Эрнекун, пушӑн 11-мӗшӗнче, Чӑваш Ен Президенчӗ Михаил Игнатьев Электромеханика колледжӗн вӗренӳпе производство мастерскойӗсене, хӑйсемех тытса пыма пултакан системӑсем валли специалистсене хатӗрлекен центра ҫитсе курчӗ, кунти электроника центрӗн ӗҫӗпе паллашрӗ. Колледжра вӗренекен студентсемпе те калаҫу иртрӗ — вӗсем хӑйсен ҫитӗнӗвӗсем пирки каласа пачӗҫ. Михаил Васильевич хӑйӗн сӑмахӗсене: «Ҫамрӑксене шанмалла», — ҫирӗплетсе каларӗ.

Вӗренӳ заведенийӗн конференци пӳлӗмӗнче Президент ҫывӑх вӑхӑтра вӗренсе пӗтерекен студентсемпе тӗлпулу ирттерчӗ. Вӑл вӗсем суйласа илнӗ ҫула ырларӗ, республикӑра пысӑк квалификациллӗ рабочисем кирлине пӗлтерчӗ. Электромеханика колледжӗ ыттисемшӗн те тӗслӗх пулмаллине каларӗ.

Электромеханика колледжӗ Шупашкарта вырнаҫнӑ. Унта пурӗ 2100 ытла студент вӗренет. Унта килӗшӳ туса республикӑри 100 ытла предприяти валли кӑткӑс технологиллӗ производствӑра ӗҫлеме пултаракан специалистсене хатӗрлеҫҫӗ. Пурӗ пуҫламӑш пӗлӳллӗ 9 профессие, вӑтам професси пӗлӳллӗ 12 специальноҫа вӗрентеҫҫӗ кунта.

Малалла...

Паян, пушӑн 12-мӗшӗнче, Шупашкарти Вырӑс драма театрӗнче Чӑваш аталану партине (ЧАП) йӗркеленӗренпе 20 ҫул ҫитнине палӑртрӗҫ.

Чи малтанах Лукианов Николай Егорович ЧАП епле йӗркеленни ҫинчен, вӑл вӑхӑт пирки каласа пачӗ. Ыттисем те хӑйсен сӑмахне тухса каларӗҫ, ЧАП хӑй вӑхӑтӗнче тарӑн йӗр хӑварни пирки пӗлтерчӗҫ. Хӑнасен хушшинче федераци шайӗнче пӗрлехи парти йӗркелесси пирки те сӑмах пулчӗ.

ЧАП йӗркеленӗренпе 20 ҫул ҫитнине чӑвашла ирттерчӗҫ. Ытти тӑрӑхсенчен килнисен сӑмахӗсене Илле Иванов чӑвашла куҫарса пычӗ. Николай Егорович та вӗҫӗнчи сӑмаха чӑвашла каларӗ, хӑнасене ӑнланмалла пултӑр тесе ҫеҫ ун сӑмахӗсене Олег Цыпленков вырӑсла куҫарса пычӗ.

Мероприятие пухӑннисен умӗнче «Аsамат» эстрада ушкӑнӗ, «Шуҫӑм» фольклор ушкӑнӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн чӑваш филологийӗпе культура факультечӗн студенчӗсем, Вера Кузьминична Кузьмина, Надежда Кириллова хӑйсен пултарулӑхне кӑтартса савӑнтарчӗҫ.

Малалла...

Юрий Скворцов

Пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Упири (Красноармейски районӗ) пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта «Юрий Скворцов пултарулӑхӗ тавра» конференци иртрӗ.

Хӑнасене вӗренекенсем ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илчӗҫ. Конференцие Красноармейски районӗнчи чӑваш чӗлхипе литератури предметне вӗрентекенсем пуҫтарӑнчӗҫ. Ҫавӑн пекех хӑнара Илья Николаевич Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн Чӑваш филологипе культура факультечӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗсемпе студенчӗсем хутшӑнчӗҫ. Вӗсем ку шкулпа ӗҫлӗ килӗшӳ тунӑ. Ҫавна пула кунта прфессорсемпе ӑслӑлӑх ӗҫченӗсем час-часах пулаҫҫӗ.

Конференцие аслӑ категориллӗ вӗрентекен Васильева Вера Вениаминовна йӗркелесе пычӗ. Чи малтанах сӑмах Красноармейски районӗн вӗрентӳ пайӗн пуҫлӑхӗ Васильев Юрий Алексеевич илчӗ. Килнӗ хӑнасене программӑпа килӗшӳллӗн ӗҫлеме ырлӑх сунчӗ. Учительсемшӗн те, вӗренекенсемшӗн те пысӑк ӗҫ тунине палӑртрӗ. Ун хыҫҫӑн филологи ӑслӑлӑхӗн тухтӑрӗ, профессорӗ, И.

Малалла...

