Ларура

Тунтикун, утӑн 19-мӗшӗнче, Шӑмӑршӑра район депутачӗсен Пухӑвӗн черетлӗ 36-мӗш ларӑвӗ пулса иртнӗ. Ун ӗҫне, депутатсемсӗр пуҫне, ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсем, предприятисемпе организацисен ертӳҫисем хутшӑннӑ. Кун йӗркине кӗртнӗ пӗрремӗш ыйтупа иккӗмӗш суйлаври Шӑмӑршӑ район Пухӑвӗн депутачӗсен Пухӑвӗн черетлӗ суйлавне ирттересси ҫинчен депутатсем район администрацийӗн ӗҫӗсен управляющийӗ Л.Н.Портнова пӗлтернине итленӗ. Чӑваш Республикин «Чӑваш Республикинчи вырӑнти хӑйтытӑмлӑх органӗсене суйласси ҫинчен» Саккунӗн 5-мӗш статйипе, Шӑмӑршӑ район Уставӗн 12-мӗш статйипе никӗсленсе район депутачӗсен Пухӑвӗн ларӑвӗ иккӗмӗш суйлаври Шӑмӑршӑ район Пухӑвӗн депутачӗсен суйлавне 2010 ҫулхи юпан 10-мӗшӗнче ирттерме йышӑннӑ. «Шӑмӑршӑ районӗн 2010 ҫулхи пӗрремӗш ҫурҫулти социаллӑ пурнӑҫпа экономика кӑтартӑвӗсем ҫинчен» ыйтупа ларура район администрацийӗн экономика пайӗн пуҫлӑхӗ Э.Э.Жамкова туса панӑ доклада сӳтсе явса, депутатсем ҫак кӑтартусене шута илнӗ. Кун йӗркинчи виҫҫӗмӗш ыйтӑва пӑхса тухса, депатутсем Шӑмӑршӑ районӗн муниципаллӑ харпӑрлӑхӗнчи хӑш-пӗр пурлӑха ял тӑрӑхӗсен харпӑрлӑхне парасси ҫинчен йышӑну кӑларнӑ.

Малалла...

Баксан ГЭСӗ

Паян, 5 сехет ирхине, хурахсем Кабардин-Балкар республикинче вырнаҫнӑ Баксан ГЭСне сирпӗтнӗ. Хальхи вӑхӑтра вӑл ӗҫлемест.

«Интерфакс» пӗлтернӗ тӑрӑх хурахсем электростанцие ирхи 4 сехетре лекнӗ, вӗсен аллинчен 2 хуралҫӑ аманнӑ, иккӗшӗ вилнӗ. 05:20 вӑхӑтра пӗрремӗш сирпӗнӳ пулса иртнӗ. 6 сехетре тепӗр тӗлте сирпӗннӗ, пӗр гидроагрегачӗ ҫунма тытӑннӑ. Ҫапла вара 6:14 тӗлне ГЭС ӗҫне чарнӑ. Пурӗ 4 сирпӗнӳ пулнӑ тесе пӗлтереҫҫӗ.

Хурахсем 3 гидроагрегатран иккӗшне ҫӗмӗрнӗ теҫҫӗ.

Владимир Путин паянах ГЭСри юсав ӗҫӗсен планне хатӗрлеме Игорь Сечина хушнӑ. Ҫитес вӑхӑтра вице-премьер министерствӑсемпе ведомствӑсен хушшинче канашлу ирттерме палӑртнӑ, унта «РусГидро» компани представителӗсем те хутшӑнмалла. Вӗсем лару-тӑрӑва пӑхса тухмалла тата халӑха электричествӑпа тивӗҫтерес тӗлӗшпе электроэнерги юхӑмӗсен ҫулӗсене палӑртмалла пулӗ. Ҫавӑн пекех Энергоминра оперативлӑ штаб туса хунӑ, ун ертӳҫи — министр ҫумӗ Андрей Шишкин.

