Шупашкарӑн Калинин районӗнче кӑҫал 2400-мӗш ача ҫуралнӑ. Малтанхи ҫулсенчипе танлаштарсан ку чӑн та питӗ пӗлтерӗшлӗ. Пӗлтӗр пурӗ те 2399 ача ҫеҫ ҫуралнӑ. 2008 ҫулта — 2359, 2007 ҫулта — 2245.

Кӑҫал шучӗпе 2400-мӗш ача — хӗрача, вӑл раштавӑн 12-мӗшӗнче кун ҫути курнӑ. Михаилпа Анна Кудяновӑсен ҫамрӑк кил-йышӗнче Яна (ӑна ҫапла ят хунӑ) — пӗрремӗш ача. Амӑшӗ хальлӗхе пульницаран тухман пулин те тӑванӗсем вара ӑна кӗтсе илме хатӗрленеҫҫӗ — парнесем туянаҫҫӗ, ачан пӳлӗмне хатӗрлеҫҫӗ.

Йӑлана кӗнӗ ятпа паян, раштавӑн 14-мӗшӗнче, Михаил Васильевич Игнатьев Патшалӑх Канашӗпе Чӑваш Ен халӑхӗ умне ҫырупа тухрӗ. Ҫыру ятне вӑл «Ҫамрӑксене шанмалла!» панӑ.

Кӗскен тӗп шухӑшсене пӑхса тухсан ҫакна уйӑрма пулать:

◊ политикӑн тӗп тӗллевӗсенче халӑха е уйрӑм ҫынна телейпе ырлӑх кӳмешкӗн уҫӑмлӑ, суймасӑр ӗҫлени пулмалла.

◊ пирӗн ҫутҫанталӑк умӗнче экологи енчен те культура енчен те хамарӑн яваплӑха туйма вӗренмелле.

◊ вӑрмансене ӳлӗмри ӑрусем валли сыхласа хӑвармалла.

◊ тӗрӗс апатланма вӗренмелле. «Ҫын сывлӑхӗшӗн вӑл ҫуралса ӳснӗ вырӑнта ҫитӗнтернӗ ҫимӗҫ, мӗн пӗчӗкрен ӗҫме хӑнӑхнӑ шыв кирлӗ»

◊ республикӑн лайӑх енӗсенчен пӗри, ыттисемпе тупӑшма май параканни — чӑваш ҫӗрӗ таса пулни.

◊ ял хуҫалӑхӗнче ӗҫлекенсен хӑйсен ҫӗрне тухӑҫлӑ усӑ курасси чи малтанхи тӗллев пулса тӑрать.

◊ паянхи ял хуҫалӑхӗн ҫӗнӗ технологисемпе ӗҫлемелле.

◊ малалла хӑвӑрт ӳсес тесен экономикӑн кашни пайне улӑштармалла (модернизацилемелле).

◊ экономикӑн кулленхи секторӑн аталанӑвӗнче майӗпен, ҫулран ҫул ӗҫ тухӑҫлӑхне ӳстересси пулать.

Малалла...

Шупашкарти Калинин урамӗн 80 ҫуртӗнче вырнаҫнӑ «Гараж» мастерской ачасем валли ятарлӑ уроксем уҫнӑ — «Бум!» клуб йӗркеленӗ. Унта 4,5-7 ҫулхи ачасем пыма пултараҫҫӗ. Укҫалла, пӗрремӗш урокӗ — тӳлевсӗр (малтан ҫырӑнмалла). Уроксем кашни вырсарникун, эрнере пӗр хут иртеҫҫӗ.

Енчен те эсир хӑвар ачӑрӑн пултарулӑхне аталантарас килет пулсан — ҫак клуба ҫырӑнтарма пултаратӑр. Ачасем унта ӳкерӗҫ, апликацисем тӑвӗҫ, мӗн те пулин ӑсталӗҫ.

Ҫырӑнмалли телефонсем: 8-927-996-06-70 (Катя), 8-927-386-51-87 (Надя). Контактри ушкӑн — Club21839397.

ХК: Парнесем валли «Гараж» мастерскойӗ картин рамисене хӑвӑрт тата вӑхӑтра туса панӑшӑн чун-чӗререн тав тӑватпӑр.

