 Михаил Игнатьев Иртнӗ шӑматкун, ҫурлан 14-мӗшӗнче, пулас Чӑваш Ен президенчӗ Михаил Игнатьев Шупашкар районӗнче канашлу ирттерчӗ. Калаҫу ытларах кӑҫал ял хуҫалӑхне пырса тивнӗ йывӑрлӑхсем пирки пулчӗ. Ҫавӑн пекех шкулсене ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне хатӗрлессипе пурнӑҫ ыйтӑвӗсене те тишкерчӗҫ. Михаил Игнатьев пӗлтернӗ тӑрӑх ял хуҫалӑхне пулӑшу пулатех, анчах ӑна тивӗҫме хӑйсен те тӑрӑшмалла пулӗ. Выльӑх шутне чакарманнисене ҫеҫ пулӑшӗҫ. Кредит илнӗскерсене Россельхозбанкпа Перекет банкӗн вырӑнти уйрӑмсен пуҫлӑхӗсем ҫӑмӑллӑх пулӗ тесе шантарчӗҫ. Кредитсене пролонгацилеме (чӑвашла каласан, парӑма татмалли вӑхӑта куҫарма, тӑсма) май пулӗ терӗҫ. Михаил Игнатьев умӗнче Ишек, Ҫырмапуҫ, Шӗнерпуҫ, Лапсар, Янӑш ял тӑрӑхӗсен ертӳҫисен хӗрелме тиврӗ — вӗсен тӑрӑхра ял халӑхӗ выльӑх-чӗрлӗхе мӗншӗн сахалрах тытма пуҫлани пирки, ҫынсем мӗншӗн кредитсем илесшӗнех маррине ӑнлантарса пама тиврӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Персе аннӑ кран. danx-core.livejournal.com сӑнӗ Ӗнер каҫхи, ҫурлан 19-мӗшӗнче, Чулхулара вӑйлӑ ҫил тухнӑ, ҫумӑр витререн тӑкнӑ пекех лӳшкеме тытӑннӑ. Ҫиҫӗм ҫиҫнӗ, аслати кӗрленӗ — шӑрӑх ҫанталӑк хыҫҫӑн килекен ҫумӑр ялан ҫавнашкал. Ҫил-тӑвӑл тухасси пирки малтанах пӗлтернӗ пулин те пӗр строительство площадкинче ӗҫе пӑрахас темен пулас — тавра хуралса килнине пӑхмасӑр Родионов урамӗнче ӗҫленӗ те ӗҫленӗ. Шел те кранӗ вӑйлӑ ҫиле чӑтайман — персе аннӑ. Кабинӑри крановщик ку пӑтӑрмаха пурӑнса ирттереймен — ҫавӑнтах вилнӗ. Вырӑнти ИӖМ пӗлтернӗ тӑрӑх ҫурта пысӑк сиен кӳмен — кранӗ ҫеҫ хуҫӑлса юрӑхсӑра тухнӑ. Калас хӑварас пулать — информаци агентствисем нумай пулмасть вӑйлӑ ҫиле пула Питӗрте те икӗ кран персе анни пирки пӗлтернӗччӗ — унта пӗр крановщик аманни пирки, вал чӗрӗ юлни пирки каланӑччӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Н.В. Фёдоров «Независимая газета» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, Н.В. Фёдоров Чӑваш Ен президенчӗн пуканне пушатнӑ хыҫҫӑн Ҫӗпӗр федераллӑ округри РФ президенчӗн полномочиллӗ представителӗн вырӑнне йышӑнма пултарать. Маларах ҫавӑн пекех Атӑлҫи федераллӑ округра ӗҫ парасси пирки шарланӑччӗ. Хаҫатра ҫырни тӑрӑх Николай Васильевич хальхи вӑхӑтра Ҫӗпӗр федераллӑ округри РФ президенчӗн полномочиллӗ представителӗ пулса ӗҫлекен Анатолий Квашнина улӑштарӗ. Кремль ҫапла май вӑйпутсене (силовиксене) улӑштарса