Баксан ГЭСне 1930-1936 ҫулсенче тунӑ. Станцире 3 гидрогенератор, пӗтӗмешле вӗсем ҫулталӑкне 108 миллион киловатт-сехет электроэнерги кӑлараҫҫӗ.

2011 ҫулхи ҫӗртмен 4-мӗшӗнче Чӗмпӗрте пӗрремӗш хут Пӗтӗм Раҫҫейри чӑвашсен Акатуйӗ пулать. Хӑнасене ҫӗршыври 50 регионтан тата 6 ют ҫӗршывран чӗннӗ. Пурӗ 1500 артист килсе ҫитмелле, 300-ӗшӗ — Шупашкартан.

Лашасем сиккипе чупса та, юртӑпа та ӑмӑртӗҫ.

Чӑваш наци кӗрешӗвӗнче ҫӗнтерекене ҫӑмӑл автомобиль тата така парӗҫ.

Акатуй кураторӗ — Елчӗк районӗ.

Малашне ҫакӑн пек Акатуй кашни ҫул иртӗ, ун вырӑнне ҫулсерен улӑштарса тӑрӗҫ. Ку ӗҫе 2011 ҫулта чӗмпӗрсем пуҫлаҫҫӗ.

Палтай ялӗ

Етӗрне районӗнчи Палтай ял халӑхӗ нумай пулмасть нимене тухрӗ. Утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнчи шӑрӑха пӑхмасӑр ҫынсем пӗрле ӗҫе тытӑнса вырӑнти икӗ ҫӑла тасатрӗҫ.

Ҫанталӑкӗ кӑҫал питӗ шӑрӑх тӑрать, ҫумӑрӗ вара ҫумасть. Курӑк типет, саралать. Йывӑҫсем те ҫулҫӑ тӑкма пуҫларӗҫ... Пӗвесем те типсех пыраҫҫӗ, ҫавна май ял халӑхӗ ҫӑлсене те пулин тасатма шутларӗ. Иккӗшӗнче те шывӗ таса марччӗ, пурисем ҫӗрсе кайнӑччӗ.

Икӗ ушкӑна пайланса ял халӑхӗ кун хушшинче ҫӑлсене тасатрӗ. Пурисене те ҫитес вӑхӑтра туса пӗтерме шутлаҫҫӗ. Вӗсен хастарлӑхне кура ҫывӑхри ял ҫыннисен те хӑйсен ҫӑлӗсене тасатас шухӑш ҫураласса шанас килет.

Уяв саманчӗ

Чурпай ялӗ Етӗрне тӑрӑхӗнчи илемлӗ вырӑнта вырнаҫнӑ. Ҫыннисем те кунта тарават. Хастарлӑхӗпе вара ытти ялсенчен те ирттереҫҫӗ. Ак, хӗлле кӑна ял уявне ирттернӗччӗ, халӗ вара, ҫуллахи шӑрахра, тепӗр уява пухӑнчӗҫ — ялта тӗрлӗ ӳсӗмрисен тӗлпулӑвӗ иртрӗ.

Уяв йӗркелӳҫисем утӑ уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ял халӑхӗ валли интереслӗ программа хатӗрленӗ. Чи малтанах ветерансене, ваттисене, нумай ачаллӑ ҫемьесене чысларӗҫ. Кайран ял халӑхӗ юрӑпа киленчӗ (концертне те хӑйсемех хатӗрленӗ!), спорт вӑййисене хутшӑнчӗ.

Чурпайри уява чылайӑн пухӑннӑччӗ. Шӑматкунхи кану пурне те килӗшрӗ — пулӑ шӳрписӗр никама та хӑвармарӗҫ, шарккуне те пурте тутанчӗҫ.

