Шупашкарта ача пахчисене пӗрлештерме тытӑнасшӑн. Хула влаҫӗсем ҫак утӑма шкул ҫулне ҫитменнисене паха пӗлӳ парас, пулӑшу кӳрессине анлӑлатас тӗллевпе ҫыхӑнтараҫҫӗ.
Ҫавӑн пек опыт пур хуласенчи (Мускаври, Пермьри, Тольяттинчи) лару-тӑрӑва малтан тишкернӗ иккен. Пӗрлештерни пурлӑхпа техника базине тухӑҫлӑ усӑ курма май памалла, пӗринче пур пулӑшӑва теприсене кӳме (сӑмахран, физиотерапи пӳлӗмӗпе усӑ курса) майпарасса шанаҫҫӗ.
Пӗр пахчапа тепӗр пахчана пӗрлештернине пула вӗсене ачасем сахалрах ҫӳреме пуҫлассине пӗлтермест теҫҫӗ.
«Укҫа чул кастарать», — тенӗ ваттисем. Чӑнах та, хаклӑ ҫак хутсӑр пурӑнма йывӑртарах ҫав. Пӗрисем ӑна тар кӑларса ӗҫлесе илеҫҫӗ, теприсем пуймалли ҫӑмӑл меслет шыраҫҫӗ.
Шупашкарта шӑпах ҫакнашкал тӗслӗхсем тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ. Анчах ҫӑмӑл мелпе кам пуйма шухӑшланӑ-ха? Йӗрке хуралҫисен ыйтӑва уҫӑмлатма тивет.
Нарӑс уйӑхӗн 23-мӗшӗнче каҫхине Мир проспектӗнче вырнаҫнӑ супермаркетра кассир 5 пин тенкӗлӗх суя укҫана тупса палӑртнӑ. 5 пинлӗх укҫапа таваршӑн Чулхула облаҫӗнчи хӗр тӳленӗ. 21 ҫултискер полицейскисене каласа кӑтартнӑ тӑрӑх, вӑл упӑшкипе пӗрле какайпа суту-илӳ тӑвать. Ҫак хут укҫа — вӗсен усламӗн пӗр пайӗ-мӗн. Ку тӗлӗшӗпе пуҫиле ӗҫ пуҫарма пултараҫҫӗ.
Тепӗр тӗслӗх те Шупашкарта пулнӑ. ЧР ШӖМӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, нарӑсӑн 21-мӗшӗнче каллех 5 пин тенкӗлӗх суя укҫа тупса палӑртнӑ. Хальхинче — хулари пӗр банкра. Укҫа банка Шупашкарта пурӑнакан 36 ҫулти хӗрарӑмран лекнӗ. Экономика хӑрушсӑрлӑхӗн пайӗн оперативникӗсем хӗрарӑмран ыйтса пӗлнӗ. Лешӗ вӗсене укҫана лавккара тыттарнине ӗнентернӗ. Халӗ ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатаҫҫӗ.
Республика тата муниципалитет харпӑрлӑхӗнчи пурлӑха усӑ курни хыснана тупра кӳрет. Кун пирки Чӑваш Енӗн Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен министерстви ӗнентерет. Республикӑн пӗрлештернӗ бюджетне пӗлтӗр, акӑ, ҫапла майпа 2,4 миллиард ытла тенкӗ пырса кӗнӗ. Ҫак тупрана виҫӗм ҫулхипе танлаштарсан вӑл 27 процент хушӑннине пӗлтерет.
Республика хыснине кӑна 1 миллиард тенкӗ ытларах пырса кӗнӗ. Ҫак хисеп вара икӗ хута яхӑн, тӗрӗсрех, 1,9 хут пысӑкланнӑ.
