 Хӗрсем ухӑран переҫҫӗ Иртнӗ шӑматкун, ҫурлан 21-мӗшӗнче, Ҫӗнӗ Шупашкарта анӑҫри вӑтам ӗмӗр вӑхӑтне лекме май пулчӗ — кунта сӑнарлӑ вӑйӑсен, историлле фехтовнинин, реконструкцин тата ташӑн «НоРоК-2010» уҫӑ фестивалӗ иртрӗ. Урӑхла каласан, рыцарьсен Ҫӗнӗ Шупашкарти конвенчӗ (чӑвашла каласан, пӗр-пӗр хоббипе кӑсӑкланакан ҫынсен пухӑвӗ, мероприятийӗ). Фестивале Ҫӗнӗ Шупашкар хулине никӗсленӗренпе 50 ҫул ҫитнине халалларӗҫ. Чӑваш Енрисемсӗр пуҫне унта ытти тӑрӑхри хӑнасем те пурччӗ — Чулхуларан «Берн», Хусантан «Нюрнберг» тата «Польско-литовское копье» историлле реконструкци клубӗсем, Чӗмпӗртен «Кремень» истори клубӗ. Чӑваш Енрен ку мероприятине Шупашкарти «Правь» истори клубӗ, «Робин Гуд» ухӑҫсен клубӗ тата «Соколиный Яръ» ятлӑ ҫамрӑксен обществӑлла организацийӗ хутшӑнчӗҫ. Фестивале уҫнӑ ҫӗре Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрцийӗн ҫумӗ Владимир Матвеев та килнӗччӗ, вӑл ытти халӑхсен историне пӗлни усӑллӑ пулнине пӗлтерчӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 Ҫапла, нумай пулмасть, пӗрремӗш хайлавсем ҫитрӗҫ. Икӗ юмах килчӗ — иккӗшӗ те Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Штанаш ялӗнчен. Вӗсем малтанхи ӑмӑртусене те хастар хутшӑнатчӗҫ, кӑҫалхине те ирттерсе ямарӗҫ. Шел те, пурне те йышӑнма май ҫук. «Юратнӑ лаша Ҫӑлтӑр» хайлава ҫеҫ илтӗмӗр — ӑна 5-мӗш клас ачи ҫырнӑ пулин те авӑн уйӑхӗнче 6-мӗшне каятех пулӗ терӗмӗр. Тепри вара вырӑсларан куҫарнӑ хайлав ҫеҫ пулчӗ. Асаилтеретпӗр: кӑҫал эпир 1-5 класра вӗренекен шкул ачисен хайлавӗсене йышӑнмастпӑр — вӗсене тӗрӗслеме питӗ хӗн. Ҫавӑн пекех ӑмӑрту йӗрки-шывӗпе килӗшӳллӗн чӑвашла ҫырнӑ хайлавсем ҫеҫ хутшӑнайраҫҫӗ. «Урхамахсем тӑраҫ тапӑртатса...» интернет конкурса ачасемпе ҫамрӑксене тата чӑваш чӗлхипе литературине, културине вӗрентекенсене литература пултарулӑхне аталантарас, ҫутҫанталӑкри, тӑван тавралӑхра пулса иртекен чи кӑсӑк енсене илемлӗ литература мелӗсемпе уҫса пама хавхалантарас тӗллевпе йӗркеленӗ, вӗрентекен ҫулталӑкне халалланӑ. | ||