Сӑнсем

Утӑн 4-мӗшпе 11-мешӗ хушшинче Атӑл леш енче (авал вӑл тӑрӑха Йӑлӑм тенӗ) вырнаҫнӑ «Буревестник» кану базинче «Хавал» ятлӑ чӑваш чӗлхин лагерӗ ӗҫлерӗ. Лагере хастар ҫынсем пуҫарнӑ, йӗркелеме вара Шупашкар хулин администрацийӗ, «Ӑнӑҫу чӗлхи» ют чӗлхесен шкулӗ тата Ҫамрӑксен Эсперанто ассоциацийӗ пулӑшнӑ.

Лагерӗн тӗп тӗллевӗ — чӑваш чӗлхине вӗренме пулӑшакан ҫулсерен иртекен тӗлпулусене пуҫарасси, чӑвашла калаҫакансен хушшинче вӑхӑт ирттересси. Ҫавӑн пекех лекцисемпе ҫавра сӗтелсенче чӑваш культурипе, историйӗпе, йӑли-йеркипе тачӑрах паллаштарассине те йеркелекенсем тӗпе хывнӑ.

Лагере пурӗ 31 ҫын хутшӑнчӗ. Вӑл шутра 7 ача. Хӑнасене, лекцисемпе докладсем калакансене шута илсен вара — 40 ҫын ытла.

Лагерь меллӗ вырӑнта иртнӗрен хальхи вӑхӑтри техникӑпа усӑ курнӑ чухне йывӑрлӑхсем пулмарӗҫ. Пляж ҫывӑхра вырнаҫни те меллӗ пулчӗ — шӑрӑх ҫанталӑк чӑрмав кӳмерӗ.

Программӑпа килӗшӳллӗн чӑваш чӗлхи урокӗсем, сӑнарлӑ вӑйӑсем, ҫавра сӗтелсем иртрӗҫ. Тӗрӗ тӗрлеме те вӗренчӗҫ. Кайран, лагерь вӗҫленнӗ тӗлне, тӗрленӗ япаласен куравне йӗркелерӗҫ. Лагерь чӑн та хаваслӑ иртрӗ: кӑвайт умӗнче ларнине, пӗрле ларса юрланине, чӑвашла кино пӑхнине мӗн ҫиттӗр?

Малалла...

Хӑнасене кӗтсе илме чӑваш ҫӗрӗ яланах хавас

Ҫапла, утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Сӗнтӗрвӑрри причалӗнче «Башкирское речное пароходство» (Пушкӑртри юханшыв пӑрахутлӑхӗ) АУО-н «М. Вахитов» ятлӑ теплоход пырса чарӑнчӗ. Вӑл Сӗнтӗрвӑрри ҫӗрне аякри Пушкарт тӑрӑхӗнчи хӑнасене илсе килчӗ.

Чӑваш ҫӗрӗ хӑнасене кӗтсе илме яланах хавас. Пушкӑрт республикинчен хӑнасем килессине пӗлсе вӗсене ҫӑкӑр-тӑварпа хапӑлласа кӗтсе илме Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Геннадий Раков ертсе пыракан чӑваш халӑх хорӗ тухрӗ. Ҫакнашкал кӗтсе илни хӑнасене питӗ килӗшрӗ — вӗсем вара юрӑҫсемпе пӗрле юрласа та илчӗҫ.

Малалла хӑнасем хулапа паллашрӗҫ. Вӗсем валли ятарлӑ программа та хатӗрленӗ — хӑнасем умӗн купсасемпе мещенсем, император майри тата ытти персонажсем иртсе кайрӗҫ. Купса-мещенсен пурнӑҫне сӑнлакан музейпе те паллашрӗҫ.

Экскурси хыҫҫӑн Пушкӑрт хӑнисем Атӑл хӗррине васкарӗҫ, Сӗнтӗрвӑрри пляжӗнче шыва кӗчӗҫ.

Алапӳри Хусан урамӗ

Утӑн 8-12–мӗшӗсенче Тутарстанри Алапӳ хулинче Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи Ҫӗнтерӳпе вӗҫленнӗренпе 65 ҫул ҫитнине халалланӑ Пӗтӗм Раҫҫейри VIII ҫуллахи спорт вӑййисем иртнӗ.

