Сывлӑха ҫирӗплетекен «Ылтӑн пучах» уйлӑх таврашӗнче пулса иртекен тискер ӗҫ-пуҫ пирки эпир иртнӗ кунсенчех пӗлтернӗччӗ. Хӗрӳ калаҫусем паянхи кун та лӑпланмаҫҫӗ-ха. Пулса иртнӗ пулӑма шута хурса Чӑваш Ен прокуратури ку ӗҫ-пуҫпа тӗрӗслев ирттернӗ пулнӑ. Вара лагерьте саккун йӗркине пӑсакан темиҫе пулӑмах асӑрханӑ. Тӗслӗхрен, канакан ачӑрсен шучӗ йышӑннӑ йӗркерен ытларах пулнӑ имӗш.

Раҫҫей Федерацийӗн прокуратурин пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх тӗрӗслев ӗҫен пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх ҫӗртмен 26-мӗшӗнче айӑпа кӗнӗ вожатӑйсене администраци яваплӑхне тытарнӑ, 700 тенкӗ штраф тӳлемелле тунӑ.

Паянхи кун прокуратура республикӑри сывлӑха ҫирӗплетекен ытти уйлахсене тӗрӗслет. «Ылтӑн пучах» таврашӗнче йӗркене пӑснӑ фактсене ҫута кӑларас ӗҫ вара ЧР прокуратурин уйрӑм тӗрӗслевӗнче.

Аса илтеретпӗр, «Ылтӑн пучах» уйлӑхра вожатӑйсем ухмахла ашкӑннӑ пулнӑ — ҫывӑракан ачасене матрасӗ-мӗнӗпе коридора йӑтса тухнӑ, ыйхӑран вӑратнӑ, хӑратнӑ. Пӗр арҫын ачана матрасӗ-утиялӗпе пӗрле ваннӑна хунӑ, душ кӗмелли шлангран шыв янӑ. Ҫак ӗҫ-пуҫа пула вожатӑйсемсӗр пуҫне уйлӑх ертӳҫи те явап тытнӑ — хӑйӗн ӗҫне тивӗҫлӗ туса пыманшӑн ӑна ӗҫрен хӑтарнӑ.

Малалла...

Василий Кондратьев хула администрацийӗн пуҫлӑхӗпе

Кӗҫнерникун, ҫӗртмен 27-мӗшӗнче, Канаш хулинче пурӑнакан Василий Кондратьев ҫемьинче пысӑк савӑнӑҫ ҫитнӗ. Хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Людмила Иванова кил хуҫине Василий Илларионовича 1 миллион та 386 пин тенкӗллӗх ҫурт-йӗр туянмалли ятарлӑ Сертификата алла тытарнӑ. Ку сертификата Канаш ҫынни ятарлӑ «Кил-ҫурт» федераллӑ программипе килешӳллӗн тивӗҫнӗ иккен.

«Ку савӑнӑҫлӑ саманта эпир 15 ҫул кӗтсе пурӑннӑ!» — сертифика алла тытарнӑ хыҫҫӑн пӑлханса каланӑ кил хуҫи. Вӑл хула, республика ертӳҫисене хӑйӗн ӗмӗтне пурнӑҫа кӗртме майсем паннишӗн тав сӑмахӗ каланӑ.

Людмила Иванова ҫемьене саламланӑ, асӑнмаллӑх парне те панӑ, малашнехи пурнӑҫра та ӑнӑҫу суннӑ.

Юлашки вӑхӑтра таврана шӑрӑх та хӗвеллӗ кунсем ҫавӑрса илчӗҫ. Ҫакна пула вӑрмансенче пушар сиксе тухас хӑрушлӑх пысӑк. Инкек-синкекрен сыхланас тӗлӗшпе Чӑваш Республикин ҫутҫанталӑк пурлӑхӗпе экологи министерстви ятарлӑ хушу кӑларнӑ, унпа килӗшӳллӗн ҫӗртмен 28-мӗшӗпе утӑн 18-мӗшсенче вӑрмана ҫӳреме чараҫҫӗ.

