 Уявра Ҫӗнӗ ҫул умӗн чылай ялсемпе хуласенче Ҫӗнӗ Ҫул чӑрӑшӗсем уҫӑлаҫҫӗ — вӗсене йӗркелекенсем хӗллехи тӗп уявсенчен пӗри яланах хаваслӑ та савӑнӑҫлӑ ирттӗр тесе тӑрӑшать. Ак нумай пулмасть, шӑматкун, Ҫӗрпӳ хулинче те Ҫӗнӗ Ҫул чӑрӑшӗн уявӗ иртрӗ. Пухӑннӑ халӑх умӗнче Хӗл Мучисен куравӗ пулчӗ, кунтах тӗрлӗ юмахсен тӗнчинчен килнӗ сӑнарсем те курӑнкаларӗҫ. Пухӑннисене уяв ячӗпе влаҫ тытӑмӗнчи ҫынсем те саламлама манмарӗҫ — Ҫӗрпӳ районӗн депутатсен пухӑвӗн председателӗ Татьяна Кузьмина, Ҫӗрпӳ хула тӑрӑхӗн администраци пуҫлӑхӗ Валерий Трофимов сӑмах тухса каларӗҫ. Ҫӗнӗ Ҫул уявӗ ҫитсе пырать кӑна — халӑх валли савӑнмалли тата нумай пулӗ-ха!
Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Кӳкеҫри культура ҫурчӗ. foto.cheb.ru сӑнӗ Шупашкар районӗнче 148 ачана ҫемьесене усрава илнӗ. Раштавӑн 22-мӗшӗнче вӗсем пурте, хӑйсен ашшӗ-амӑшӗсемпе пӗрле Кӳкеҫри Культура ҫуртне Ҫӗнӗ Ҫул уявне пухӑнчӗҫ. Район администрацийӗн вӗрентӳ управленийӗн пуҫлӑхӗ Александр Смирнов, социаллӑ аталану пайӗн ертӳҫи Маргарита Павлова ачасене Ҫӗнӗ Ҫул ячӗпе саламларӗҫ, «Ачасене — парне» акци йӗркелесе пухнӑ парнесемпе тивӗҫтерчӗҫ. Районти 4282 ача вӗсем валли Ҫӗнӗ ҫул парнисем пухса хатӗрленӗ. Хӗл Мучипе Юр Пике, ытти ачасем вӗсене ҫак уявра парнесем салатса пачӗҫ. Явӑшра пурӑнакан Ольга Данилова 6 ҫул каялла хӑйӗн ҫемйине Андрее усрава илнӗ. Унсӑр пуҫне хӑйсен те ҫитӗнсе ҫитнӗ ывӑлпа хӗр пур. Андрее пурте юратаҫҫӗ, пӗр тӑван вырӑнне хураҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Тӑвай районӗнчи Енӗш Нӑрваш историпе мемориал халӑх музейне уҫнӑранпа раштавӑн 21-мӗшӗнче 20 ҫул ҫитрӗ. Раштавӑн 24-мӗшӗнче вара ҫак юбилее паллӑ турӗҫ. Мероприятие Енӗш Нӑрваш ял тӑрӑхӗн пуҫӗ В.В. Петров уҫрӗ, музей япалисене пухма хастар хутшӑннисене грамотӑсемпе чысларӗ. Тӑвай район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ю.Е. Васильев та хутшӑнчӗ, тухса сӑмах каларӗ, музей ертӳҫине грамотӑпа парне парса чысларӗ. Меропритие ҫавӑн пекех СССР халӑх артистки Вера Кузьмина, Чӑваш Республикин ӳкерӳҫӗсен пӗрлешӗвӗн председателӗ, шӗпсутҫӑ В.А. Кузьмин, «Аксар» студи ертӳҫи, ӳкерӳҫӗ А.В. Иванов, П.М. Меркурьев ӳнерҫӗн мӑшӑрӗ О.И. Меркурьева, Енӗш Нӑрваш вӑтам шкулӗн директорӗ О.В. Ярмулин тата ыттисем хутшӑнчӗҫ. Кунтах П.М.Меркурьев ӳнерҫӗн куравӗ уҫӑлчӗ. Мероприяти ялти культура ҫурчӗн ӗҫченӗсен концерчӗпе вӗҫленчӗ.
