«Ылтӑн пучах» уйлӑхи вожатӑйсемпе тата ачасемпе пулса иртнӗ ӗҫ-пуҫ пирки ҫак кунсенче ҫырман-пӗлтермен МИХсем юлмарӗҫ пулӗ. Эпир те темиҫе те хыпарларӑмӑр. Халӗ тата тепӗр япала ҫиеле тухнӑ иккен. Уйлӑхра канакансенчен тӑрӑхланӑ вожатӑйсенчен иккӗшӗ унчен судпа айӑпланнӑскерсем пулнӑ иккен. Видео ӳкерекен 35-ри арҫынна 2006 ҫулта хулиганла ӗҫсемшӗн икӗ ҫуллӑха ирӗкрен хӑтарса пӗр ҫуллӑха сӑнав вӑхӑчӗ парса тӗрмене лартмасӑр айӑпламалла тунӑ имӗш. 18 ҫулти тепӗр вожатӑй та ҫылӑхсӑр мар иккен. Виҫӗ ҫул каялла вӑл вӑрӑ ӗҫӗпе ҫакланнӗ-мӗн те ӑна суд 80 сехет ӗҫлеттерсе юсанмалла тунӑ.

Ҫитес уйӑхшӑн, тепӗр майлӑ каласан, ырантан, ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх хакӗсемшӗн вӑтамран 15 процент нумайрах тӳлеме тытӑнӑпӑр. Сӑмах май, юлашки ҫулсенчен тарифсене унчченхилле ҫулталӑк пуҫламӑшӗнче ӳстерме пӑрахрӗҫ. Ҫапла вара хальхи хаклану кӑҫал пӗрремӗш хут пулса иртет.

Чӑваш Енӗн патшалӑх конкурентлӑ политикипе тариф службин ертӳҫи Альбина Егорова пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑшӑ энергишӗн хаксем вӑтамран 9,8 процент ӳсмелле; сивӗ шывшӑн тата канализаципе усӑ курнӑшӑн — 5,2 процент; ҫутӑшӑн — 14,6-15 процент. Ялта пурӑнакансем пӗр киловатт сехетшӗн 1 тенкӗ те 76 пус тӳлеме пуҫлӗҫ; хуларисем — 2 тенкӗ те 51 пус. Газ хакӗ 14,5 процент хӑпарӗ те унӑн пӗр кубла метрӗн хакӗ 4 тенкӗ те 50 пуспа танлашӗ.

Тарифсем пирки ӑнлантарма ирттернӗ брифингра Альбина Егорова 33 тӑваткал метрлӑ хваттерте пурӑнакан пӗр ҫын унччен уйӑхне 1372 тенкӗ тӳленӗ пулсан, ырантан 1443 тенкӗ тӳлеме пуҫлассине пӗлтернӗ.

Ҫурт-йӗре централизациленӗ майпа ӑшӑтакан ҫуртра пурӑнакансен ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхшӑн хаксем 12 процентран ытла ӳсмелле мар-мӗн; ҫутӑпа тата газпа ӑшӑтса пурӑнакансемшӗн — 15 процентран ытла мар.

Малалла...

Чӑваш Енӗн ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн патшалӑх инспекцийӗ чукун ҫул урлӑ каҫмалли ҫулсене тӗрӗсленӗ те вӗсенчен ҫурри таран вӑл е ку кӑлтӑклӑ иккен. Уҫмӑлӑрах пултӑр тесен цифрӑсенех илсе кӑтартар: чукун ҫул урлӑ каҫмалли 119 вырӑнтан 62-шӗ йӗрке ыйтнине пур енлӗн пӑхӑнса тӑмасть иккен. Палӑртнӑ ҫитменлӗхсене пӗтерме инспекторсем яваплисен ячӗпе ятарлӑ хут шӑрҫаланӑ. Чукун ҫул урлӑ каҫмалли вырӑнта хӑрушсӑрлӑх правилисене кирлӗ пек тивӗҫтерсе тӑманшӑн 24 должноҫри ҫынна явап тыттарнӑ.

Ҫул-йӗрти инкек пирки каласан, чукун ҫул урлӑ каҫнӑ чух кӑҫал суранланнӑ икӗ тӗслӗх, пурлӑх енчен тӑкак тӳсни (ҫапла пӗлтереҫҫӗ иккен автоиснпекцире. Кунта сӑмах машинӑпа ҫапӑнса сиенлени пирки пырать-тӗр) икӗ хутчен пулнӑ.

Инкеке сирес тӗллевпе йӗркеленӗ профилактика мероприятийӗ вӑхӑтӗнче инспекторсен куҫне 719 кӑлтӑк лекнӗ иккен.

Водительсем руль умне хӗренкеленсе ларасси Шупашкар ҫул-йӗресенче час-часах тӗл пулакан пулӑм. Кӑҫал 5 уйӑх хушшинче хула лаптӑкӗн ҫулӗсенче пӗтӗмпе 13 авари пулса иртнӗ, вӗсенче 3 ҫын пурнӑҫӗ татӑлнӑ, 21 ҫын аманнӑ. Ҫак пӑтӑрмахсем ӳсӗр водительсене пула сиксе тухнӑ.

Ҫӗртмен 28-30-мӗшӗнче Шупашкар ҫулӗ-йӗрӗсенче «Ӳсӗр водитель» ятпа профилактика рейдне ирттернӗ. Унта ПАИ инспекторӗсем руль умне ӳсӗр ларнӑ водительсене тытма тӑрӑшнӑ. Шел пулин те рейдсен кӑтартӑвӗсем тӑрӑх ӳсӗр водительсенчен шучӗ кашни тӗрӗслев хыҫҫӑн чакмасть, хӑш-пӗр чухне шучӗ ӳссе пыни те тӗл пулать. Ӗҫнӗ хыҫҫӑн руль умне ларнӑ водительсене саккун йӗркине пӑснишӗн водитель правине 1,5-2 ҫуллӑх туртса илни те хӑратмасть пулмалла.

Ҫӗртмен 28-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче диплом илекенсене чысланӑ пулнӑ. Вӗренсе тухакансене саламлама уяв каҫне ятарласа Чӑваш Республикин культура, национальность ӗҫӗсемпе архив ӗҫӗн министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ Альбина Алексеева килнӗ. Вӑл диплом илекенсене ӑнӑҫу суннӑ, кашниех пурнӑҫра тивӗҫлӗ вырӑн тупасса шанса каланӑ.

Культура институчӗ хӑйӗн ӗҫӗ-хӗлне 12 ҫул хушши тытса пырать. Учрежденире ҫулсерен пултаруллӑ музыкҫӑсем, театр ӑстисем вӗренсе тухаҫҫӗ. Диплом илекенсенчен чылайӑшӗ хӑйсен малашнехи пурнӑҫне чӑвашлӑхпа ҫыхӑнтараҫҫӗ.

Ярмӑрккӑра

Ҫӗрпӳ ярмӑркки виҫҫӗмӗш кун пырать. Кӑҫалхи пек уяв кунта тахҫантанпах пулман пулӗ — вӑл культура, спорт программисемпе пуян. Республикӑри тӗрлӗ районсенчен килсе ҫитнӗ фольклор коллективӗсем пухӑннисене хӑйсен пултарулӑхӗпе савӑнтарчӗҫ, районти драма кружокӗсемпе халӑх театрӗн ушкӑнӗсем спектакль сыпӑкӗсене кӑтартрӗҫ. Мотокросра та, штанга йӑтассипе тупӑшнӑ ҫӗрте те халӑх йышлӑ пухӑнчӗ, бокса, волейбола, шашкӑпа шахмата юратакансем те тулли кӑмӑллӑ юлчӗҫ.

Ярмӑрккӑра ал ӑстисем хӑйсем япалисене сутрӗҫ. Кунтах тӗрлӗрен аттракционсем, карусельсем нихҫанхинчен йышлӑ ӗҫлерӗҫ. Какай шӳрпи е шашлык ҫиес текенсем, тумтир таврашӗ е асӑнмалӑх парне туянас текенсем валли тӗрлӗ лавкка нумай ярмӑрккӑ тӳремӗнче.

Йӑлана кӗнӗ Тихвин ярмӑркки ыран ҫӗртме уйӑхӗн 30-мӗшӗнче вӗҫленет.

Ҫӗртмен 27-мӗшӗнче Шупашкарти ШӖМ управленийӗн хурал уйрӑмне шӑнкӑрав ҫитнӗ пулнӑ — велосипед вӑррине тытни ҫинчен пӗлтернӗ.

Вӑл кунхине 18:30 сехет тӗлнелле 10 ҫулхи арҫын ача Граждан урамӗнчи 131 ҫурт подъездӗнче «тимӗр лашине» кӑкарса хӑварнӑ. Хӑй вара 10 минутлӑх юлташӗ патне кӗнӗ. Тантӑшӗ патӗнчен тухсан велосипед ҫухалнине асӑрханӑ. Арҫын ача аптраса ӳкмен, хӑйӗн юлташӗпе поъезд умӗнче ларакансенчен унӑн ҫӳрев хатӗрӗ ӑҫта кайса кӗме пултарни ҫинчен ыйтма пуҫланӑ. Пӗри вара палламан ҫынна асӑрханӑ пулать — вӑрӑ велосипеда йӑтса Мата Залка урамӗ еннелле кайнӑ иккен. Аслисем ача-пӑчана хӳтте кӗме шухӑшланӑ — вӑрӑ ҫулӗпе йӗрлесе кайнӑ. Вӑрра кӗске вӑхӑт хушшинчех тытнӑ, вӑл кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ пасарне ҫитме ӗлкӗрнӗ иккен. Полици ӗҫченӗсене те шӑнкӑравланӑ.

Велосипед вӑрри 55 ҫулта иккен. Тӗпчесе пӗлнӗ хыҫҫӑн ӑна хайхи ҫакӑн йышши ӗҫсемшӗн малтан та явап тыттарнӑ пулнӑ имӗш.

Вӑрланӑ велосипед хакӗ 5 000 тенкӗ пулнӑ. Хӑйне ярса иличчен вӑрӑ «тимӗр лашана» 500 тенкӗпе палламан ҫынна сутса яма та ӗлкернӗ иккен.

Ҫӗнӗ ҫул-йӗр палли

Республикӑра ҫӗнӗ ҫул-йӗр палли кун ҫути курни ҫинчен эпир маларах пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ. Фото-видео регистратор приборӗ вырнаҫнӑ таврашӗнче ҫӗнӗ паллӑсене утӑн 1-мӗшӗччен вырнаҫтарса тухмалла пулнӑ. Ҫапла вара хальхи вӑхӑтра Шупашкарӑн тӗп ҫулӗсем ҫинче вӗсене хӗрсе кайсах ҫакаҫҫӗ.

Чӑваш Енӗн ҪЙХПИ управленийӗ хушнипе ҫак палла «Дорэкс» АУО ӗҫченӗсем 5 адреспа вырнаҫтарнӑ — пурӗ 21 штук. Пӗтӗмӗшле ӗҫе вара ҫак кунсенче вӗҫлесшӗн.

Паян, ҫӗртмен 29-мӗшӗнче, XXIV Раҫҫей Олимп кунне халаласа Вӑрмар посёлокӗнче тӗрлӗ спорт ӑмӑртӑвӗсем иртрӗҫ. Унсӑр пуҫне тата Олимп кунӗн темипа асфальт ҫинче ӳкерӳ конкурсне ирттернӗ. Мини-футбол, урам баскетболӗ — тӗрлӗ тӗслӗ спорт ӑмӑртӑвӗсем иртнӗ. Унсӑр пуҫне «Илем» ачасемпе ҫамрӑксен спорт шкулӗн ҫуртӗнче дартс вӑййипе, сӗтелҫи тенниспа, шывра ишессипе ӑмӑртусем иртнӗ. Ҫакӑнтах «Шыври хаваслӑ стартсем» те пулнӑ.

Спорт уявӗ «Урмары» ФК — «Локомотив» (Канаш) футбол командисем вӑй виҫнипе вӗҫленнӗ. Кам ҫӗнтерни паллӑ мар-ха.

Тӑлӑха юлнӑ, ашшӗ-амӑшӗн юратӑвӗсӗр ача ҫуртӗнче ӳсекен ачасем шел пулин те пирӗн республикӑра та самаях. Тен, ҫемье ӑшшине, йӑпатнине, кирлӗ чухне канаш пама пултарнине — ҫак хӑватсене нихҫан туйса курман ачасем ҫунатсӑр кайӑк пек тискер пурнӑҫ хирӗнче пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнасса шанаҫҫӗ. Республика пуҫлӑхсен те, «пысӑк» чӗрелле ҫынсен те чи ҫутӑ тӗллевӗ вӑл — тӑлӑха юлнӑ ачасен, пулӑшу кӗтекенсен чӗрисенче шанчӑк кӑвайтне упраса пырасси.

Ҫуллахи кунсем пур шӑпӑрланшӑн чи савӑк кунсем. Ашшӗ-амӑшӗсем хӑйсен ачисене вӑл вӑхатра час-часах кану ҫурчӗсене, хула ачасене — яла, ялтисене — хулари тӑванӗсем патне канма кайса яраҫҫӗ. Ача ҫуртӗнче ӳсекен шӑпӑрланӑн вара нумай чухне ҫуллахи кунсем пӗлтерӗшсӗр иртеҫҫӗ. Ҫакна тӗпе хурса «Сывлӑх планети» проект ҫуралнӑ та. Ӑна ятарласа ашшӗ-амӑшӗсӗр ӳсекен ачасем валли пуҫарса янӑ.

Проект тӗллевӗ — ача ҫуртӗнче, интернатра, ашшӗ-амӑшсӑр ӳсекен ачасене валли ҫуллахи кану кунӗсене савӑнӑҫлӑ, кӑсӑклӑ туса парасси. «Сывлӑх планети» хӑйӗн ӗҫне утӑн 1-мӗшӗнчен пуҫлӗ.

Асӑннӑ проект Йӗпреҫри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан ятарлӑ (тӳрленме пулӑшакан) шкул-интернатра ӗҫлеме тытӑнать.

Малалла...