пырать тесе шутлать хаҫат ҫыравҫи. Юлашки вӑхӑтра нумай тӑрӑхсенче президентсемпе губернаторсем улшӑнчӗҫ — шӑп ла тӑп савсене ӗнтӗ Кремль ҫӗршывӑн модернизацине тума хутшӑнтарасшӑн та ӗнтӗ тесе пӗлтерет «Независимая газета». Ҫӗршывра информатизаци аталантарасшӑн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Йӑлӑм енчи пушар. ИӖМ сӑнӗ Инкеклӗ ӗҫсен министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх йӑлӑм енчи пушара тытса чарнӑ, вӑл малалла сарӑлассин хӑрушлӑх ҫук. Северный посёлок ҫыннисем (ҫав шутра Первомайскинче, Пролетарскинче пурӑнаканнисем те) хӑйсен килӗсене те таврӑна пуҫланӑ. ИӖМ информацийӗ тӑрӑх ҫулӑм хальхи вӑхӑтра 10 гектарта алхасать. Ку вырӑн 53 тата 55 №-лӗ шурлӑ кварталсенче, Лебединое кӳлӗрен ҫӳрҫӗререх вырнаҫнӑ. Пушарпа 412 ҫын, 100 ытла техника кӗрешет. Лабораторисенчи тӗрӗслев тӑрӑх сывлӑшри углерод йӳҫекӗпе озот диоксид шайӗ юракан концентрацинчен иртмест. «Сӑрҫум» заповедникри тата Улатӑр районӗнчи Кире вӑрман хуҫалахӗнчи пушарсене те тытса чарнӑ. Ҫитес вӑхӑтра пушарпа кӗрешекенсен йышӗ майӗпен чакӗ. Пушарсене пӗтернӗ хыҫҫӑн Шупашкарти сывлӑш та тасаласса шанмалла. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Стелла никӗсне хатӗрлеҫҫӗ Вӑрнарӑн тӗп урамӗнче стелла тума тытӑннӑ. Вӑл К. Маркс урамӗнче, посёлока Шупашкар енчен транспорт кӗнӗ вырӑнта вырнаҫӗ. Стеллӑна калӑплаканӗ — Геннадий Дубровин художник-дизайнер (вӑл Хапӑсран). Монумент кӳлепине хатӗрлеме Питӗр хулинчи А.Л. Штиглиц ячӗллӗ ӳнерпе промышленность академийенче вӗренекен ывӑлӗ те пулӑшнӑ. Геннадий Дубровин пӗлтернӗ тӑрӑх монумента «сграффито» техникипе тӑвӗҫ. Панно ҫинче Вӑрнар посёлокӗн кун-ҫулне кӑтартма палӑртнӑ. Монумент йӗри-тавра чечексем, тӗмӗсем лартса тухӗҫ — вӗсем хӑй илемӗпе таврана хитрелетӗҫ. Хальхи вӑхӑтра «Вӑрнарски МСО» АХО стеллӑн никӗсне хатӗрлет — строительсем тӑрӑшса ӗҫлеҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Галина Ильина ӑсчах Слакпуҫ тӑрӑхӗн пуҫлӑхне О. А. Беляева кӗнеке парнелет Нумай пулмасть И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ «Слакпуҫ ҫӑлкуҫӗсем» ятлӑ тепӗр кӗнеке ҫутта кӑларнӑ. Ӑна А. Алексеева‚ Г. Ильина‚ Е. Сидорова‚ Г. Тимофеева‚ К. Иванов‚ Я. Ухсай‚ П. Петров-Туринке‚ Ф. Вуколов-Эрлик‚ П. Федоров-Минюк‚ учительсемпе студентсен материалӗсем тӑрӑх калӑпланӑ. «Слакпуҫ ҫӑлкуҫӗсем» кӗнеке мӗнпе тӗлӗнтерет? Жанрсен пуянлӑхӗпе тата кашни жанрпа