Паян пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Япунири ҫӗр чӗтренӗвӗ ҫӗр тӗнӗлне 10 сантиметра куҫарнӑ. Кун пирки Италири геофизикӑпа вулканпӗлӗвӗн институчӗн ӑсчахӗсен шухӑшне тӗпе хурса Хыпар РИА пӗлтерет.

Ӑсчахсем шутланӑ тӑрӑх паянхи ҫӗр чӗтренӗвӗ 2004 ҫулта Суматрӑра пулса иртнинчен те (ун чухне 6 см куҫнӑ), 2010 ҫулта Чилире пулса иртнинчен те (Реактивлӑ куҫӑм лабораторийӗ пӗлтернипе 8 см куҫнӑ, талӑка 1,26 милиҫеккунт чакарнӑ) вӑйлӑрах пулнӑ.

Пӗлме: Паянхи ҫӗр чӗтренӗвӗ Хонсю утравӗнчен 130 ҫухрӑмра пулса иртнӗ, ун вӑйӗ 8,9 баллпа танлашнӑ. Ҫӗр айӗнчи пулӑмсем 10 метр ҫӳллӗш хумсем кӑларнӑ. Инкек Япунири 300 ытла ҫынӑн пурнӑҫне татнӑ (ку хисеп 1000 ҫына та ҫитме пултарать теҫҫӗ), самай пысӑк сиен кӳнӗ.

Манӑн алӑра Трак тӑрӑхӗнчи Тусай ялӗн историйӗпе паллаштаракан сенкер хуплашкаллӑ «Хӑлату» («Городище») кӗнеке. Ӑна иртнӗ ҫулхи чӳк уйӑхӗн вӗҫӗнче республикӑн тӗп хулинчи «Ҫӗнӗ вӑхӑт» типографире кун ҫути кӑтартнӑ.

Унӑн авторӗ — Трак енте ҫеҫ мар, Чӑваш Республикинче ят-сума тивӗҫнӗ, вӑрҫӑпа педагогика ӗҫӗн ветеранӗ, Красноармейски районӗн хисеплӗ гражданинӗ, районти Н. Янкас ячӗллӗ преми лауреачӗ Михаил Прохорович Прохоров. Сӑмах май ку авторӑн иккӗмӗш кӗнеки. Малтанхи «Вут-хӗмре иртнӗ ҫамрӑклӑх» 2006 ҫулта ҫапӑнса тухнӑччӗ.

М. Прохоров таврапӗлӳҫӗне темиҫе ҫул ӗнтӗ хӑй ҫуралса ӳснӗ, ачалӑхӗпе ҫамрӑклӑхне ҫыхӑнтарнӑ Мӑн Ҫавалпа Сурӑм юханшывӗсем тӑрӑхӗнче вӑй илнӗ Тусай ялӗ пуҫланса кайни (ҫак йыша чутайсемпе шӑмарсем кӗреҫҫӗ), вӗсен мухтавлӑ ҫыннисен пурнӑҫӗпе ӗҫ-хӗлне, кун-ҫулне тата вӑрҫӑ тапхӑрне тӗпчесе уйрӑм кӗнекепе пичетлесе кӑларас шухӑш-кӑмӑл канӑҫ паман. Ентешӗмӗр ку тӗлӗшпе темиҫе хутчен те архивсенче пулнӑ, Тусай ялӗн историйӗпе ҫыхӑннӑ документсемпе материалсене, сӑнӳкерчӗксене пухнӑ, паллӑ ӑсчахсен, историксен, тӗпчевҫӗсен кӗнекисене вуланӑ, усӑ курнӑ, ялти кашни ҫемьере тенӗ пекех ватӑсемпе курнӑҫнӑ, аса илӳсене ҫырса илнӗ.

Малалла...

Хӗрачасем, хӗрсем, хӗрарӑмсем! Асаннесем, кукамайсем! Чӑваш халӑх сайчӗ сире пурне те ҫуркуннехи пӗрремӗш уяв ячӗпе, Хӗрерӑмсен кунӗ ячӗпе саламлать!

Ҫуркуннехи тавралӑх епле капӑр, эсир те ҫавӑн пекех илемлӗ пулӑр, ҫуркуннехи ҫил епле ӑшӑ эсир те ҫӑвӑн пекех ӑшӑ кӑмӑллӑ пулӑр.

Телей, юрату ан иксӗлтӗр сирӗн пурнӑҫра!

Шӑп та лӑп 15 ҫул каялла, 1996 ҫулхи пушӑн 8-мӗшӗнче тухнӑ та ӗнтӗ пирӗн Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫачӗ. Ун чухне ун тиражӗ 9 пинпе танлашна пулнӑ.

Хальхи вӑхӑтра хаҫат 1700 экземплярпа юнкунсерен тухать. Хаҫат редакторӗ пулса тӗрлӗ вӑхӑтра В.Н. Петров, Н.А. Галкин, Л.Л. Васильев, В.Н. Алексеев пулнӑ. Паянхи кун вара ку ӗҫе О.А. Петрова туса пырать.