Министерство ӗҫченӗсем вӑрмана ҫӳремешкӗн тӑхтама ыйтаҫҫӗ, уҫӑлма кайсан та кӑвайт чӗртме хушмаҫҫӗ, пирус таврашне сӳнтермесӗр пӑрахма юраманни пирки асӑрхаттараҫҫӗ.

Вырсарникун, утӑн 7-мӗшӗнче, 10:00 сехетре Тӗкӗрҫ ращинчи концерт лартмалли ятарлӑ тӳремре Сабантуй уявӗ уҫӑлать.

Ҫӗнӗ Шупашкар администрацийӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх хула ҫыннисемпе хӑнасене уяв ячӗпе пултарулӑх коллективӗ саламлӗ. Вӑл кунхине «Кӗрешӳ кавирӗ» ӑмӑртӑва ирттерме планланӑ. Унсӑр пуҫне тата тутар халӑхӗн апат-ҫимӗҫне, сувенирсем сутма палӑртнӑ. Кӑмӑл тӑвакансем вӗрен туртассипе, пейнтбол вӑййипе, ҫӑмартана кашӑк ҫинче йӑтса чупассипе тата михӗре сикессипе ӑмӑртма пултараҫҫӗ.

Уявра шӑпӑрлансем валли аттракционсем ӗҫлемелле, лашапа пони ҫинче ярӑнса курма та майсем пулӗҫ. Уява йӗркелекенсем Сабантуй савӑнӑҫлӑ та ӑнӑҫлӑ иртессе шантараҫҫӗ.

Ҫӗртмен 27-мӗшӗнче республика ҫулӗ-йӗрӗнче 5 пӑтӑрмах таранах тухнӑ пулнӑ, вӗсенче 6 ҫын аманнӑ. Тӗслӗхрен, ҫав кун 8:15 сехетсенче Ҫӗрпӳ–Красноармейски ҫул синче «Лада-211440» урапапа пыракан 53 ҫулхи водитель хирӗҫле ҫул ҫине тухнӑ пулнӑ. Вӑл иккен хӑйӗн умӗнче пыракан «ГАЗ-271211» урапана иртсе каясшӑн пулнӑ. Анчах «Газель» ҫул тӑваткӑлӗнче сулахай еннелле пӑрӑнма тытӑннӑ, ҫапла вара «Ладӑпа» ҫапӑннӑ.

Сиксе тухнӑ пӑтӑрмахра ҫӑмӑл урапа ҫинче ларса пыракан 30 ҫулхи хӗрарӑм тата 2 уйӑхри ача сусӑрланнӑ пулнӑ. Иккӗшне те вӗсене васкавлӑ пулӑшупа пульница леҫнӗ. Кунта, паллах, «Лада» машинӑн водителӗ айӑплӑ — ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн йӗркипе ҫул тӑваткалӗнче ытти машинсене хӑваласа иртсе кайма юраманни пирки маннӑ-тӗр.

Ҫӗнӗ Шупашкарти Силикат урамӗн таврашӗнче вырнаҫнӑ чарӑну ҫывӑхӗнче 15:15 сехетре тата тепӗр пӑтӑрмах сиксе тухнӑ пулнӑ. Кунта ҫул ҫине кӗтмен ҫӗртен сиксӗ тухнӑ 10 ҫулхи хӗрача урапан кустӑрми айне лекнӗ иккен. 50 ҫулхи Шупашкар ҫынни ҫул-йӗрте шӑпӑрлана асӑрхасан тӳрех чарӑнма хӑтланнӑ, ҫав ҫавах инкекрен хӑтӑланасси пулайман.

Малалла...