Муниципалитетсем те хӑйсен харпӑрлӑхӗнчи пурлӑха усӑ курса «кӗмӗл» тӑваҫҫӗ. Вӗсен тупӑшӗ иртнӗ ҫул 1,4 миллиарад яхӑн пухӑннӑ. Тупӑш уйрӑмах Шупашкарта самай пухӑннӑ. Тӗп хулана мӗнпур муниципалитет пухнин 57 проценчӗ тивет.
Шупашкар кӳлмекӗнче автомобиль спорчӗ енӗпе Чӑваш Енӗн уҫӑ чемпионачӗ иртнӗ. Унта хамӑр республикӑри автомобилистсемсӗр пуҫне Мари Элти тата Киров облаҫӗнчи харсӑрсем килсе ҫитнӗ. Ҫапла вара 59 экипаж пухӑннӑ. Пӑр трасса ҫине пухӑннисем «моноприводлӑ», «тулли приводлӑ», «спорт» тата «ирӗклӗ» класс енӗпе тупӑшнӑ.
Старта тӑнисем хушшинче хӗрарӑмсем те пулнӑ. Тольяттинчи заводӑн «саккӑрмӗш ачин» рулӗ умӗ умне ларнӑ Марина Леонтьева, хӑй каланӑ тӑрӑх, «техника сӑлтавне пула» тупӑшуран тухса ӳкнӗ пулин те ӳлӗмрен та ӑмӑртма палӑртать. Ҫитес вӑхӑтра вӑл пуш уйӑхӗнче Раҫҫейӗн Кубокӗн финалне хутшӑнас тесе ӗмӗтленет.
Нарӑсӑн 22-мӗшӗнче Шупашкарта ски-кросс енӗпе ӑмӑрту пуҫланнӑ. Тупӑшӑва уҫмашкӑн Сочири хӗллехи Олимп вӑййисене хутшӑннӑ Елена Муратова ҫитнӗ.
Ӑмӑрту Энергетиксен урамӗнче вырнаҫнӑ сӑрт-ту йӗлтӗрӗн центрӗнче 11:00 сехетре пуҫланнӑ. Елена Муратова унта хутшӑнакансене саламласа ӑнӑҫу суннӑ.
— Чи кирли — хӑвӑра шанӑр, вара пӗтӗмпех пулать. Сирӗнтен кашниех тӗллеве пурнӑҫлама пултарнине пӗлетӗп. Эппин — малалла! — тенӗ могулҫӑ.
Ӗнер фристайл енӗпе (слоуп-стайл) ӑмӑрту пулнӑ. Вӑл та «Вертикаль» сӑрт-ту йӗлтӗрӗн центрӗнче иртнӗ.
Нарӑс уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Аслӑ Арапуҫ ялӗнче Валерий Албутова асӑнса волейбол турнирӗ иртнӗ. Валерий Албутов Аслӑ Арапуҫ шкулӗнчен вӗренсе тухнӑ, Чечня вӑрҫине хутшӑннӑ.
Турнира Валерин тӑванӗсем тата ял-йыш пуҫарма сӗннӗ. Уява савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ май Аслӑ Арапуҫ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Владимир Секретов, ял тӑрӑхӗн депутачӗ, спорт ветеранӗ Арсентий Иванов сӑмах илнӗ.
Турнира 6 команда хутшӑннӑ: Шупашкарти «Вадюк» тулли мар яваплӑ общество, «Букет Чувашии», Аслӑ Арапуҫри «Школьники», «Аслӑ Арапуҫ ҫамрӑкӗсем», «Аслӑ Арапуҫ шкулӗн вӗрентекенӗсем», Шупашкарти ЧР ШӖМӗн «Динамо».
Валерий Албутовӑн амӑшӗ тата арӑмӗ турнир йӗркелӳҫисене тата унта хутшӑнакансене тав тунӑ. Турнирта «Динамо» 1-мӗш вырӑн йышӑннӑ. 2-мӗш вырӑна «Вадюк» тивӗҫнӗ. 3-мӗш вырӑна «Букет Чувашии» тухнӑ.