 Хӗрлӗ хӑйӑва каснӑ самант Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ умӗн, Ҫӗнӗ Шупашкара никӗсленӗренпе 50 ҫул ҫитнине халалланӑ мероприятисен шутне кӗртсе ҫурлан 23-мӗшӗнче кил-йышри пӗрремӗш ача-пӑча сачӗ уҫӑлчӗ. Ача-пӑча сачӗн альтернативлӑ формӑллӑ учреждение Белинскийсен ҫемьи йӗркеленӗ. Вӗсен кил-йышӗнче пурӗ 7 ача — чи аслине, Лизӑна, 12 ҫул. Шкул ҫулне ҫитменнисем виҫҫӗн — ултӑ ҫулти Андрей, виҫӗ ҫулти Анюк, тата ҫулталӑк ытларах тултарнӑ пӗчӗк Виктор. Кил-йышри ача-пӑча сачӗ «Калинка» ятлӑ 2№ ШАПМУ-на пӑхӑнать. Амӑшӗ, воспитатель пулса ӗҫленӗскер, ачисене килте пӑхӗ. Ачасен сывлӑхне «Калинкӑра» тӗрӗслесе тӑрӗҫ. Ҫаван пекех физкультура тата музыка урокӗсене те ачасен ача-пӑча садне ҫӳреме тивӗ. Кил-йышри ача-пӑча сачӗ виҫӗ пӳлӗмлӗ хваттерте вырнаҫнӑ. Белинскийсем ӑна нумай ачаллӑ ҫӗмьесене хваттерпе тивӗҫтерекен республика программипе илнӗ пулнӑ. Хваттерте мӗн кирли пурте пур: спорт кӗтесӗ те; ҫывармалли, апат ҫимелли пӳлӗмсем те. Ҫак кил-йышри ача-пӑча садне уҫма Ҫӗнӗ Шупашкар хулин пуҫлӑхӗ Владимир Тимофеев та килчӗ — вӑл ачасемпе пӗрле хӗрлӗ хӑйӑва касрӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 Алеша Михайлов Мускавран савӑнӑҫлӑ хыпар ҫитрӗ — пӗтӗм тӗнчери «Симӗс планета» ятлӑ ача-пӑча экологи канашлӑвӗ ирттерекен конкурсӑн лауреачӗсене пӗлтерчӗҫ. Вӗсенчен пӗри — Красноармейски иккӗмӗш шкулӗнче 10-мӗш класра вӗренекен Михайлов Алексей (сӑмах май, вӑл «Трак ен» сайтӑн администраторӗ те). Алеша хӑйӗн «Ҫӗр пулӑхлӑхне упрассишӗн кӗрешер» сайчӗпе «Хальхи технологисем — ҫутҫанталӑка хӳтӗлес ӗҫре» (экологи тата ҫутҫанталӑка хӳтӗлес темӑпа хатӗрленӗ сайтсен тата тӗнче тетелӗнчи веб-страницӑсен ӑмартӑвӗ) ятлӑ номинацире лауреат ятне ҫӗнсе илнӗ. Ку проект ӗҫӗн ертӳҫи — ҫак шкулта чӑваш чӗлхи тата обществознани вӗрентекен Михайлов В.М. Пӗтӗм чун-чӗререн саламлатпӑр!
Пӗлме: Пӗтӗм тӗнчери «Симӗс планета» ача-пӑча экологи форумӗ ирттерекен конкурса ҫак ҫӗршывсем хутшӑннӑ: Армени Республики, Болгари Республики, Бразили федеративлӑ Республики, Германи федеративлӑ Республики, Инди Республики, Казахстан Республики, Кипр Республики, Китай Халӑх Республики, Колумби Республики, Молдова Республики, Россия Федерацийӗ, Румыни Республики, Словак Республики, Таиланд Королевстви, Украина Республики. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Хурлӑхлӑ хыпар Денис Халецкий Тин ҫеҫ хурлӑхлӑ хыпар ҫитрӗ — чӑвашла пӗрремӗш интернет-радиова, EthnickRadio проекта, пуҫарса яракансенчен пӗрин, Денис Халецкийӗн, чӗри тапма чарӑннӑ. 34 кӑначчӗ вӑл... Этникрадио проекта аталантарма вӑл хӑйӗн вӑйне те, вӑхӑтне те нумай хунӑччӗ.
