 Иртнӗ эрнекун, кӑрлачӑн 18-мӗшӗнче, Комсомольски районӗнчи Урмаелте банкомат уҫӑлчӗ. Енчен те хуласемпе район центрӗсенче хальхи пурнӑҫра ку япалана кашни утӑмра курма пулать пулсан — ялсенче вӗсене сайра хут ҫеҫ тӗл пулӑн-ха. Ку енчен Урмаелсемшӗн савӑнмалла ҫеҫ — халь ӗнтӗ вӗсем шалу е пенси укҫине Комсомольскине (ялтан пӗр ҫухрӑмра ларать пулин те) каймасӑрах илме пултарӗҫ. Банкомата Перекет банкӗ ҫын йышлӑ ҫӳрекен вырӑна лартнӑ — ял варринче вырнаҫнӑ пӗтӗмӗшле практика тухтӑрӗн офис ҫуртӗнче. Лавккасем ҫумра, ҫулӗ юнашар. Раҫҫей Перекет банкӗн Канашри 7507-мӗш уйрӑмӗн (районпа ҫак уйрӑм ӗҫлет) ертӳҫи пӗлтернӗ тӑрӑх Комсомольски районӗнче пурӑнакансен аллинче пурӗ 8 446 карточка иккен. Ҫак тӑрӑхри халӑха укҫа-тенкӗпе тивӗҫтерме пурӗ 2 банкоматпа 3 терминал вырнаҫтарнӑ. Урмаелти — 3-мӗш банкомат пулса тӑчӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Концертӑн пӗр пайӗ Иртнӗ шӑматкун, кӑрлачӑн 19-мӗшӗнче, Муркаш районӗнчи Оринин Культура ҫуртӗнче концерт иртрӗ, ял халӑхне хӑйсен пултарулӑхӗпе Хорнуй ял тӑрӑхӗнчи (ҫак районтах) Тойкилтӗ культура ҫурчӗ ҫумӗнче ӗҫлекен «Хӗлхем» ансамбль савӑнтарчӗ. Владимир Железнов ертсе пыракан ушкӑн хӑйӗн юрри-ташшипе вырӑнти халӑха тытканларӗ — вӗсен концерчӗнче чӑваш композиторӗсем кӗвӗленӗ юрӑсем те, тӗрлӗ халӑх ташшисем те пулчӗҫ. Сӑнсем (18, пахалӑхӗ япӑхрах) Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Кӑрлачӑн 24-мӗшӗнче Чӑваш наци вулавӑшӗнче Лидия Филипповӑн «Ылханлӑ хура ҫӗмӗрт» кӗнекен хӑтлавӗ иртӗ, пуҫламӑшӗ 15 сехетре. Лидия Филипповӑн ҫӗнӗ кӗнеки — хальхи ҫамрӑксем ҫинчен. Мӗнлерех вӗсем? Ура ҫинче ҫирӗп тӑма хӑнӑхнӑскерсем, аслисен сӑмахне хӑлхана чикме юратманскерсем. Ҫав вӑхӑтрах йӑнӑш ҫине йӑнӑш туса инкек-синкек час-часах кураҫҫӗ вӗсем. Чылай чухне ултавпа сутӑнчӑклӑх та вӗсемпе юнашар ҫӳрет. Пӗр пинлӗ тиражпа Чӑваш кӗнеке издательствинче тухнӑ кӗнекере шӑп та лӑп ҫавӑн пек лару-тӑрусене ҫутатса панӑ та ӗнтӗ. Хальхи чӑваш литературипе кӑсӑкланатӑр пулсан — хӑтлава пыма чӗнетпӗр! |