Сӑнсем (28)
Ҫынна тапӑнни, ӑна ҫаратни е хӗнени пирки массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче час-часах вуласа пӗлме пулать. Шел те, усал шухӑшлӑ ҫынсем пирӗн хушӑмӑрта пур ҫав. Уйрӑмах хуласенче сисчӗвленмелле, мӗншӗн тесен унта вӑрӑ-хурахла ӗҫсем чылай нумайрах пулаҫҫӗ. Ҫавӑнпах-тӑр тӳре-шара халӑх хӑрушсӑрлӑхӗшӗн сахал мар тӑрӑшать.
Шупашкарта «Хӑрушлӑхсӑр хула» программа пурнӑҫланать. Унпа килӗшӳллӗн общество йӗркине хӳтӗлемешкӗн, преступленисемпе кӗрешмешкӗн техника тата электрон тытӑмсемпе усӑ кураҫҫӗ.
«Полицейскисен кӑвак маякӗсем» кӑвак тӗслӗ плафонсене аса илтереҫҫӗ. Вӗсене халӗ хулари тӗрлӗ объектра вырнаҫтараҫҫӗ. Мӗн тума кирлӗ-ха вӗсем? Полици ушкӑнне чӗнме.
Кама та пулин йӗрке хуралҫисен пулӑшӑвӗ кирлӗ тӗк — вӑл кӑвак маяк лартнӑ объект ӗҫченӗ патне пыма, унтан полицейскисене чӗнсе пама ыйтма пултарать. Наряд нумай кӗттермӗ — вырӑна темиҫе минутранах ҫитӗ. Хур курнӑ ҫын сӑтӑрҫӑн паллисене астуса юлсан ӑна ҫийӗнчех тытса чарас шанӑҫ темиҫе хут ӳсет.
Шупашкар хулинчи Мускав районӗнче хальлӗхе 100 ытла маяк вырнаҫтарнӑ. Экспертсен шухӑшӗпе маяксем полицейскисене вӑрӑ-хурахла ӗҫсене хӑвӑртрах уҫӑмлатма пулӑшӗ.
Нарӑсӑн 25-мӗшӗнче Чӑваш Енре халӑха цифра телекуравӗ тӗлӗшӗпе пулӑшу паракан консультаци центрӗ уҫӑлӗ. Вӑл Шупашкарти радио ҫуртӗнче вырнаҫӗ.
Центрта кашниех цифра телекуравӗн программисем тӗлӗшпе сиксе тухнӑ ыйтава тӳлевсӗрех уҫӑмлатма пултарӗ.
2013 ҫул вӗҫӗнче цифра телекуравӗ Чӑваш Енри виҫӗ ял-хулана ҫитрӗ: Шупашкара, Канаша тата Тӑвая. Ҫапла майпа 500 пине яхӑн ҫын телекурава цифра пахалӑхӗпе курма пултараҫҫӗ. Ку — республикӑра пурӑнакан ҫынсен 40 проценчӗ. Вӗсем цифра телекуравӗн пӗрремӗш федераци пакетне кураяҫҫӗ. Унта «Пӗрремӗш Канал», «Раҫҫей 1», «Раҫҫей 2», «НТВ», «Петербург Пиллӗкмӗш канал», «Культура» «Раҫҫей 24», «Раҫҫейӗн общество телекуравӗ», «ТВ Центр», «Каруҫҫель» кӗреҫҫӗ. Ҫавӑн пекех унта «Маяк», «Раҫҫей радиовӗ», «Вести ФМ» радиосем пур.
Ҫитес вӑхӑтра цифра телекуравне Ҫӗрпӳ хулинче тата Йӗпреҫ поселокӗнче уҫма палӑртнӑ. Кӑҫал тата телекуравӑн 15 передатчикне хута ямалла. Ҫапла майа цифра телекуравӗн сигналне 1 070,3 ҫын (Чӑваш Енре пурӑнакансен 82,1 проценчӗ) илӗҫ.