Кӗҫнерникун, ҫӗртмен 27-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин патшалӑх канашӗн председателӗ Юрий Попов Патӑрьел районӗнче иртекен республикӑри яш армейецсен юхӑмӗн 45-мӗш «Зарница» тата «Орленок» вӑййисен финалне уҫнӑ пулнӑ.

Чӑваш Енре, ытти тӑрӑхсемпе танлаштарсан, ку вӑйӑсем йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ, «Зарница» тата «Орленок» вӑййисен финалне 45 ҫул пухӑнаҫҫӗ.

Пӗтӗмлетӳллӗ пухӑва пухӑнас умӗн ҫулталӑк тӑршшӗпе вӗренӳ учрежденийӗсенче 20 яхӑн пултарулӑх, практика, теори конкурсӗ иртет, вӗсене ҫулсерен 30 пин ача хутшӑнать. Вӑйӑсен пӗрремӗш этапӑн ҫӗнтерӳҫисем (шкулсем, училищесем, техникумсем) районсенчи тата хулари финалсене хутшӑнаҫҫӗ, унта пурӗ 5 пин яхӑн ача тухать. Республика шайӗнчине вара районсемпе хуласенчи пӗтӗмлетӳллӗ вӑйӑсенче мала тухнӑ пине яхӑн ҫамрӑк хутшӑнать.

Паянхи куна илсен Патӑрьел районӗнчи Шӑнкӑртам ялӗ ҫумӗнчи «Хӗвеллӗ» уҫланкӑра чӑн та ҫар лагерӗсем вырнаҫнӑ тейӗн. Вӑййа хутшӑнакансен пиллӗк кун хушшинче уҫӑ сывлӑшра пурӑннисӗр пуҫне ятарлӑ зачетсемпе нормативсем памалла пулӗ.

Малалла...

Л.П. Сергеев

Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн профессорӗ Л.П. Сергеев «Чувашский язык: диалектологический аспект. Том 1, 2» (Шупашкар: Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗ, 2008) кӗнекешӗн Чӑваш Республикин 2012 ҫулхи патшалӑх премине илме тивӗҫлӗ пулчӗ. Ку кӗнекере Чӑваш Республикинче тата республика тулашӗнче пурӑнакан чӑвашсен пуплевӗн уйрӑмлӑхӗсене тишкернӗ, диалектологи карттипе ҫыхӑннӑ ыйтусене пӑхса тухнӑ.

Кӗнекере учёнӑйӑн нумай енлӗ ӗҫӗн чи кӑсӑкланса тунӑ пайне пӗтӗмлетнӗ теме пулать, мӗншӗн тесен Леонид Павлович ӑслӑлӑх ҫулне диалектологирен пуҫланӑ, хӑйне яланах диалектолог тесе шутланӑ.

Диалектолог ӗҫӗ — чи йывӑр ӗҫ, мӗншӗн тесен яланах вӗҫӗмсӗр ҫӳревре пулмалла, пур ҫӗрте те ҫынсемпе калаҫмалла, ҫынсен калаҫӑвне итлеме тата илтме пӗлмелле, калаҫнине ҫырса илме ӗлкӗрмелле, мӗн ҫисе ӑҫта выртса-тӑрса пурӑнас пирки те шухӑшламалла. Тӗпчевҫӗ йывӑрлӑхсенчен хӑраман, ҫанталӑк юрлӑ е ҫумӑрлӑ пулнине пӑхман – район хыҫҫӑн района кайнӑ, ял хыҫҫӑн яла утнӑ. Кутамккара куллен кирлӗ япаласем пулнӑ, алӑра — пӑт ытла таякан магнитофон.

Малалла...