Дениспа тунтикун, ҫурлан 23-мӗшӗнче сывпуллашӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 митингра Паян инҫетри Калининградра (унта ҫитес тесен машинпа талӑк ытла каймалла) халӑх пухӑвӗ ирнӗ. Йӗрке хуралҫисем пӗлтернӗ тӑрӑх митинга 700 ытла ҫын пухӑннӑ (йӗркелӳҫӗсем 2500 ҫын пирки калаҫаҫҫӗ). Халӑха митинга опозициллӗ партисемпе обществӑллӑ юхӑмсем пуҫтарнӑ — Раҫҫей коммунисчӗсем, «Раҫҫей патриочӗсем», «Яблоко», «Содидарность», «Урӑх Раҫҫей». Пуху Калинин проспектӗнче вырнаҫнӑ Кӑнтӑр паркра иртнӗ. Маларах халӑх Георгий Бооса Калининград облаҫӗн ертӳҫи вырӑнӗнчен кӑлармалли шухӑша пӗлтересшӗн пулнӑ, анчах та унӑн ячӗ кӗпернатор вырӑнне лартмаллисен йышӗнче ҫуккине кура йӗркелӳҫӗсем лозунгсене улӑштарнӑ. Хальхинче вӗсем Д.Медведьев президента премьер-министр ӗҫӗнчен Владимир Путина хӑтарма, тата ҫавӑн пекех кӗпернаттӑрсене халӑх суйлассине тавӑрма ыйтнӑ. Раҫҫей регионӗсен пуҫлӑхӗсене 2004 ҫултанпа суйламаҫҫӗ — вырӑнти парламентра ыттисенче нумайрах вырӑн йышӑнакан парти виҫӗ ҫынна сӗнет, Раҫҫей президенчӗ пӗрине суйлать те ӑна вырӑнти парламентарисем ырланӑ хыҫҫӑн вӑл регион пуҫлӑхӗ пулса тӑрать. Кӑҫал нарӑс уйӑхӗнче «Левада-центр» ирттернӗ ыйтӑмпа килӗшӳллӗн халӑхӑн ҫурри ытла тӳрӗ суйлавшӑн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 Лениногорскри тӗп тӳрем Ҫуллахи чӑваш уявӗсем сисӗнмесӗрех иртсе кайрӗҫ. Питӗ пысӑк шайра йӗркеленӗрен Лениногорск районӗнчи чӑвашсем кашни мероприятие хаваспа хутшӑнчӗҫ. Халӗ вара пур чӑвашсене те хӑйсен патне чӗнеҫҫӗ. Ҫурлан 18-мӗшӗнче Лениногорск хули 55 ҫул, «Лениногорскнефть» НГДУ — 65 ҫул, «Татнефть» УАО 60 ҫул тултарчӗ. Ҫак юбилейсене Лениногорск районӗнчи чӑвашсен шухӑшӗпе чаплӑн уявламалла. Ҫавна май Лениногорскра 2010 ҫулхи ҫурлан 28-мӗшӗнче (шӑматкун) чӑвашсен «Выля, хуткупӑс» I фестивальне ирттерме тӗв тунӑ. Фестиваль хулари кӳлӗ хӗрринче иртӗ. Хутшӑнас шутлисем чӑваш халӑх тумне тӑхӑнмалла, виҫӗ кӗвӗ каламалла пулӗ. Ҫавӑн пекех «Кай, кай Ивана» юрӑ кӗввине калама вӗренмелле (пурте пӗрле калама). Фестиваль 10 сехетре пуҫланать. Унччен регистрациленме вӑхӑт пулӗ. Программа тӑрӑх фестиль уҫӑлсан купӑҫҫӑсем культура керменӗ (Ленин тӳремӗ, Ленинград урамӗ, 28«а» ҫурт) умӗнче пуҫтарӑнса кӳлӗ хӗрне анӗҫ — ӑмӑрту унта иртӗ. Лениногорск хули Хусантан 322 ҫухрӑмра, Элметрен 35 ҫухрӑмра вырнаҫнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 Михаил Игнатьев Иртнӗ шӑматкун, ҫурлан 14-мӗшӗнче, пулас Чӑваш Ен президенчӗ Михаил Игнатьев Шупашкар районӗнче канашлу ирттерчӗ. Калаҫу ытларах кӑҫал ял хуҫалӑхне пырса