтӗлеме тата ҫутта кӑлармалли мероприятисем ирттерме уйӑрасшӑн-мӗн.

Асӑннӑ организаци ертӳҫи ҫынсене судсенче хӳтӗлет, ҫӗршывӑн аслӑ судне тата Ҫын парвине хӳтӗлес енӗпе ӗҫлекен европӑри суда ҫӑхавсем ҫырма пулӑшать. Асӑннӑ организацин юрисчӗсем ҫынсене юридици пулӑшӑвӗ тӳлевсӗр кӳреҫҫӗ. Унӑн ертӳҫи Алексей Глухов ШӖМӗн тата ытти организаци ӗҫченӗсем валли лекцисем вулать-мӗн. Республикӑра йышӑнакан тӗрлӗ саккуна тӳрлетӳсем кӗртме пӗрре кӑна сӗннӗ.

Республикӑн Шалти ӗҫсен министерстви асӑннӑ ведомствӑн Ҫӗмӗрле районӗнчи пайӗнче ҫын вилнӗ пирки тӗпчев ирттерет. Ҫакӑн пек хыпарлать ШӖМӗн пресс-служби.

Инкекӗ паян, каҫхи ултӑ сехет тӗлӗнче, пулнӑ иккен. Хӗрӗнкӗ арҫынна полцин пӗр пӳлӗмне тытса хупнӑ. Унта ӑна хулиганла пӗчӗк ӗҫ тунӑ тесе илсе пынӑ иккен. Административлӑ майпа йӗркене пӑснисен пӳлӗмне илсе кӗртнӗ хыҫҫӑн кӗҫех вӑл унта ҫывӑрса кайнӑ имӗш. Каярах йӗрке хуралҫисем 41 ҫулти арҫын ҫакӑннине асӑрхаҫҫӗ.

Ҫак факт пирки ШӖМ служба тӗпчевӗ ирттерет-мӗн. Асӑннӑ ведомствӑн пресс-служби полицейскисем хӑйсене епле тытнине те хак парасси пирки ӗнентерет.

Сӗнтӗрвӑрри районӗнче панкратион енӗпе ӑмӑрту иртнӗ. Панкратион ӗлӗк-авалах ҫуралнӑ кӗрешӳ мелӗсенчен пӗри. Пирӗн республикӑра спортӑн ҫак енӗ ҫӗнӗ темелле. Унӑн федерацине те 2003 ҫулта кӑна йӗркеленӗ. Панкратион енӗпе Сӗнтӗрвӑрринче ҫитӗнӳ тунӑ ӑстасем пур. Екатерина Краснова, акӑ, пӗтӗм тӗнче класлӑ спорт маҫтӑрӗ, Раҫҫей тата Европа чемпионки, тӗнче чемпионтӗнче парнене тивӗҫнӗ.

Сӗнтӗрвӑрринче иртнӗ ӑмӑртӑва 52-ӗн хутшӑннӑ, вӗсенчен 13-шӗ — хӗрсем. Чи вӑйлӑ кӗрешӳҫӗсен шутне Шуршӑлти Таисия Мальгина, Анастасия Федотова, Ольга Карташова, Ӗсмелти (Октябрьскинчи) Екатерина Соловьева, Анна Семенова, Николай и Сергей Герасимовы, Илья Лапин, Хуракассинчи Вадим Сироткин, Артем Ашуркин, Алексей Илларионов, Урхас Кушкӑри Георгий Тихонов, Сӗнтӗрвӑрринчи Надежда Носкова, Станислав и Артемий Кудрявцевы, Алексей Матвеев, Константин Назаров кӗнӗ.

Калӑн, пӗве юсанӑ. Анчах Муркаш районӗнчи Купӑрля пӗви ахальскер мар. Ӑна чӑвашсен пӗрремӗш профессорӗн Николай Никольскин ашшӗ тунӑ пулнӑ.