Республикӑра 17-мӗш хут иртекен «Ачалӑх ячӗпе, ачалӑхшӑн» ачасен ыркӑмӑллӑх марафонӗ ҫак кунсенче Пӑлачкавра вӗҫленчӗ. ЧРО ООБФ «Раҫҫей ачасен фончӗ» правленийӗн председателӗ, Чӑваш Енӗн патшалӑх канашлӑвӗн депутачӗ Юрий Кислов хӑйӗн сӑмахӗнче асӑннӑ марафон ҫинчен тӗплен каласа панӑ. Пӗтӗмпе марафон кӑҫал 8 млн. 233 пин 719 тенкӗ пуҫтарнӑ иккен. Пӗлтер вара сахалрах — 7 миллион тенкӗ ытларах ҫеҫ.

Юрий Кислов уйрӑмах пӑрачкавсене тав тунӑ. Парачкав районӗ республика шайӗнче ыркӑмӑллӑх фондне укҫа-тенкӗ куҫарассипе пӗрремӗш вырӑн йышӑнма пултарнӑ. Пӗтӗмпе районта 528 пин те 889 тенкӗ пухса панӑ.

Ҫӗнтерӳҫӗ ятне тивӗҫме пултаракан района ыркӑмӑллӑх акцие хастаррӑн хутшӑннӑшӑн ача-пӑча учрежденисене укҫапа тата техникӑпа тивӗҫтерме 100 пин тенкӗлӗх ятарлӑ сертификат панӑ.

Ача-пӑча фончӗн «Меценат года» медалне Пӑрачкаври РайПо канашӗн председателӗ Альбина Мосина тивӗҫнӗ.

Уява пуҫтарӑннисен кӑмӑлне концерт программи ҫӗкленӗ, чун-чӗререн савӑнтарнӑ. Район хӑнисем ятарлӑ куравсене кайса курнӑ. Пӑрачкаври ача ҫуртне те ҫитсе курнӑ, унта ӳсекен ачасемпе тӗл пулнӑ.

Пурнӑҫ кустӑрми яланхилле хӑйӗн ҫулӗпе малалла чуптарать. Куллен тӗнчере мӗнле кӑна пулӑмсем пулса иртмеҫҫӗ те: ыррисемпе пӗр танах тискер пӑтӑрмахӗсем те начасах сиксе тухаҫҫӗ.

Ытларикун, ҫӗртмен 25-мӗшӗнче Шупашкарти Октябрӗн 50 ҫуллӑх урамӗнчи 10-мӗш ҫуртӑн виҫҫӗмӗш хутӗнче пушар тухнӑ пулнӑ. Вут-ҫулӑм нумай хваттерле ҫурт-йӗрен пӗр балконӗнче хыпса илнӗ.

ИӖМ ӗҫченӗсем тӑрӑшнипе пула ҫунакан балкон хуҫине шырлӑх нумай кӳреймен. Ҫапах та вут-ҫулӑм айӗнче чӳрече рами, тумба тата пласмаслӑ балкон алӑкӗ ҫуннӑ пулнӑ.

Пушар тухнӑ вӑхӑтра хваттер хуҫи килӗнче пулман. ИӖМ пӗлтернӗ тӑрӑх вут-ҫулӑм ҫӳлерех хутри балкон ҫинче пируса пушар асӑрхануллӑ турманнинчен тухнӑ иккен.

Чӑваш Енӗн Минстройта пӗлтернӗ тӑрӑх утӑн 1-мӗшӗнче Шупашкарти Гладков тата Гагарин урамӗсенче урапсен (машинсен) ҫӳревне чакарма палӑртнӑ. Ку йышӑну ӑшӑту сезонне хатӗрленӗс ӗҫсемпе ҫыхӑннӑ.

Юсав ӗҫӗсене Гладков урамӗнче ҫурлан 3-мӗшӗнче вӗҫлеме палӑртнӑ. Гагарин урамӗнче вара утӑ уйӑхӗн пӗрремӗш кунӗнчен урапасен ҫӳревне 7:00-16:00 сехет хушшинче чакарма планланӑ. Юсав ӗҫӗсем вара кунта уйӑх вӗҫленичченех тӑсӑлӗҫ.