Чӑваш Ен чысне хӳтӗлеме унта Кӳкеҫри хӗрарӑмсен волейбол команди те хутшӑннӑ. Вӗсем ҫак чыса Патӑрьелӗнче иртнӗ республикӑри XV ҫуллахи спорт вӑййисенче ҫӗнтернӗ хыҫҫӑн тивӗҫ пулнӑ. Волейболистсен команди — Вероника Николаева, Людмила Павлова, Ирина Свинцова, Александра Захарова, Ольга Скворцова, Надежда Николаева тата Мария Куликова — ӑмӑртура хӑйсен чысне ҫӗре ӳкермен.

Сӑмах май каласан, Кӳкеҫри волейболистсен команди районти тата республикӑри ӑмӑртусенче пӗрре ҫеҫ мар ҫӗнтерӳҫӗсем пулнӑ.

«Ҫӑлкуҫ» ушкӑн

Утӑн 17-18-мӗшӗченсе Чӗмпӗр облаҫӗнчи Павловка посёлокӗнче Регионсем хушшинчи националлӑ культурӑсен «Поволжская глубинка-2010» фестиваль XII хут иртӗ.

Чӑваш Енрен унта Каншел ялӗнчи (Патӑрьел районӗ) Культура ҫурчӗ ҫумӗнчи «Ҫӑлкуҫ» халӑх фольклор ансамблӗ кайӗ. Ушкӑн 1993 ҫулта Шупашкарти Фёдор Павлов ячӗллӗ музыка училищине вӗренсе пӗтернӗ Владимир Верликов йӗркеленнӗ. Ушкӑнра тӗрлӗ ҫулти, тӗрлӗ профессипе ӗҫлекен ҫынсем юрлаҫҫӗ. Репертуарта — анатри чӑвашсен юрри, ташши, кӗвви. Ансамбль ҫумӗнче ача-пӑча ушкӑнӗ те пур — унта шкул ачисем хутшӑнаҫҫӗ.

«Ҫӑлкуҫ» республикӑра, регисонсем хушшинче иртекен фестивальсен лауриачӗ.

Ҫул сараҫҫӗ

Чӑваш Ен Президенчӗн Хушӑвне пурнӑҫласа Ҫӗрпӳ районӗнчи кашни яла ҫитиех асфальтлӑ ҫул сарса тухрӗҫ ӗнтӗ. Хӑш-пӗр ял ҫеҫ хытӑ ҫулсӑр юлнӑ. Вӑл шутра Аялти Хыркасси те.

Ҫулӗ ҫук теме май ҫук, пур — ытти ялсене ҫитерекен ҫул 27 киллӗ Аялти Хыркассинчен 800 метрта иртет. Ҫухрӑм патнелле вара ҫынсен яла хытарман ҫулпа ҫитмеллеччӗ.

Ҫӗрпӳ районӗн пуҫлӑхӗ Юрию Николаев патне темиҫе хут ҫырса янӑ хыҫҫӑн вара кӑҫал район бюджетӗнчи укҫапа ҫула сарма пуҫларӗҫ.

«Чӑвашавтоҫул» ҫул сарнӑ ҫерте ӗҫсем менле пынине Юрий Николаев хӑй кайса тӗрӗслерӗ. Хальхи вӑхӑтра 500 метр тӑршшӗ чул сарса тухма ӗлкӗрнӗ, 500 метр патнелле — асфальтне те хунӑ. Чӑваш автоҫул мастерӗ Валерий Белков пӗлтернӗ тӑрӑх херӳ ӗҫ халӗ ҫырмара пырать — кунта 6 метр патнелле чавма тивнӗ, 19 пин куб ҫурӑ ҫӗр туртарса тухнӑ. Ӗҫӗ нумай, анчах та авӑн уйӑхӗ тӗлне ҫула сарса пӗтерме шантарчӗ.

Мӗнех, ак тепӗр яла та ҫул ҫитӗ.