Кӗнеке хуплашки

Чӑваш кӗнеке издательствинче Юрий Сементерӗн «Кӗрхи вӗҫев» ҫӗнӗ кӗнеки пичетленсе тухрӗ. Редакторӗ — В.Н. Алексеев, художникӗ С.А. Бритвина. Пин экземплярпа тухнӑ кӑларӑм ум сӑмахне Чӑваш халӑх поэчӗ хӑй ҫырнӑ. Вуласа пӑхсамӑр, питӗ интереслӗ. Сӑввисем те ытармалла мар хитре.

Юратнӑ халӑхӑмӑра ҫӗнӗ хайлавсен пуххине тыттарнӑ май, хӗвеллӗ Муза, сана чун-чӗрери хавалӑмпа тепӗр хутчен пуҫӑма тайса илес терӗм, ма тесен эсӗ пирӗншӗн — пуҫламӑшӗсен пуҫламӑшӗ, эсӗ пур ҫӗрте те пур: юрласа юхакан ҫӑл куҫ шывӗн кӗмӗл хӗлӗхлӗ сассинче те, ҫӗнӗ вӑрлӑх акнӑ хыҫҫӑн мал ӗмӗтлӗн витӗнсе выртакан суха кассинче те, ҫурӑлакан ҫеҫкен шурӑ-кӗрен сӑн-питӗнче те, кӗрхи уяв кӗрекин ҫӗнӗ ҫӑкӑрӗ умӗнче ура ҫине тӑрса пуҫлакан «Алран каймийӗмӗрӗн» туйӑмлӑ янравӗнче те. Илем туйӑмӗ — пӗр сӑмахпа татса калайми сипетлӗх, чунпа ытарса ытарайми кӗтретлӗх, умри тӗллеве меллӗн те меслетлӗн пурнӑҫа кӗртме пулӑшакан таса хӑват, кашни ҫынна этемлӗх кӑйкӑрӗсен шайне ҫӗкленме йыхӑракан пиллӗхлӗ мӑшӑр ҫунат.

Тавах сана, Муза: тӗнчемӗрӗн ултӑ пин чӗлхи хушшинче пирӗн чӑваш чӗлхине эсӗ хӑйне евӗрлӗ шухӑш пултарӑвӗ, сасӑ ӗнерӗвӗ, хӑва хулли пек пиҫӗлӗх, асамат кӗперӗ пек илӗртӳлӗх парнеленӗ, пурнӑҫӑмӑрӑн кирек хӑш сыппин пулӑмӗсене те хамӑрла пайӑррӑн, хамӑрла витӗмлӗн сӑнласа кӑтартма, ӑнлантарма май туса панӑ.

Малалла...

«Трак Ен» ушкӑн

Ырӑ йӑла-йӗрке ҫухалмасть пирӗн йӑваш халӑхӑн. Ӗлӗкренех пӗр-пӗрин патне ҫитсе-курса пӗр-пӗрин пурнӑҫӗпе, ӗҫӗ-хӗлӗпе паллашасси тата ҫав тӗл пулура пухӑннисене асӑнмалӑх юрӑ-ташӑпа савӑнтарасси манӑҫман.

Красноармейски районӗнчи халӑх пултарулӑх ҫурчӗ ҫумӗнчи Н. Янкас премийӗн лауреачӗ «Трак ен» халӑх фольклор ушкӑнӗ (илемлӗх ертӳҫи Н. Никоноров баянист-юрӑҫ) 15 ҫул ытла ӗнтӗ куракансене хӑйӗн пултарулӑхӗпе савӑнтарать, чун-чӗрере вӑй-хал хушма пулӑшать тата хуйхӑ-суйха пӗрле пайлать. Асӑннӑ тапхӑрта пӗчӗкех мар йыш Трак ен тӑрӑхӗнчи кашни ялтах, хӑш-пӗр ҫӗрте темиҫе хутчен те, пулнӑ, хӑйӗн пуян та тулли содержаниллӗ программине кӑтартнӑ. Вырӑнти артистсем районти ялсенче ҫеҫ мар, республика тулашӗнчи чӑвашсемшӗн те хисеплӗ те кӗтнӗ хӑнасем. Тӗмен облаҫне икӗ хутчен ҫитнӗ. Мари Эл, Тутар Республикисенче сценӑсем ҫине тухнӑ, унти ялсемпе шкулсенче тӗлпулусем йӗркеленӗ.

Хальхинче те пултарулӑх ушкӑнӗ палӑртнӑ кун кӳршӗллӗ Тутар Республикинчи Ҫӗпрел районӗнчи Саплӑк ялӗнче пурӑнакан чӑвашсемпе курнӑҫнӑ, икӗ сехете яхӑн концерт кӑтартнӑ.

Малалла...

Борис Алексеев

СССР халӑх артисчӗ, Чӑваш патшалӑх акдеми драма театрӗн актерӗ Борис Алексеев ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитет. Вӑл Шупашкар районӗнчи Паҫпак ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Ҫавна майӑн унӑн ентешӗсем пултаруллӑ артистӑн юбилейне ирттерме хатӗрленеҫҫӗ. Паҫпак Мишши ҫыравҫӑ районти «Бичурин тата паянхи самана» музее артистӑн сӑнӳкерчӗкӗсене тата ун ҫинчен хаҫатра пичетленнӗ материалӗсене пырса та панӑ ӗнтӗ.

Алексеев Борис Алексеевич 1911 ҫулхи ака уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Шупашкар уесӗнчи Паҫпак ялӗнче ҫуралнӑ. 1932 ҫулта Чӑваш музыкӑпа театр техникумӗн театр уйрӑмне вӗренсе пӗтернӗ хыҫҫӑн ӑна Чӑваш драма театрне илнӗ. Унта вӑл мӗн ӗмӗрӗ вӗҫлениччен ӗҫленӗ. Унӑн паллӑрах ролӗсем: Ухтеркке («Судра», Ф. Павлов, 1941), Ленин («Пӑшаллӑ ҫын», Н.Ф. Погодин, 1942), Энтип («Энтип», В.Т. Ржанов, 1948). Борис Алексеевич П.Н.Осипов, Н.

Малалла...

Карай шкулӗ раштавӑн 4-мӗшӗнче хӑйӗн 120 ҫулхи юбилейне паллӑ турӗ. Ҫак тапхӑрта унтан 1062 ҫамрӑк вӗренсе тухнӑ. Чылайӑшӗ каярахпа вӗрентекенсемпе тухтӑрсем, инженерсемпе офицерсем, механиксемпе техниксем, промышленноҫра тата ял хуҫалӑхӗнче кирлӗ специалистсем пулса тӑнӑ.

Уява хӑнасем, ку шкултан вӗренсе тухнисемпе вӑй хунисем, йышлӑн пухӑнчӗҫ. Малтанах учительсем вӗсене пӗлӳ ҫурчӗпе — вӗрентӳ пӳлӗмӗнче йӗркеленӗ ал ӗҫ куравӗпе тата таврапӗлӳ музейӗпе паллаштарчӗҫ.

Вӗрентекенсем ертсе пынипе ачасем мӗнле кӑна модульлӗ оригами ӑсталаман пуль! Ытармалла мар хитре! Телей кайӑкӗ, пулӑ, мулкач, шапа, тӑмана, кушак,чечексем, тӗрлӗ тӗслӗ вазӑсем… Тӗрленӗ, ҫыхнӑ япаласем, пластилинран, чустаран, вӑрӑсенчен ӑсталанӑ ал ӗҫӗсем куҫа илӗртеҫҫӗ. Ҫак ӗҫе Платоновсен, Николаевсен, Романовсен ҫемйисем хутшӑннӑ, М. В. Яковлеван (рисовани учителӗ), Н. В. Григорьеван (ветеран-педагог) тӗрленӗ ӗҫӗсем, В. Романован (5-мӗш класс, «Юный фотограф») фотокуравӗ, вӗренекенсен тата ытти нумай ал ӗҫӗсем куҫа савӑнтарчӗҫ. Шкулӑн «Хисеп хӑмине» ачасен хаваслӑ сӑнӗсем илем кӳреҫҫӗ.

Малалла...

Любовь Мартьянова

Раштавӑн 16-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ литература музейӗнче Любовь Мартьянова ҫуралнӑранпа 60 ҫул ҫитнӗ ятпа «Эсӗ чӗртнӗ вучах» ятлӑ курав уҫӑлать. Пуҫламӑшӗ 14 сехетре.