Музее йӗркелес шухӑш 1960 ҫулсенчех ҫуралнӑ. Ун чухне Енӗш Нӑрваша ӳнерҫӗсем — вӗсен шутӗнче халӑх художникӗсем М. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Ҫӗньял картта ҫинче Нумай пулмасть Шупашкар районӗнчи «Пепке» ШҪҪАМВУ (выр. МДОУ) 35 ҫул тултанине анлӑ палӑртрӗ. «Пепке» Шупашкартан хӗвелтухӑҫнерех ларакан Ҫӗньялта вырнаҫнӑ. Кунта ҫывӑх ялсенчи ачасем ҫӳреҫҫӗ, вӑл шутра Арманкассинчи, Шанарпуҫри, Илпешри, Кӗҫӗн Шахчӑрти, Ирчекассинчи тата ыттисенчи. Тулли ҫул тултарнине ачасем савӑнӑҫлӑн кӗтсе илчӗҫ — юрӑ юрларӗҫ, ташларӗҫ, сӑвӑ вуларӗҫ. Хӑнасем те сахал марччӗ — ашшӗ амӑшӗсем, ку ача пахчине маларах ҫӳренӗ ачасем. 2003 ҫулта кунта ҫитӗнсе ӑс пухнӑ ачасем ахаль килмен — юрласа-ташласа пачӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 «ЧР ялӗсенчи культура учрежденийӗсене аталантармалли мерӑсем ҫинчен» Хушӑва пурнӑҫа кӗртсе Тӑвай енре чылай ӗҫ туса ирттернӗ. 26 культура ҫуртӗнчен 19-шне газпа хутса ӑшӑтаҫҫӗ. Икӗ ҫул хушшинче Тӑрмӑш, Енӗш Нӑрваш, Тушкил, Йӑнтӑрчӑ, Ҫӑлпуҫ, Чӳкҫырми, Улянкӑ, Кармал, Тӑвай ялӗсенчи культура учрежденийӗсенче юсав ӗҫӗсем ирттернӗ. Районта чи малтан, 2007 ҫулта Ҫӗнӗ Пуянкассинче модернизациленӗ учреждени ӗҫлеме пуҫланӑ. Ялсенчи культура ҫурчӗсене ҫӗнетмелли программӑпа килӗшӳллӗн Тӑвайри культурӑпа кану центрне республика бюджечӗн шучӗпе 600 пин тенкӗлӗх концерт костюмӗсем тата тӗрлӗ оборудованисем уйӑрнӑ. Район центрӗнчи культура учрежденийӗнче халь сасӑ вӑйлатакан, сцена ҫине ҫутӑ парса тӑракан тата ытти оборудованисем, компьютерсем, телевизор, микрофонсем ҫӗннисем. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 ЧНК умӗ Раштавӑн 23-мӗшӗнче Чӑваш наци конгресӗн анлӑ ларӑвӗ иртнӗ. Унӑн теми — Раҫҫей Федерацийӗн ҫӗнӗ Вӗренӳ стандарчӗ тата Вӗренӳ саккунӗн проекчӗ. Калаҫу ҫак документсенче наци вӗрентӗвӗн ыйтӑвӗсем тавра пулчӗҫ. Вӑтам тата аслӑ шкулсенчи вӗрентӳ планӗсенче нацире регион компонентне сыхласа хӑварасси пирки те ыйту ҫӗклерӗҫ канашлӑва хутшӑнаканнисем. Кирлӗ те вӑхӑтлӑ калаҫӑва шкулта чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем, шкул ӗҫӗн чиновникӗсем, методистсем, Г.Н. Волков академик тата ыттисем хутшӑнчӗҫ. Чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнчен А.Ф. Мышкина профессор, Е.Р. Афанасьева тата В.А. Милютин доцентсем хутшӑнчӗҫ, факультетӑн ҫивӗч ыйтӑвӗсене хускатрӗҫ. Ларӑва чӑваш тата танлаштаруллӑ литература пӗлӗвӗн кафедрин доценчӗ, ЧНК вице-президенчӗ йӗркелесе тата ертсе пычӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Шашкӑлла та шахмӑтла та выляҫҫӗ Муркаш районӗнчи Мӑн Сӗнтӗрти вулавӑшра ҫӗнӗ клуб уҫнӑ — шашкӑлла тата шахмӑтла выляма кӑмӑлакансен клубне. Ӑна ял тӑрӑхӗнчи ҫынсем хӗллехи куна интереслӗ ирттерме йӗркеленӗ. Ҫулталӑк вӗҫнелле кӑтартуллӑ вӑйӑсем те ирттереҫҫӗ. Чӑн-чӑн ӑстасем ачасене хӑйсем вӑййипе кӑҫал та тӗлӗнтерчӗҫ: Верендеев В.А., Мазуркина С.