Пӑтӑрмах вырӑнӗ. Н.Плотников сӑнӗ

Паян, пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, кӑнтӑрласенче Ҫӗнӗ Лапсар посёлокӗ патӗнчи ҫул тӑваткалӗ ҫывӑхӗнче пӑтӑрмах пулса иртнӗ — пуш вакунсене туртакан локомотивпа тиев машини ҫул уйӑрайман. Ҫул ҫинчи пӑтӑрмаха пула ку вырӑнти машинсен ҫӳревне чылай вӑхӑта чарма тивнӗ — вӗсем кунта час-часах ҫӳренине шута илсен ҫулсем тем тӑршшӗ пӑкӑланса ларнӑ.

Пӑтӑрмахра тиев машини айӑплӑ пулни куҫ кӗрет. Вӑл чукун ҫулӗ ҫине сиксе тухнине пула тата локомотивӗн хӑвартлӑхӗ пӗчӗк пулманран пӗр-пӗринпе ҫапӑннӑ та ӗнтӗ. Тиев машинин водителӗ сиенленмен — локомотив унӑн хыҫалти пайне аркатнӑ.

Сӑнсем (16)

Чӑваш Республикин вӗрентӳпе ҫамрӑксен политикин министерстви, «Тантӑш» хаҫат редакцийӗ, Чӑваш Республикин Журналистсен пӗрлӗхӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ, Г.С. Лебедев ячӗллӗ наци интернат лицейӗ «Букварьтен — илемлӗ литературӑна ҫити» ӑмӑрту пуҫлаҫҫӗ, унта 7-11 классенче вӗренекен ачасем хутшӑнма пултараҫҫӗ. Комисси халиччен пичетлемен, конкурссене тӑратман чӑвашла сӑвӑсемпе калавсем, очерксемпе повеҫсем, пьесӑсем тата литературӑн ытти жанрӗпе ҫырнӑ ӗҫсем йышӑнать.

Конкурс тӗллевӗсем: чӑваш халӑхне ҫутта кӑларнӑ И.Я. Яковлева чысласси, Чӑваш чӗлхи кунне тивӗҫлӗ шайра палӑртасси; шкулта вӗренекенсене литература ӗҫӗпе ҫывӑхрах туслаштарасси, ҫамрӑк ҫыравҫӑсен ӑсталӑхӗпе пултарулӑхне ӳстерме пулӑшасси.

Хайлавсене компьютерпа пичетлесе е алӑпа таса та тирпейлӗ ҫырса акан 8-мӗшӗччен коммисие ярса памалла.

Конкурсӑн йӗрки-шывне кунта вырнаҫтарнӑ.

Малалла...

Уявра

Паян, пушӑн 5-мӗшӗнче, Шупашкарти «Ҫӑлкуҫ» хупахра «Сувар» фонд тӑрӑшнипе йӗркеленӗ Ҫӑварние уявларӗҫ.

Уява Виталий Петрович Станьял пуҫларӗ — вӑл ун ҫинчен кӗскен каласа пачӗ. Хальхи вӑхӑтра вӑл православи тӗнне пӑтрашӑнса кайнӑ пулсан, чӑн чӑвашла ӑна пушӑн 21-27-мӗшӗсенче, ҫӗрпе кун танлашнӑ вӑхӑтра ирттермелле. Арсений Тарасов уяв ячӗн этимологине каласа пачӗ — вӑл «ҫу»-па ҫыхӑнман иккен, хӗвелпе ҫыхӑннӑ. Вӑл шутланӑ тӑрӑх авалхи пӑлхар-сӑвар-чӑваш чӗлхинче «хӗвел» пӗлтерӗшлӗ «яр» сӑмах пулмалла пулнӑ. Ҫапла майпа вара уяв ячӗ хальхилле «хӗвел эрни» пӗлтерӗшлӗ.

Ҫӑварни сӑри ӗҫнӗ хушӑра пухӑннисене хӑйӗн пултарулӑхӗпе «Шуҫӑм» фольклор ушкӑнӗ савӑнтарчӗ. Вӗсен юрри-кӗвви пурне те килӗшрӗ. Маларах вӗсен пултарулӑхӗпе паллашманскерсем тӗлӗнсе итлесе ларчӗҫ, ыттисенче хытӑрах алӑ ҫупрӗҫ.

«Сувар» фонд уявра сумлӑ арсемпе арӑмсене хӑйсен хӗвел паллине парнелесе чысларӗ. Деменцова Роза Трофимовнӑпа Алена Терентьева («Чӑваш наци радиовӗн» ӗҫченӗсем) шӳлкеме евӗрлӗ палла тивӗҫрӗҫ.

Малалла...