Нумаях пулмасть Шупашкарти Ф.М.Лукин ячӗллӗ 5-мӗш ача-пӑча музыка шкулӗнче наци музыкин, поэзийӗн, ӳнер ӑсталӑхӗн «Тӑван ен» республика фестивалӗ иртнӗ. Вӑл — асӑннӑ шкулӑн проекчӗсенчен пӗри.
Ӑна ҫулсерен нарӑсра ирттереҫҫӗ. Проекта 2009 ҫулта пуҫарнӑ. Пилӗк ҫулта унта Шупашкарти, Ҫӗнӗ Шупашкарти, Улатӑрти, Етӗрнери музыка шкулӗсем, ача-пӑча ӳнер шкулӗсем шкулӗсем хутшӑннӑ. Концерт программине Шупашкарти Ф.П. Павлов ячӗллӗ училищӗре вӗренекен студентсем те пуянлатнӑ. Хальччен ирттернӗ фестивальсене Ф.М.Лукин, Г.Я.Хирпӳ композиторсем, Я.Г.Ухсай поэт 100 ҫулт тултарнисене халалланӑ.
2013 ҫултанпа «Тӑван ен» проект анлӑланнӑ. Халӗ ун ҫумне республикӑра инҫет мелӗпе ирттерекен чӑваш музыка литературин олимпиади тата ҫамрӑк музыка тата ӳнер тӗпчӗвҫисен, экскурсоведсен «Музӑсемпе калаҫни» республика конкурсӗ хутшӑннӑ.
Пиллӗкмӗш юбилейлӑ фестивале Г.С.Лебедев ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халлалланӑ. Унта Канаш, Ҫӗрпӳ хулисенчи, Вӑрмар тата Ҫӗнӗ Лапсар поселокӗсенчи вӗренекенсемпе вӗрентекенсем хутшӑннӑ.
Тунтикунран, нарӑс уйӑхӗн 24-мӗшӗнчен, Чӑваш Енре официаллӑ май Ҫӑварни пуҫланать. Ҫавна май республикӑра тӗрлӗ мероприяти ирттерӗҫ.
Нарӑс уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Маяковский ячӗллӗ тӗп вулавӑш ӗҫченӗсем пурне те Ҫӑварнине йыхравлаҫҫӗ. Шупашкар хулинчи Мускав районӗн администрацийӗн сайтӗнчи пресс-релизра пӗлтернӗ тӑрӑх, уява «Наци йӑли-йӗркине хисеплетпӗр» проектпа килӗшӳллӗн ирттереҫҫӗ. Унӑн тӗллевӗ — ҫамрӑксене чӑваш халӑх йӑли-йӗркипе паллаштарасси, авал ку уява пирӗн несӗлсем еплерех уявланине аса илтересси.
Прграмма пуян. Вулавӑш ӗҫченӗсем йӗркелекен Ҫӑврнире чӑваш тата вырӑс халӑхӗсен юррисем янӑрӗҫ, тупмалли юмахсем пулӗҫ, «Нарспи» халӑх ансамблӗн солисчӗсем пултарулӑхне кӑтартӗҫ. Паллах, уяв икерчӗсӗр, Ҫӑварни карчӑкӗсӗр иртмӗ. Лешне хайхи, йӑлапа килӗшӳллӗн, ҫунтарӗҫ.
Уяв Шупашкарти Гузовский урамӗнчи 11-мӗш ҫурт умӗнче пулӗ, 13:00 сехетре пуҫланӗ.
Ҫӑварни тенӗрен, чӑвашсен йӑли-йӗркипе вӑл икӗ эрнерен тӑнӑ — хальхи кунталӑкпа пӑхсан кӗҫӗн ҫӑварни нарӑсӑн 13-мӗшӗнче пуҫланнӑ. Аслӑ ҫӑварни вара нарӑсӑн 20-мӗшӗнчен пуҫласа 26-мӗшччен пынӑ.
-1.7 °C