нумай тӗслӗх пухма пултарнипе. Урӑхла каласан‚ ҫӗр ҫул хушшинче пӗр пысӑках мар чӑваш ялӗнчех тӗпчевҫӗсем фольклорпа энциклопеди материалӗсене нумай пухма пултарнӑ. Эпӗ ӑна алла тытрӑм та — вуласа пӗтериччен чарӑнаймарӑм. Вӑйӑ‚ салтак‚ ӗҫкӗ-ҫикӗ‚ ҫамрӑксен юррисем‚ халӑх прози (халапсемпе легендӑсем)‚ юптарусем‚ йӑла-йӗрке поэзийӗ… Халӑх пурнӑҫӗнче юрӑ-ташӑ‚ вӑйӑ‚ калаҫу чӗлхи‚ йӑла-йӗрке ӗмӗр-ӗмӗр шутсӑр пысӑк вырӑн йышӑннӑ. Кашни йӑла‚ уяв — хӑйне евӗр театр‚ илемлӗ фильм валли хатӗрленӗ сценари‚ ытарайми спектакль. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Мар. Салим. Х. Ахтямов шаржӗ Чӑваш кӗнеке издательстви нумай пулмасть ҫӗнӗ кӗнеке кӑларчӗ, унта пушкӑрт халӑхӗн паллӑ ҫыравҫин, Мар. Салимӗн, шӳтлӗ хайлавӗсем кӗнӗ. Кӗнеке куҫаруҫӑн сӑмахӗпе пуҫланать. «Пирӗн Марсель‚ пирӗн Шубашкорт» статьяра ентешӗн пултарулӑхне тарӑн уҫса панисӗр пуҫне ун ӗҫне пысӑка хурса хакланӑ тӑванла республикӑсенче — Пушкӑртстанпа Чӑваш Енре — пурӑнакан халӑхсем хушшинчи туслӑха ҫирӗплетме пулӑшнине палӑртнӑ. «Ҫапах та юлашки ҫулсенче пирӗн хушӑри ҫыхӑнусем вӑйсӑрланчӗҫ»‚ — пӗлтерет Чӑваш кӗнеке издательствин директорӗ Валерий Комиссаров. — Ҫак лару-тӑруран тухас тата ырӑ тӗслӗх кӑтартас тӗллевпе эпир Марсель Салимов пушкӑрт ҫыравҫин‚ пӗтӗм тӗнчери премисен лауреачӗн шӳтлӗ хайлавӗсен пуххине кӑларма йышӑнтӑмӑр. Чӑваш Республикин наци библиотекин сайтӗнче: «Марсель Шайнурович Салимов (литературӑри хушма ячӗ Мар. Салим) — паллӑ пушкӑрт ҫыравҫи-сатирикӗ‚ Пушкӑртстан Республикин тата Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ‚ Туслӑх орден кавалерӗ‚ 26 кӗнеке авторӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Уявра Нумаях пулмасть Ярмушка ял тӑрӑхӗнче пысӑк уяв кӗрленӗ: Авшак Элмен ялӗн кунне тата Турӑ Амӑшӗн Хусанти турӑшӗн чиркӗвне никӗсленӗренпе 265 ҫул ҫитнине паллӑ тунӑ. Уява район администрацийӗн капиталлӑ строительство пайӗн пуҫлӑхӗ В. Ильин уҫнӑ. Сумлӑ уявпа Ярмушка ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫласа пыракан Г. Афанасьев, район депутачӗ В.Анисимов саламланӑ. Авшак Элмен ялӗ мӗнле пуҫланса кайни ҫинчен Чӑваш ен таврапӗлӳҫисен пӗрлӗхӗн пайташӗ С. Отрыванов каласа панӑ. Раҫҫей Федерацийӗн журналистсен тата ҫыравҫӑсем союзӗсен членӗ О. Куликова (Улькка Элмен) шкул историйӗпе паллаштарнӑ. Вырӑнти чиркӗве мӗнле никӗслени те кӑсӑклӑ. Кун пирки Раҫҫей Федерацийӗн вӗрентӗвӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, нумай кӗнеке авторӗ Н.