А., Афанасьев В., Шуткин В хутшӑнчӗҫ. Вӗсемпе пӗрле вӑйӑсене ача-пӑча та хутшӑнчӗ, выляма вӗренсех ҫитейменнисем вара вӗсен вӑййине сӑнаса тӑчӗҫ. Ӑстасем ачасене кӑшлах вӑййа вӗрентсе те илчӗҫ. Вулавӑш ӗҫченӗсем ҫак вӑйӑсем шкул ачисен хушшинче сарӑласса шанса тӑраҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Етӗрне районӗнчи Мӑн Шемертенре ял Культура ҫуртне уҫрӗҫ. 1710 ҫын пурӑнакан Мӑн Шемертен ял тӑрӑхӗ валли ку чӑн та пысӑк уяв пулчӗ. Культура ҫуртне Чӑваш Республикин Президенчӗн «Чӑваш Республикинчи ялти култура учрежденийӗсене ҫӗнетмелли мерӑсем ҫинчен» Хушӑвне пурнӑҫа кертнӗ май ҫӗнетнӗ. Базӑллӑ культура ҫуртне уҫма Шупашкартан Чӑваш Республикин Культура министрӗ Лизакова Роза Михайловна, ҫавӑн пекех Етӗрне районӗн пуҫӗ Краснов Александр Андреевич, Етӗрне район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Бандурин Сергей Николаевич тата ытти чаплӑ хӑнасем килсе ҫитнӗччӗ. Культура ҫуртне уҫнӑ май фойере ял тӑрӑхӗнчи алӗҫ ӑстисен ӗҫӗсен куравне вырнаҫтарнӑччӗ.
Мӑн Шемертен ял тӑрӑхне пурӗ 6 ял кӗрет, 1700 ытла ҫын пурӑнать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 «Географические названия Чувашской Республики» кӗнекен хуплашки Чӑваш кӗнеке издательствинче ҫӗнӗ кӗнеке пичетленсе тухрӗ — Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ, Шупашкарти 38-мӗш шкулта ачасене географине ӑса хывакан Дубанов Иван Степановичӑн «Географические названия Чувашской Республики» (чӑв. «Чӑваш Енӗн географи ячӗсем»). 500 яхӑн страницӑллӑ кӗнекере пурӗ 3 пин ытла ят вырнаҫнӑ — ял ячӗсем, ҫырма-ҫатра, кӳлӗ тата ытти тӗрлӗ тӗслӗ топонимсем. Ятсене алфавит тӑрӑх йӗркелесе тухнӑ (вырӑсла), чӑваш ялӗсен тӑван чӗлхеллӗ ячӗсене те илсе панӑ. Кӗнекене «Культура России» (чӑв. «Раҫҫей культури») тӗллевлӗ федераллӑ программӑпа кӑларнӑ, ЧР вӗренӳпе ҫамрӑксен политики ӑна шкул ачисемпе студентсем валли вӗренӳ пособийӗ шайӗнче усӑ курма сӗннӗ. Лавккасенче кӗнекене сутма тытӑннӑ ӗнтӗ — 143 тенкӗ тӑрать. Ыран, раштавӑн 22-мӗшӗнче Чӑваш наци вулавӑшӗнче ҫак кӗнекен хӑтлавӗ (презентацийӗ) иртӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Шӑнтал районӗн гербӗ Чӑваш Ен делегацийӗ Самар облаҫӗн Шӑнтал районне ҫитсе вырӑнти «Чӑваш чӗлхипе литературӑна вӗрентекен ҫулталӑк учителӗ» ӑмӑртӑва хутшӑнчӗ. Пирӗн тӑрӑхран кӳршӗсем патне Чӑваш Енӗн вӗренӳ министерствин пӗтӗмӗшле вӗренӳ аталанӑвӗн пайӗнче, Чӑваш Республикин вӗренӳ институчӗн чӑваш чӗлхипе литература кафедрӑра, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн чӑваш филологи факультетӗнче вӑй хуракан ӗҫченсем тата ЧНК ҫыннисем пулчӗҫ. Чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсем валли семинарпа ҫавра сӗтел ирттерчӗҫ, шкул директорӗсемпе тӑван чӗлхене вӗрентмелли ыйтусене пӑхса тухрӗҫ, сӳтсе яврӗҫ. Хальхи вӑхӑтра кунти шкулсенче, вӗсем наци шкулӗ шутланаҫҫӗ пулин те, чӑваш ачисене тӑван чӗлхене вӗрентмеҫҫӗ. 10 ҫул каялла лару-тӑру пачах урӑхла пулнӑ — ачасем чӑваш чӗлхипе литературине эрнере 1-2 сехет вӗреннӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+14.3 °C