«Советская Чувашия» тунӑ сӑн

Шупашкарта урамсене, тӳремсене тата ытти территорие ят парас, улӑштарас, асӑну хӑмисене вырнаҫтарас ыйтупа ӗҫлекен комисси ларӑвӗ иртнӗ.

Унта «Университетский-2» микрорайонти ҫӗнӗ урама мӗнле ят парасси пирки калаҫнӑ. Ҫапла ӑна Раҫҫей академи ӑслӑлӑхӗсен академикӗн Х.М.Миначевӑн ячӗпе хиеплеме йышӑннӑ.

Хабиб Миначевич Миначев Чӗмпӗр кӗпернинчи Хирти Пикшик ялӗнче ҫуралнӑ. Халӗ ҫав ял Патӑрьел районне кӗрет.

Кунсӑр пуҫне комисси чӑвашсен паллӑ ҫыравҫин Василий Краснов-Аслин, чӑваш композиторӗн, РСФСР тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗн Федор Васильевӑн ячӗсене ӗмӗрлӗхе асра хӑварма йышӑннӑ. Вӗсен ячӗпе пулас икӗ ҫӗнӗ урама хисеплӗҫ.

Шупашкарти 28-мӗш шкула Низами поэт ячӗпе хисеплес ыйтӑва та пӑхса тухнӑ. Хулари урамсене Чӑваш Енрен тухнӑ космонавтсен Николай Бударинпа Муса Манаров ячӗсемпе хисеплес ыйту ҫинче те чарӑнса тӑнӑ. Пӑр керменне тава тивӗҫлӗ спорт мастерӗн, СССР тренерӗн Анатолий Таравсов ятне парасси пирки те калаҫнӑ.

Малалла...

Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн ял-хулара Георги хӑйӑвне валеҫме пуҫласси ырӑ йӑлана кӗчӗ ӗнтӗ. Кӑҫал та ку акцие ирттерӗҫ. Шупашкарта хӑйӑва акан 22-мӗшӗнче валеҫме тытӑнӗҫ. Акци ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗ таранах тӑсӑлӗ.

Шупашкар хула влаҫӗсем хӑйӑва валеҫмели вырӑнсене палӑртса хунӑ ӗнтӗ. Тӗп вырӑн — Республика лапамӗ. Халӑх йышлӑ ҫӳрекен общество чарӑнӑвӗн вырӑнӗсенче те ёна тивӗҫме май пур. Ҫӗнтреӳ кунӗнче «Ҫӗнтерӳ» паркра тата Хӗрлӗ лапамра парӗҫ. Хӑшӗсем ӑна автомашина ҫине ҫыхса хураҫҫӗ, теприсем — сумка ҫумне, ҫипуҫа Георги хӑйӑвӗпе капӑрлатакан та пур.

Пӗтӗмпе Шупашкарта кӑҫал 50 пине яхӑн хатӗрленӗ. Хӑю валеҫме волонтерсене явӑҫтараҫҫӗ.

Сӑмах май, акан 22-мӗшӗнче Шупашкарта Ҫӗнтерӳ Ялавне савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура ҫӗклӗҫ.

Канашри тахҫанах илсе тухман ҫӳп-ҫап купи

«Ҫыхӑнура» канашлура темӗнле ыйту тавра та калаҫаҫҫӗ. Халӗ акӑ Канаш хулипе ҫыхӑнни куҫа тӑрӑнчӗ.

Унта пӗлтернӗ тӑрӑх, Канаш хулин администрацийӗ ҫутҫанталӑкӑн черчен пайне, килсӗр-ҫуртсӑррисене ӗнтӗ, Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ ячӗпе «хӑйне евӗр парне» тунӑ.

Канашри Ӗҫ урамӗнчи ҫӳп-ҫапа пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗнчен пуҫласа илсе тухма пӑрахнӑ-мӗн. Халӗ унта пӗр купа ҫӳп-ҫап йӑваланать-мӗн.

Канашлӑва хутшӑннисенчен хӑшӗ-пӗри айӑпа Шантенковӑпа Жураева ҫине йӑвантараҫҫӗ. Вӗсем Атӑлҫи экологи компанийӗнчен илсе хулари Хӗвелтухӑҫри ҫӳп-ҫап пемелли вырӑнпа хуҫаланасшӑн пулнӑ-мӗн. Анчах ӑна пачах хупса лартнӑ-мӗн.

Халӗ канашлуҫӑсем Шатенковӑпа Жураевӑна хулари ҫӳп-ҫапшӑн «тав тӑваҫҫӗ». Ҫынсем хулара кун пек ӳкерчӗк хуҫаланнӑшӑн намӑс пулнине пӗлтереҫҫӗ.