Иванова доцент каласа кӑтартнӑ. Ят-сума тӳрӗ кӑмӑлпа ӗҫлесе тивӗҫнисем яланах хисепре. Авшак Элменти паллӑ ҫынсен ӗҫӗ-хӗлӗпе А.Немилов вӗрентекен паллаштарнӑ. Ял уявӗнчен ачасем те пӑрӑнса юлманнине ырламалла. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 106-мӗш ача-пӑча сачӗ. foto.cheb.ru сӑнӗ Ӗнер, ҫурлан 15-мӗшӗнче, Шупашкар хули кунӗнче Шумилов урамӗн 7-мӗш ҫуртӗнче вырнаҫнӑ ача-пӑча сачӗ уҫӑлчӗ. Вӑл ҫӗнӗрен хӑпартнӑ ҫурт мар, унта малтан чӑваш-турккӑ лицейӗ вырнаҫнӑччӗ. Халӗ, юсаса ҫӗнетнӗ хыҫҫӑн, унпа ача-пӑчасем ҫӗреме пуҫлӗҫ. 106-мӗш ача-пӑча садне уҫма Н.В. Фёдоров та килнӗччӗ — вӑл ҫак ҫурта хута янипе пурне те саламларӗ, Николай Емельянова ырӑ сӑмахпа асӑнчӗ. Ҫак ача-пӑча садне уҫӑлни пӗтӗмпех вӑл тӑрӑшнинчен килет терӗ, «Шкула ҫитмен ачасен вӗрентӗвӗн сферӑнчи услугӑсен ҫителӗклӗхне ӳстермелли мерӑсем ҫинчен» Хушӑва вӑл чи малтан пурнӑҫлама пикенчӗ терӗ. 60 млн ытла укҫа тӑракланӑ хыҫҫӑн ҫак ҫурт ача-пӑча сассипе тулӗ. Президент парнесӗр килмен, ачасемпе воспитательсем валли электронлӑ пианино парнелерӗ. 106 №-лӗ ача-сачӗ пурӗ 180 ача йышӑнайрать. Ачасем кунта авӑнӑн 1-мӗшӗнче киле пуҫлӗҫ. Кунта спортзал, ӳнерстудийӗ, меслетлӗх пӳлӗмӗ, музыка залӗ, логопед тата коррекци кабинечӗсем пур. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Ҫӗнӗ Выҫҫӑлкӑ ялӗ Красноармейски районӗн чиккинче, Ҫӗрпӳ районӗ ҫывӑхӗнерех вырнаҫнӑ. Илемлӗ вырӑн — Ункӑ шывӗ юнашар. Ҫумма-ҫумӑн тенӗ пекех Ҫавалҫырма, Енӗшкасси ялӗсем лараҫҫӗ, Ункӑ урлӑ каҫсан — Ҫӗрпӳ районне кӗрекен Ҫӗньял. Шӑп та лӑп ҫак ял ӗнтӗ шӑматкун, ҫурлан 14-мӗшӗнче, хӑйӗн 120 ҫулне паллӑ турӗ. Уява 200 ҫын ытла пуханчӗ. Каласа хӑварас пулать, 1990 ҫулта ялӑн 100 ҫулне палӑртнӑччӗ. Вӑхӑт хӑвӑрт шӑвать — унтанпа ялта та улшӑнусем чылай пулса иртрӗҫ. 1997 ҫулта ҫӗнӗ урам хыврӗҫ (урам Степан Кураков ячӗллӗ — вӑл колхозӑн пӗрремӗш председателӗ пулнӑ). Унта халӗ 5 кил. Ҫавӑн пекех 20 ҫул хушшинче яла газ кӗртрӗҫ, асфальтлӑ ҫул ҫитрӗ. Уява Красноармейски районӗн пуҫлӑхӗ В.В. Александров уҫрӗ. Вӑл кӗскен район пурнаҫӗпе паллаштарчӗ. Ҫӗнӗ Выҫҫӑлкӑ халӑхне ҫӗнӗ урамра шыв башни ҫуккки самай пӑшӑрхантарать иккен, ҫавна май Владимир Валерьянович яла шывпа тивӗҫтерес ыйтӑва 2011 ҫулхи район аталанӑвӗн программине кӗртме шантарчӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
-9.7 °C