Вӑхӑт иртнӗҫемӗн пӗве япӑхма тытӑнинчен тӗлӗнме кирлӗ мар-тӑр. Тепӗр тесен, эпир шухӑшланӑ тӑрӑх, ӑна юсамасӑрах пурӑнман пулӗ. Ахальлӗн ҫавӑн чухлӗ ҫул хушшинче вӑл тахҫанах япӑхса юрӑхсӑра тухса каймалла. Халӗ вара пӗверен ытла пӗве пуҫӗ патӗнчен иртекен асфальт ҫул шывпа йӗпенсе тӑма тытӑннӑ. Пӗвене юсамасан ҫул та япӑхса кайма пултарнӑ.

Вырӑнти ял тӑрӑхӗ халӑха пулӑшма ыйтнӑ. Лешсем хирӗҫлемен. Ара, пӗве выльӑх-чӗрлӗхе тата йӑрана шӑварма та, пушар тавраш (усалли ан пултӑр та) тухсан шыв илме те кирлӗ-ҫке. Ильич ячӗллӗ ял хуҫалӑх кооперативӗ техника уйӑрса панӑ. Ял ҫыннисенчен Л.В. Прокопьев, В.В. Ипатьев, М.М. Васильев, А.Н. Никифоров уйрӑмах тӑрӑшса ӗҫленӗ-мӗн.

Сӑнсем (9)

Раҫҫей Правительствин йышӑнӑвӗпе килӗшӳллӗн Ҫӗнӗ ҫул пуҫламӑшӗнче сакӑр кун канӑпӑр. Кӑрлачӑн 4-мӗшпе 5-мӗшсене лекекен шӑматкунпа вырсарникуншӑн ҫу уйӑхӗн 2-мӗшӗнче тата ҫӗртмен 13-мӗшӗнче канӑпӑр.

Ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗ вырсарни куна лекнине пула нарӑс уйӑхӗнче 23-мӗшӗ вырсарникуна килнине кура уншӑн шучӗпе нарӑсӑн 24-мӗшӗнче канмалла, анчах ҫавна чӳк уйӑхӗн 3-мӗшне куҫараҫҫӗ.

Ҫапла вара Ҫӗнӗ ҫулта кӑрлачӑн 1–8-мӗшӗсенче канӑпӑр. Ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗ тӗлӗнче ятарласа канмӑпӑр. Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ тӗлӗнче 8–10-мӗшӗсенче ӗҫлеттермӗҫ. Ҫуркуннепе Ӗҫ уяв ячӗпе ҫу уйӑхӗн 1–4-мӗшӗсенче канма май килӗ. Ҫӗнтерӳ кунӗ ячӗпе ҫу уйӑхӗн 9–11-мӗшӗсенче кану кунӗсем туса параҫҫӗ. Ҫӗртме уйӑхӗнче Раҫҫей кунӗн ячӗпе 12–15-мӗшсенче кантарӗҫ. Халӑх пӗрлӗхӗн кунӗ пирки чӳк уйӑхӗнче 1–4-мӗшӗсенче канмалла тунӑ.

Чӑваш халӑх сайчӗ кӑларнӑ календарьте те ҫак кунсене тӗрӗсех палӑртнӑ.

Шупашкар хулинче пурӑнакан 31 ҫулти хӗрарӑм тӑван амӑшне вӗлернӗ. Ҫакӑншӑн ӑна 9 ҫуллӑха ҫирӗп режимлӑ колоние хупмалла тунӑ. Суд ытла та кӑра йышӑну кӑларнӑ тесе вӑл пӗрремӗш инстанцири тӳрен йышӑнӑвне ҫӑхавласа та пӑхнӑ, анчах усси пулман.

Сӑра сакки ҫаврака теҫҫӗ те ӗҫӗ ҫапларах пулса тухнӑ. Кӑҫалхи ҫулла амӑшӗпе хӗрӗ эрех ӗҫсе ларнӑ. Тем пайлайман-ҫке иккӗшӗ — кӗҫӗнни аслине хӗнесе пӗтернӗ. Кайран халат пиҫиххипе пӑвса лартнӑ. Ҫакна 31-ри хӗрарӑмӑн 8 ҫулти хӗрӗ те курнӑ.