Пушӑн 26-мӗшӗнче Канаш депутачӗсен хулан ҫӗнӗ гербне йышӑнмалла. Анчах халӑх ку пуласса ӗненмест-мӗн. Герб вариантне «халӑх тарҫисем» 6 ҫул сӳтсе яваҫҫӗ-мӗн. Чылайӑшӗ киввине хӑварма ыйтать.

Канаш гербне 1976 ҫулта йышӑннӑ. Хальхи геральдика канашӗ кунашкал символикӑна регистрацилемест. Эппин, влаҫӑн унпа официаллӑ документсенче усӑ курма юрамасть. Канаш администрацийӗ депутатсене ҫӗнӗ герб йышӑнма, киввине асӑнмалӑх ҫеҫ хӑварма сӗннӗ. Анчах депутатсем нимӗн те улӑштарасшӑн мар имӗш.

Виталий Жураев депутат вӗсен историе сӑмса чикме ирӗк ҫуккине палӑртнӑ. Элли Юрьевӑн вӗренекенӗ Вадим Шипунов геральдика ӳнерҫи хула валли 15 ҫул каяллах герб шутласа кӑларнӑ, анчах ун чухне ӑна йышӑнман. Кун хыҫҫӑн унӑн тепӗр 300 вариант та тупӑннӑ. Чылайӑшне герольди ырланӑ та.

Геральдика канашӗн эксперчӗ Медведев чи лайӑх вариант чалӑш хӗресли пулнине палӑртать. Ку геральдикӑра — хисеплӗ калӑпӑш.

Тӗрӗссипе, Канаш ҫыннисем хальлӗхе пӗр шухӑш патне тухайман. Кӑҫал хула 90 ҫул тултарӗ. Сумлӑ юбилей тӗлне ҫӗнӗ символика пулӗ-и? Никам та татса калаймасть. Йӑлтах депутатсенчен килет те…

Шупашкар кӳлмекӗнче ҫӗнӗлӗхсем пуласса пӗлтереҫҫӗ. Иртнӗ шӑматкун хула администрацийӗн элчисем, культурӑпа спорт учрежденийӗсен ертӳҫисем, коммуналлӑ организацисем лару ирттернӗ. Унта вӗсем Шупашкар кӳлмекне мӗнле улшӑнусем кӗртессине, ҫынсене канма май туса парассине сӳтсе явнӑ.

Кӑҫал кӳлмекре 10 метрлӑ кимӗсемпе ярӑнма май пулассине пӗлтереҫҫӗ. Вӗсем аҫтахар е истори тапхӑрӗпе килӗшсе тӑракан ытти чӗрчун евӗр пулаҫҫӗ-мӗн.

Унччен кӳлмекре шурӑ акӑшсем пулнӑ. Кӑҫал вара хурисене те илсе килӗҫ. Акӑшсене ҫитермешкӗн ятарлӑ вырӑн уйӑрӗҫ. Ҫынсем унта вӗсене тӑрантарма пултарӗҫ.

Ҫавӑн пекех кӳлмекре саксем нумай лартӗҫ, информаци хӑмисем, кӑтарткӑчсем вырнаҫтарӗҫ. Кӳлмеке чечек кулмбисемпе капӑрлатӗҫ. Шупашкар хула аминистрацийӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, кӳлмекре халӑх ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнчех туллин те кӑсӑклӑ канма пултарӗ. Унти ӗҫсене ака уйӑхӗн 25-мӗшӗ валли вӗҫлӗҫ.

Капюсавшӑн укҫа пухма тытӑнсан нумайӑшӗ ӑна тӳлесшӗн пулмарӗ. Чӑннипе, ӑна хӑшӗ-пӗри халӗ те тӳлемен-ха. Халӑх кун тӗлӗшпе митинг та ирттерчӗ. Анчах кунпа кӑна саккуна улӑштарайӑн-и вара?

Кӑҫал Шупашкарта чылай ҫуртра юсав ирттересшӗн. Хула администрацийӗнче кун пекки Совет Союзӗ арканнӑ хыҫҫӑн пачах пулманнине пӗлтереҫҫӗ.

Аса илтерер: республикӑра капюсавшӑн укҫа пухмалли программа пӗлтӗр раштав уйӑхӗнче пурнӑҫа кӗнӗ. Раштавра кашни тӑваткал метршӑн 5 тенкӗ те 20 пус илнӗ. Кӑрлач уйӑхӗнче вара 30 пус хӑпартнӑ. Пӗтӗмпе Шупашкарта икӗ уйӑхра 37 миллион тенкӗ пухнӑ. Ку — ҫурри ҫеҫ.

Пухнӑ укҫапа кӑҫал хӑш ҫуртсенчен юсав ирттерме палӑртнине Капюсав фончӗн сайтӗнче пӑхма пулать. Кӑҫал 500 ҫурта списока кӗртнӗ. Вӗсен тӑррисене, инженери коммуникацийӗсене улӑштарӗҫ. Списока ытларах Иван Франко, Константин Иванов, Карл Маркс, Шкул урамӗсенчи, Ленин проспектӗнчи ҫуртсем кӗнӗ. 80-шӗнче утӑ уйӑхӗччен юсав туса пӗтермелле. Вӗсем валли укҫа та пухнӑ.