тивнӗ йывӑрлӑхсем пирки пулчӗ. Ҫавӑн пекех шкулсене ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне хатӗрлессипе пурнӑҫ ыйтӑвӗсене те тишкерчӗҫ. Михаил Игнатьев пӗлтернӗ тӑрӑх ял хуҫалӑхне пулӑшу пулатех, анчах ӑна тивӗҫме хӑйсен те тӑрӑшмалла пулӗ. Выльӑх шутне чакарманнисене ҫеҫ пулӑшӗҫ. Кредит илнӗскерсене Россельхозбанкпа Перекет банкӗн вырӑнти уйрӑмсен пуҫлӑхӗсем ҫӑмӑллӑх пулӗ тесе шантарчӗҫ. Кредитсене пролонгацилеме (чӑвашла каласан, парӑма татмалли вӑхӑта куҫарма, тӑсма) май пулӗ терӗҫ. Михаил Игнатьев умӗнче Ишек, Ҫырмапуҫ, Шӗнерпуҫ, Лапсар, Янӑш ял тӑрӑхӗсен ертӳҫисен хӗрелме тиврӗ — вӗсен тӑрӑхра ял халӑхӗ выльӑх-чӗрлӗхе мӗншӗн сахалрах тытма пуҫлани пирки, ҫынсем мӗншӗн кредитсем илесшӗнех маррине ӑнлантарса пама тиврӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 Персе аннӑ кран. danx-core.livejournal.com сӑнӗ Ӗнер каҫхи, ҫурлан 19-мӗшӗнче, Чулхулара вӑйлӑ ҫил тухнӑ, ҫумӑр витререн тӑкнӑ пекех лӳшкеме тытӑннӑ. Ҫиҫӗм ҫиҫнӗ, аслати кӗрленӗ — шӑрӑх ҫанталӑк хыҫҫӑн килекен ҫумӑр ялан ҫавнашкал. Ҫил-тӑвӑл тухасси пирки малтанах пӗлтернӗ пулин те пӗр строительство площадкинче ӗҫе пӑрахас темен пулас — тавра хуралса килнине пӑхмасӑр Родионов урамӗнче ӗҫленӗ те ӗҫленӗ. Шел те кранӗ вӑйлӑ ҫиле чӑтайман — персе аннӑ. Кабинӑри крановщик ку пӑтӑрмаха пурӑнса ирттереймен — ҫавӑнтах вилнӗ. Вырӑнти ИӖМ пӗлтернӗ тӑрӑх ҫурта пысӑк сиен кӳмен — кранӗ ҫеҫ хуҫӑлса юрӑхсӑра тухнӑ. Калас хӑварас пулать — информаци агентствисем нумай пулмасть вӑйлӑ ҫиле пула Питӗрте те икӗ кран персе анни пирки пӗлтернӗччӗ — унта пӗр крановщик аманни пирки, вал чӗрӗ юлни пирки каланӑччӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 Н.В. Фёдоров «Независимая газета» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, Н.В. Фёдоров Чӑваш Ен президенчӗн пуканне пушатнӑ хыҫҫӑн Ҫӗпӗр федераллӑ округри РФ президенчӗн полномочиллӗ представителӗн вырӑнне йышӑнма пултарать. Маларах ҫавӑн пекех Атӑлҫи федераллӑ округра ӗҫ парасси пирки шарланӑччӗ. Хаҫатра ҫырни тӑрӑх Николай Васильевич хальхи вӑхӑтра Ҫӗпӗр федераллӑ округри РФ президенчӗн полномочиллӗ представителӗ пулса ӗҫлекен Анатолий Квашнина улӑштарӗ. Кремль ҫапла май вӑйпутсене (силовиксене) улӑштарса пырать тесе шутлать хаҫат ҫыравҫи. Юлашки вӑхӑтра нумай тӑрӑхсенче президентсемпе губернаторсем улшӑнчӗҫ — шӑп ла тӑп савсене ӗнтӗ Кремль ҫӗршывӑн модернизацине тума хутшӑнтарасшӑн та ӗнтӗ тесе пӗлтерет «Независимая газета». Ҫӗршывра информатизаци аталантарасшӑн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
+13.3 °C