 Пирӗн электронлӑ вулавӑшра паян «Ӗмӗр сакки сарлака» нумай томлӑ романӑн иккӗмӗш кӗнеки вырнаҫрӗ. Ӑна эпир 1989 ҫулта тухнӑ кӑларӑмран илтӗмӗр. Енчен те хальччен сирӗн ку хайлавпа паллашма майсем пулман пулсан — электронлӑ вулавӑшран илсе вулама пултаратӑр. Сӑмах май, пирӗн вулавӑшри романсен шучӗ ӑна шутласан 14 ҫитрӗ! «Ӗмӗр сакки сарлака» роман пурӗ 6 кӗнекерен тӑрать. Пӗрремӗш кӗнекине Никифр Мранька 1959 ҫулта кӑларнӑ. Иккӗмӗшӗ, паян пирӗн электрнлӑ вулавӑшра вырӑн тупнӑскер, 1960 ҫулта кун ҫути курнӑ. Тепӗр ҫултан, 1961-мӗшӗнче, романӑн виҫҫӗмӗш кӗнеки пичетленсе тухнӑ. Тӑваттӑмӗш кӗнеке вулакансем патне тепӗр 10 ҫултан ҫеҫ, 1971 ҫулта ҫитнӗ. Пиллӗкмӗш кӗнеке те хӑвӑрт ҫитмест — 1980 ҫулта пичетленсе тухать. Улттӑмӗш кӗнекене вара автор ҫырса ҫитереймест, вӑхӑтсӑр ҫӗре кӗрет. Ҫавах автор ҫырнӑ пая вулакан патне ҫитернӗ — вӗҫленмен хайлава «Тӑван Атӑл» журналта пичетлерӗ. Ҫывӑх вӑхӑтра романӑн ытти кӗнекисене те вырнаҫтарма тӑрӑшӑпӑр — халӑх килӗштерсе вуланӑ хайлав электронлӑ вулавӑшра пулмаллах ӗнтӗ! Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Преми лауреачӗн кӑкӑр ҫине ҫакмалли палли 2012 ҫулшӑн литературӑпа ӳнер тата культура тытӑмӗнче палӑрнисене Трак енре Н. Янкас ячӗллӗ премие парассипе ҫыхӑннӑ сӗнӳсене йышӑнма тытӑнаҫҫӗ. Кашни ырӑ япала, талант хӑйӗн хакне тивӗҫлех. Конкурса иртсе кайнӑ ҫул литературӑпа ӳнер тата культура шайӗнче Трак тӑрӑхӗшӗн ырми-канми ӗҫленӗ, вулакансемшӗн, куракансемшӗн уҫӑмлӑ, чун-чӗрене ҫывӑх пысӑк пӗлтерӗшлӗ сцена ӗҫӗсемпе, юрӑ-кӗвӗсемпе, куравсемпе, кӗнекесемпе, ытти литература ӗҫӗсемпе савӑнтарнӑ, хавхалантарнӑ ентешӗмӗрсем хутшӑнасса шанатпӑр эпир. Пулас лауреатсене ӗҫ коллективӗсенче тишкереҫҫӗ, пӗрлӗх канашӗн ларӑвӗнче пӑхса тухса пӗтӗмлетме сӗнеҫҫӗ. Материалсем кӗтетпӗр. Правлени Красноармейски район администрацийӗн ҫурчӗн 107-мӗш пӳлӗмӗнче вырнаҫнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Юрий Сементер автограф парать Кӑрлачӑн 17-мӗшӗнче Чӑваш наци библиотекин «Чӑваш кӗнеки» вулав пӳлӗмӗнче пирӗн сумлӑ ентешӗн тата Чӑваш халӑх поэчӗн Юрий Сементерӗн поэзи каҫӗ иртрӗ. Унта Вӗренӳ институтӗнче пӗлӗвне ӳстерекен чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсем (ҫав шутра ҫак йӗркесен авторӗ те), Чӑваш ял хуҫалӑх академийӗн студенчӗсем, Шупашкарти ентешлӗх тата тӗрлӗ ӳнер ҫыннисем хутшӑнчӗҫ. Уяв каҫӗнче сӑвӑҫӑ хӑй сӑввисене вуласа пачӗ. Пӗрремӗш сӑвва вара вӑл шкулта чӑваш чӗлхи вӗрентекенсене халалларӗ. Ун хыҫҫӑнхи сӑввине — хӑйшӗн пурнӑҫ тӗслӗхӗ пулса тӑнӑ Петӗр Хусанкая. Хусанкайпа чи малтан тата ӗҫе пула тӗл пулнӑ самантсене те аса илчӗ поэт. Кунсӑр пуҫне ҫыравҫӑ Филипп Лукинпа килӗштерсе ӗҫлени, унпа пӗрле халӑхра анлӑ сарӑлнӑ юрӑсем ҫырни ҫинчен каласа кӑтартрӗ. Уйрӑмах «Уҫланкӑри палан» юрӑ кун-ҫулӗ ҫинчен каласа пани кӑсӑклӑ пулчӗ пухӑннисене. Наци вулавӑшӗн ӗҫченӗсем поэзи каҫӗ тӗлне пысӑк парне хатӗрленӗ. Вӗсем Ю.С.Семенов — Сементер поэтӑн пурнӑҫӗпе пултарулӑхне халалланӑ «Чунра хӗмленнӗ йӗркесем» электронлӑ кӑларӑм пуҫтарнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Ширяева Наташӑпа Сергеева Даша комиксӑн пӗр пайӗ Ку ӑмӑртӑва эпир пӗлтӗрех пуҫласаччӗ, анчах, шел те, шкулсене ҫитерме май пулманран ӗҫсене сахал ярса пачӗҫ — конкурс пирки пирӗн сайтра паллашнисем ҫеҫ хутшӑнчӗҫ ун чухне. Ҫавӑнпа та «Асамлӑ хӗҫ» комикссен ӑмӑртӑвне эпир малалла тӑсас терӗмӗр! Ярса панӑ ӗҫсене кунта вырнаҫтартӑмӑр. Эсир Ширяева Наташӑпа Сергеева Дашӑн (Канаш), Парфирьев Павел, Григорьева Ксения, Антонова Юлия, Смирнова Светлана, Иванова Дарья (пурте — Шупашкартан) ӑсталанӑ комикссемпе паллашма пултаратӑр. Енчен те эсир ярса панӑ ӗҫ вӗсен хушшинче ҫук пулсан — тепӗр хут ярса парӑр (мӗн пуррине пӗтӗмпех вырнаҫтарса). Ӑмӑртӑва пуҫарса эпир ачасемпе ҫамрӑксен ӳнер пултарулӑхне аталантарас, ҫӗр-шыв историне тӗпчесе тишкерес, ушкӑнпа ӗҫлеме хӑнӑхтарас тата ҫутҫанталӑкпа тӑван тавралӑх пулӑмӗсене ӳкерчӗк мелӗпе уҫса пама вӗрентес тӗллев латрасшӑн. Конкурса 18 ҫула ҫитмен ҫамрӑксемпе ачасем хутшӑнма пултараҫҫӗ. Пӗр ӗҫе темиҫен пӗрлешӗнсе тума та юрать: пӗри, сӑмахран, сюжет хатӗрлет, тепри — хитре ӳкерет, виҫҫӗмӗшӗ калаҫу сӑмахӗсене йӗркелет. |
 Сурхури — чӑвашсен авалхи уявӗ. Ӑна кун таврӑннӑ вӑхӑтра паллӑ тунӑ. Уяв пӗр эрне хушши пынӑ, каярахпа Христос тӗнне йышӑннӑ хыҫҫӑн Кӑшарничченех тӑсӑлнӑ. Сурхури йӑли-йӗркисене кил-ҫуртра ӑнӑҫлӑх, хуҫисен ҫителӗклӗ пурнӑҫ, выльӑх-чӗрлӗхсем ӗрчевлӗ пулччӑр тесе ирттернӗ. Килес ҫулхи тыр-пул тухӑҫлӑхне те ҫав йӑласемпех ҫыхӑнтарнӑ. Комсомольски районӗнчи Хырхӗрри тӗп шкулӗнче тӗрлӗ классенче вӗренекен ачасем ӗлӗкхи йӑласене кӗнекепе ҫеҫ вӗреннипе ҫырлахасшӑн пулмарӗҫ. Шкулта тӑван ен культурине вӗрентекен Галина Алексеевна ертсе пынипе сурхури сӑввисене тӑрӑшсах пӑхмасӑр калама вӗренчӗҫ. Каҫ кӳлӗм калаҫса татӑлнӑ вӑхӑтра Хырхӗрри ӳнер ҫуртне пухӑнчӗҫ. Кунта Татьяна Ивановна Бормотина директор пулӑшнипе хӑйсем ҫине тӗрлӗ тумтир виҫе-виҫе пӑхрӗҫ, кӑмӑла кайнисене суйласа тӑхӑнчӗҫ те ял тӑрӑх кайрӗҫ. Аслӑ урамра килрен-киле шаккаса кӗчӗҫ, такмак-сӑвӑ каларӗҫ. «Сак тулли ача-пӑча пултӑр! Урай тулли путек пултӑр! Кӗтӗвӗн пӗр вӗҫӗ шыв патӗнче пултӑр, Тепӗр вӗҫӗ картара пултӑр! |
 Иван Тенюшев Чӑваш кӗнеке издательствинче ҫывӑх вӑхӑтра «Пӑлхар-чӑваш паттӑрӗсем» кӗнеке пичетленсе тухмалла. Ӑна Иван Яковлевич Тенюшев ҫыравҫӑ 90 ҫул (1923) тултарнӑ май кӑлараҫҫӗ. «Пӑлхар-чӑваш паттӑрӗсем» кӗнекене чӑваш халӑхӗн халапӗсем кӗнӗ. Хайлавсен йышӗ Атӑлҫи Пӑлхар вӑхӑтӗнче Шупашкара епле никӗслени ҫинчен каласа панипе пуҫланать. Халапсенче паттӑрсен шутӗнче улӑпсем ҫеҫ мар, ахаль халӑх та хӑйсен ӗҫӗпе паттӑррӑн курӑнать. Тенюшев Иван Яковлевич 1923 ҫулхи кӑрлачӑн 19-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Алманчӑ ялӗнче ҫуралнӑ. Йӗпреҫ район хаҫчӗн, ҫӑвӑн пекех «Вучах», «Ҫамрӑк коммунист» хаҫатсен редакторӗ пулса ӗҫленӗ. «Коммунизм ялавӗ» хаҫатӑн пай пуҫлӑхӗ вырӑнӗнче те, Чӑваш кӗнеке издательствин редакторӗ вырӑнӗнче те тӑрӑшнӑ. Литература ӗҫне 1958 ҫулта кӳленнӗ — калавсем, илемлӗ очерксем, роман ҫырма пуҫланӑ. Вырӑс ҫыравҫисен кӗнекисене куҫарнипе те паллӑ вӑл — Л. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Ытларикун, кӑрлачӑн 15-мӗшӗнче, Патӑрьелти культурӑпа кану центрӗнче республикӑри ача-пӑча хореографи ушкӑнӗн ертӳҫисен ӗҫлӗ семинарӗ иртрӗ. Канашлӑва пурӗ 18 ертӳҫӗ хутшӑнчӗ, вӗсем Патӑрьел, Шӑмаршӑ, Елчӗк районӗсенчен пулчӗҫ. Чӑваш Енӗн халӑх артистки Лидия Попова ирттернӗ тӗслӗхлӗ заняти пурин кӑмӑлне те кайрӗ. Ҫавӑн пекех анатри чӑвашсен вӑйӑ картисемпе чӑваш ташшине епле вӗренмеллине тишкерчӗҫ. Ку семинарта ҫавӑн пекех Патӑрьелти культурӑпа кану ҫурчӗ ҫӳмӗнчи «Евгения» халӑх ташшин ансамблӗнче ташӑ номерӗсене епле кӑтартнине сӳтсе яврӗҫ. Ҫак ушкӑнра пултарулӑх ӗҫне епле йӗркелени те хӑнасене кӑсӑклантарчӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+2.3 °C