Юсав тумашкӑн ҫынсенчен пухнӑ укҫасӑр пуҫне республика, хула, федераци хыснисенчи те тӑкакланӗ.

Питӗрте вырнаҫтарнӑ палӑк

Питӗрте Раҫҫей ҫарпа тинӗс флочӗн пӗрремӗш пысӑк карапне халалласа палӑк лартнӑ. «Полтава» палӑка Шупашкарти савутра хатӗрленӗ-мӗн.

Ӑна Питӗрти «Воскресени ҫыранӗ» ятлӑ вырӑнта вырнаҫтарнӑ. Палӑка Шупашкарти «Электросила» савутра хатӗрленӗ, ҫак ӗҫе предприятири 200 яхӑн ҫын хутшӑннӑ. Вӗсенчен пӗри — Александр Козвонин.

Александр Козвонин каланӑ тӑрӑх, палӑка ҫичӗ уйӑх хатӗрленӗ, мӗншӗн тесен пӗчӗк пайсене нумай тумалла пулнӑ. Тупӑна хатӗрлемешкӗн кӑна пӗр эрнене яхӑн кирлӗ пулнӑ.

Палӑк 8 метр ҫӳллӗш, 2 метр сарлакӑш пулнӑ. «Полтава» 1964 килограмм таять. Карапа мӗншӗн шӑпах Шупашкарта хатӗрленӗ-ха? Палӑк скульпторӗсенчен пӗри, Олег Ксенофонтов, пирӗн ентеш-мӗн.

Предприяти ӗҫченӗсемшӗн палӑка хатӗрлемешкӗн кӑсӑклӑ пулнӑ. Предприяти, тепӗр тесен, ку профильпе ӗҫлемест.

Палӑка Питӗре фурӑпа илсе кайнӑ. Ӑна унта савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура вырнаҫтарнӑ. Карапа вырӑс ҫарӗсем Полтава ҫапӑҫӑвӗнче ҫӗнтернӗрен ҫапла ят панӑ.

Вячеслав Лукин сӑнӳкерчӗкӗ

«Про Город» редакцинчен Ҫӗнӗ Шупашкарти хими савутӗнче ӗҫлекенсем пулӑшу ыйтнӑ. Вӗсем пӑшӑрханса ӳкнӗ. Вӗсем каланӑ тӑрӑх, кашни кун, ӗҫ кунӗ вӗҫленес умӗн, темӗнле хӗрарӑм пӗр ҫурт патне пырса спиртлӑ шӗвексем сутать. Арҫынсем ӗҫке ярӑнаҫҫӗ.

Оксана Сергеева (ятне улӑштарнӑ) каланӑ тӑрӑх, вӗсен килӗнчен инҫех мар юрӑхсӑр ҫурт пур. Тунтикунран пуҫласа эрнекун таран, 15 сехетрен пуҫласа ӗҫ кунӗ вӗҫлениччен, унта темӗнле хӗрарӑм пысӑк сумкӑсемпе килет, ҫур литрлӑ кӗленчесемпе спирт сутать.

Ҫынсем кунпа мӗнле кӗрешмеллине пӗлмеҫҫӗ. Ара, арҫынсем ӗҫсех вилеҫҫӗ вӗт. Иртнӗ эрнекун унта халӑх темӗн чухлех пулнӑ. Вӗсем хыҫҫӑн пӗр купа ҫӳ-ҫап юлнӑ.

Хаҫат корреспонденчӗсем Ҫӗнӗ Шупашкар хала администрацийӗн экономика аталанӑвӗн пайне шӑнкӑравланӑ. Унта ку ӗҫпе полици ӗҫленине пӗлтернӗ.

Канализацири пурлӑх

Шупашкар ҫыннисем канализацие мӗн кӑна ямаҫҫӗ иккен! Ҫав пурлӑх шутӗнче тӗк минтер те, паяльник та пур. Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхра ӗҫлекенсен кунӗ умӗн ҫак отрасльте ӗҫлекенсем тулса ларнӑ пӑрӑхран кӑларнӑ япаласене тележурналистсене кӑтартнӑ.

Участок маҫтӑрӗ Юрий Лебедев пӑрӑхри япаласене 2000-мӗш ҫул вӗҫӗнче пухма тытӑннине пӗлтернӗ. Сантехниксем пуҫтарма тытӑннӑ хӑйне евӗр пӗрремӗш экспонат апатланмалли вилка пулнӑ. Унтанпа техучастокра темтепӗр пухӑнма ӗлкӗрнