 Марина Семенова йӗс медаль илнӗ Утӑн 18-23-мӗшӗсенче Шупашкарта маунтинбайкпа Раҫҫей чемпионачӗ пырать. Пӗрремӗш кун эстафетӑпа 15-16 ҫулхи хӗрсем ӑмӑртнӑ. Хӗрсем хушшинчи Санкт-Петербург командинчи Анастасии Сумцова ҫӗнтернӗ, ун хыҫҫӑн финиша Тинӗсҫум Енри Кристина Макроусова ҫитнӗ. Муркаш районӗнче ҫуралса ӳснӗ Марина Семенова — виҫҫӗмӗш вырӑнта. Саламлатпӑр! Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Ҫутӑ тавӑраҫҫӗ Вӑйлӑ ҫил-тӑвӑл иртнӗ хыҫҫӑн самай шар курнӑ ял тӑрӑхӗсенче — Октябрьски, Шӗнерпуҫ, Карапаш тата Аксарин ял тӑрӑхӗсенче — паянтан пуҫласа хытарнӑ йӗрке пуҫарнӑ. Асаилтеретпӗр, утӑн 17-мӗшӗнче иртнӗ ҫил-тӑвалпа пӑр ку тӑрӑхри ҫурт-йӗрсене самай аркатнӑ: 300 ҫурт сиенленнӗ, 6 вӗренӳ учрежденийӗн ҫурчӗ кӑштах арканнӑ, 2 культура ҫурчӗ сиен тӳснӗ, пӗр ял тӑрӑхӗн ҫурчӗ шар курнӑ. Пахча-ҫимӗҫ пурӗ 539 гектарта аманнӑ. Малтанлӑха пӑхса тухнӑ тӑрӑх ҫутҫанталӑк 200 миллион тенкӗлӗх сиен кӳнӗ. Вӑйлӑ ҫил-тӑвӑл кӳнӗ сиене паян кун та юсаҫҫӗ — пур яла та тенӗ пекех ҫутӑ панӑ. Октябрьски пуҫне — кунти подстанцие ҫутҫанталӑк вӑйӗсем аркатнӑ, ҫавӑнпа та куҫса ҫӳрекен подстанципе ҫыхӑнтарӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Илдус Файзовӑн сирпӗннӗ машини Паян Тутарстанӑн муфтийӗ ҫине тапӑннӑ. Машинине сирпӗтнӗ хыҫҫӑн Илдус Файзов суранланнӑ (урисене хуҫнӑ) ҫеҫ. Пӗр сехет маларах вара унӑн ҫумӗ пулакан Валиулла Якупова вӗлернӗ — паллӑ мар хурахсем ӑна подьездра тапӑннӑ, ултӑ пуляпа пенӗ. Аманнӑскер вӑл машин патне ҫитсе водителе тапӑнни пирки пӗлтерме ӗлкӗрнӗ, анчах та пульница ҫитес умӗн сурансенчен вилнӗ. Кӳршӗ республикӑн ШӖМӗ пӗлтернӗ тӑрӑх ҫак тискер ӗҫсен сӑлтавӗ муфтийсен тӗп ӗҫӗпе ҫыхӑннӑ. Уҫӑмлах каламаҫҫӗ пулин те радикаллӑ исламҫӑсем айӑплӑ тесе шутлаҫҫӗ. Тепӗр верси тӑрӑх паянхи тапӑнусем хаджа кайма уйӑрнӑ вырӑнсемпе ҫыхӑннӑ. Анчах та чылай эксперт шухӑшӗпе ку верси малти вырӑнта мар — ку хыпар пирки тахҫанах калаҫаҫҫӗ имӗш, ун пирки нумайӑшӗ пӗлеҫҫӗ иккен. Ҫакланасран хӑраса вӑрӑ-хурахсене тытмастчӗҫех тесе шутлаҫҫӗ экспертсем. Паянхи пӑтӑрмах хыҫҫӑн Тутарстанри мечӗтсемпе тӳре-шара учрежденийӗсене вӑйлӑрах сыхлама пуҫланӑ. Чӑваш Ен муфтийӗ Альбир Крганов Валиулла Якупов вилнӗ пирки унӑн ҫывӑх ҫыннисемпе тата тӑванӗсемпе перле хурланнине пӗлтернӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Акӑ, тахҫантанпа чунтан кӗтекен кун ҫитрӗ. Иртнӗ шӑматкун, утӑн 14-мӗшӗнче, Тӑвайра савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура «Аль» вӑй-хал культурипе спорт комплексӗ уҫӑлчӗ. Район центрӗнчи кӑна мар, республикӑри чи хитре капмар ҫуртсенчен пӗри пулнӑн туйӑнать вӑл. Ытти районсеннинчен чылай лайӑхрах пек. Мӗншӗн тесен ӑна тума нумайӑшӗ чун ӑшшине панӑ: район администрацийӗн пуҫлӑхӗнчен пуҫласа строительсем, массӑллӑ субботниксен вӑхӑтӗнче тирпей-илем кӗртес ӗҫсене хутшӑнакансем таранах. Тӑвайри вӑтам шкулта вӗренекенсем ҫав паллӑ уява хатӗрленсе, комплекс умӗнче кунсерен репетицисем ирттерчӗҫ. Комплекс шӑпи, тӗрӗссипе, республика Пуҫлӑхӗ, министрсем таранах хумхантарчӗ. Ахальтен мар пуль ӑна уҫма Михаил Васильевич Игнатьев, ЧР физкультурӑпа спорт тата туризм министрӗ Сергей Мельников, Раҫҫей Спорт министерствин физкультурӑпа массӑллӑ спорт Департаменчӗн директорӗ Марина Томилова (Мускав), Алтай Республикин ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Огнев, ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗсем Валерий Ивановпа Генрих Васильев тата ытти сумлӑ хӑнасем, хаҫат-журнал, телевидени редакцийӗсен журналисчӗсем йышлӑн килнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 «Хыпар» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, 2012 ҫулхи утӑн 17-мӗшӗнче чӑваш чӗлхин паллӑ тӗпчевҫи, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Анатолий Ермолаевич Горшков доцент пирӗнтен яланлӑхах уйрӑлса кайрӗ. Анатолий Ермолаевич Горшков 1931 ҫулхи кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче Муркаш районне кӗрекен Вускасси ялӗнче хресчен ҫемйинче кун ҫути курнӑ. 1938 ҫулта Сӑпайкассинчи пуҫламӑш шкулта, унтан Калайкассинчи ҫичӗ ҫул вӗренмелли, Ишлейри вӑтам шкулсенче ӑс пухать. 1949 ҫулхи кӗркунне Чӑваш патшалӑх педагогика институтне вӗренме кӗрет. Аслӑ шкула хӗрлӗ дипломпа пӗтернӗ хыҫҫӑн пӗр хушӑ Чӑваш патшалӑх кӗнеке издательствинче вӗрентӳпе педагогика литературин редакторӗнче ӗҫлет. 1954 ҫулта педагогика институчӗн аспирантурине вӗренме кӗрет. Ӑна пӗтернӗ хыҫҫӑн Анатолий Ермолаевич каллех издательствӑна таврӑнать, 1961-1965 ҫулсенче тӗп редакторта ӗҫлет. |
 Ӗнер республикӑн хӑш-пӗр районӗсем урлӑ вӑйлӑ ҫил иртнӗ тет. Шупашкар патӗнче, сӑмахран, йӗрӗ те курӑнманччӗ. Шар курнӑ районсем: Ҫӗрпӳ, Канаш, Сӗнтӗрвӑрри, Ҫӗмӗрле, Улатӑр, Йӗпреҫ, Шупашкар (пӗлтертӗм ӗнтӗ — Шупашкар ҫывӑхӗнче ҫил нимле сӑтӑр та туман) тата Елчӗк. Ытларах Сӗнтӗрвӑрри районӗ шар курнӑ иккен — ҫилпе пӑр 302 киле сӑтӑр тунӑ, 48 ял (9 000 ҫын) ҫутӑсӑр юлнӑ. Республикӑпа пурӗ 71 ял ҫутӑсӑр юлнӑ, паянхи ир тӗлне вӗсенчен 36-шӗнче ҫутта тавӑрнӑ (тата 35 ялта ҫутӑ тавармалла — пурӗ 3 400 кил). Инкек курнӑ ҫынсене Правительство хӑвармӗ — ҫӑмӑл кредитсем илме пулӑшӗ, ҫил-тӑвӑл пӗтернӗ тырӑпа ҫӗрулмишӗн укҫа-тенкӗ уйӑрӗ. Ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов пӗлтернӗ тӑрӑх пӑрлӑ ҫумӑр Ҫӗрпӳпе Сӗнтӗрвӑрри районӗсенче 400 тата 1600 гектар лаптӑкра тырра пӗтернӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Хырхӗрри ял тӑрӑхӗн сайтчӗ асӑрхаттарать: аслати тухсан тем тесен те ҫӳллӗ йывӑҫ айне ан тӑрӑр! Ҫиҫӗм-аслати килнӗ вӑхӑтра вӑрмана лекрӗр пулсан хурӑнран, юманран, хыртан, тирекрен аякрах кайӑр, пӗчӗкрех тӗмӗсем шырӑр. Шыва ан кӗрӗр, шыв хӗрринчен кайӑр. Ҫӳллӗ вырӑнта тӑратӑр пулсан айлӑма анӑр. Ҫиҫӗм-аслати килнӗ вӑхӑтра уя лекрӗр пулсан ҫӗр ҫине ан выртӑр, чӗркуҫҫиленсе ларсан аванрах пулӗ. Уйрӑмах алӑра тимӗр япаласем (мотоцикл, велосипед) пулсан вӗсене аяккарах хурӑр, 20-30 метра куҫсан та пӑсмӗ. Аслати кӗрленӗ вӑхӑтра телефонпа та калаҫмалла мар. Телевизор, радио, ытти электрохатӗрсене сӳнтермелле. Килте чӳречесемпе алӑксене хупӑр, сывлӑш тухмалли шӑтӑксене питӗрӗр. Аслати вӑхӑтӗнче машинӑра пулсан унтах юлӑр, радиоитлев антеннине антарӑр, чӳречесене хупӑр. Аслатиллӗ ҫумӑрта инкек лекрӗр пулсан 01 номерпе (карас телефонӗпе — 112) шӑнкӑравласа пулӑшу ыйтӑр. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Утӑн 14-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнчи Савкка ялӗнче савӑнӑҫлӑ уяв иртрӗ — ӑна никӗсленӗренпе 90 ҫул ҫитнине паллӑ турӗҫ. Ял уявне пуҫланӑ май ҫакӑнта ҫуралса ӳснӗ Йӗпреҫри этнографи музейӗн директорӗ Александр Майоров хӑйӗн сӑмахӗнче ял пуриншӗн те питӗ хаклӑ та тӑван пулни пирки пӗлтерчӗ — тавралӑхӗ те, ҫаранӗ те, вӑрманӗ те, пӗвисемпе шывӗсем те. «Тӑван килпе атте-анне вара пахаран та паха», — терӗ вӑл уява уҫнӑ май. Савкка ялӗ епле пуҫланса кайни пирки те каласа пачӗ Александр: выслӑх пуҫланнӑ май ку вырӑна чи малтан Пучинке ялӗнчен Фёдоров Максим Фёлорович куҫса ларнӑ иккен. 1922 ҫулта ҫапла май урам йӗркеленнӗ — Мӑшӑр урам, ҫулталӑкран тепӗр урам — Хӑрах урам. Александр Майоров яла куҫнӑ малтанхи ҫынсен ячӗсене пӗлтерчӗ: Клементийпе Василий Руссановсем, Егор, Иван тата Фёдор Варламовсем. 1930 ҫулта кунта колхоз йӗркеленнӗ, ятне «Красная Нива» (чӑв. Хӗрлӗ пусӑ) панӑ пулнӑ. Тӗрлӗ вӑхӑтра ун председателӗ вырӑнне Тимофеев Аркадий, Сергеев Николай, Пименов Василий, Степанов Егор тата ыттисем йышӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Утӑн 7-мӗшӗнче Куславкка районӗнчи Куснарти культура центрӗнче Ольга Ырсем актриса ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитнине халалласа ятарлӑ пултарулӑх каҫӗ иртрӗ. Шкул ачисем Ольга Ивановна вылянӑ спектакльсенчи пайсене вуласа пачӗҫ, ялта пуранакан Д. Молтушкин вара актриса унӑн асӗнче юлнӑ самантсем пирки каласа пачӗ. Пултарулӑх каҫӗ вӗҫленнӗ май Ольга Ивановна Ырсем ҫуралса ӳснӗ кил умӗнче ларакан асӑм чулӗ умне чечексем хучӗҫ. Ырсем Ольга Ивановна 1892 ҫулхи ҫӗртмен 24-мӗшӗнче ҫак ялта ҫуралнӑ. Чӑваш халӑх артистки, РСФСР тава тивӗҫлӗ актриси ятсене тивӗҫнӗ. Театр сцени ҫине тухиччен Ольга Ивановна ялта ачасене вӗрентнӗ, кайран Хусанти педагогика институтӗнче вӗренсе тухнӑ. Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн сцени ҫинче ҫӗр ытла сӑнара вылянӑ. Куракансене вӑл Нарспи (1922), Пинерпи (1927), Анисса (1943), Анюк («Энтип», 1949), Пелегея («Кукушка все кукует», 1974) сӑнарсенче яланах асра юлнӑ. Сцена ҫинчен Ольга Ивановна 1978 ҫулччен кайман. 1979 ҫулхи ҫурлан 3-мӗшӗнче вӑл пирентен уйрӑлса кайнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Паянтан пуҫласа тетелти «СУМ» лавккари кашни тавар пирки эсир хӑварӑн шухӑшӑра хушма пултаратӑр. Шухӑша кӗртнӗ май эсир тавара хак пама, ӑна сӗнме пултаратӑр. Ҫапла май, сирӗн шухӑшӑрсене шута илнӗ май тавара пӑхакан тен ӑна туянма та шутлӗ. Комментари, е шухӑш хушасси тетелти чылай лавккан пур, халӗ унашкал хатӗр «СУМ»-ӑн та ӗҫле пуҫларӗ. Кӗскен: «СУМ» лавккара эсир терлӗ кӗнекесем (200 яхӑн), DVD (100 ытла!) тата CD дисксем туянма пултаратӑр. Ҫӗнӗ таварсем шутӗнче: «Нараста юмахӗсем» (200 тенкӗ), «Повествование о чувашах» (2-мӗш кӑларӑм, 132 тенкӗ), Н.И.Ашмаринӑн «Болгары и чуваши» (135 тенкӗ), Юхма Мишшин «Реют знамена Волжской Болгарии» (400 тенкӗ, 2 историллӗ романӑн вырӑсла куҫӑрӑвӗ). |
-2.7 °C