Любовь Васильевна Мартьянова 1950 ҫулхи раштавӑн 16-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районне кӗрекен Карапаш ялӗнче ҫуралнӑ. Октябрьскинчи вӑтам шкулта пӗлӳ пухнӑ, Шупашкарти пир-авӑр комбинатӗнче ӗҫленӗ.

Каярахпа Чӑваш патшалӑх университечӗн историпе филологи факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ. 1974-1977 ҫулсенче Патӑрьел районӗнчи Турханти вӑтам шкулта ачасене вӗрентнӗ. 1977 ҫултан пуҫласа «Тӑван Атӑл» журналта поэзи пайне ертсе пынӑ.

Унӑн паллӑрах кӗнекисем: «Эп чӗртнӗ вучах» (1982), «Сенкер ачалӑх» (1983), «Шурӑ юр юрри» (1986), «Йышӑнман сӑмахсем» (1991).

Малалла...

Кӗҫнерникун, раштавӑн 9-мӗшӗнче, Чӑваш чӗлхин пӗрлехи комиссийӗн черетлӗ ларӑвӗ иртрӗ. Унта комисси йышӗпе пӗрле Чӑваш патшалӑх гуманитари институчӗн директорӗ Юрий Исаев, чӗлхе пӗлӗвӗ пайӗн ӗҫтешӗ Александр Кузнецов тата Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн кафедра пуҫлӑхӗ Пётр Метин хутшӑнчӗҫ.

Пухӑннисем хальхинче чӑваш шкулӗсенчи тӑван чӗлхепе ҫыхӑннӑ лару-тӑрӑва сӳтсе яврӗҫ, ку тӗлӗшпе вырӑнти хӑйтытӑмлӑх органӗсемпе ҫыхӑну йӗркелеме палӑртрӗҫ. Яланхи пекех тӗп вырӑнта ҫӗнӗ терминсене пӑхса тухса ҫирӗплетесси пулчӗ. Чи малтанах 4-мӗш класра вӗренекен „Православи культури никӗсӗн“ Геннадий Дегтярёв куҫарса хатӗрленӗ тӗн терминӗсене (ачасене, тӗслӗхрен, „милосердие“ ӑнлава хаҫат-журналти пек „ыркӑмӑллӑх“ тесе мар, „хӗрхенекен кӑмӑл“ тесе вӗрентӗҫ; „православи“ термина чӑвашла чиркӳ кӗнекисенчи пек „чӑн тӗн“ тесе мар, „православи“ тесех палӑртӗҫ) усӑ курма йышӑнчӗҫ. Унтан Пётр Метин профессор шкул кӗнекисенчи литература терминӗсемпе паллаштарчӗ.

Малалла...

Ӳнер музейӗ. 2010 ҫул, раштав уйӑхӗ. Админ сӑнӗ.

Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче Александр Никонорович Алимасов куравӗ уҫӑлать. Ӑна пултаруллӑ ӳнерҫӗ ҫуралнӑранпа 75 ҫул ҫитнӗ ятпа ирттереҫҫӗ.

Курав раштавӑн 17-мӗшӗнче 16 сехетре пуҫланать.

Ӳнер музейӗн адресӗ: Шупашкар хули, Калинин урамӗ, 60 ҫурт.

Алимасов Александр Никонорович — чӑваш ӳнерҫи, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ. 1935 ҫулхи нарӑсӑн 2-мӗшӗнче Пушкӑртстанри Пишпӳлек районӗнчи Ермолкино ялӗнче ҫуралнӑ. Чӑваш ӳнерҫисен пӗрлешӗвӗн пайташӗ (1995). Шупашкарти ӳнер училищине (1964 ҫулта), Чӑваш патшалӑх педагогика институчӗн ӳнерпе графика факультетне (1974) вӗренсе пӗтернӗ. Телевиденире ӗҫленӗ, педагогика институтӗнче, ӳнер училищинче вӗрентнӗ. Чӑваш Республикин Мускаври елчӗлӗхӗ ыйтнипе Александр Никонорович чӑвашсен чи паллӑ ҫыннисен сӑнӗсене (Н.Я. Бичурин, Н.И. Ашмарин, И.Я. Яковлев, П.

Малалла...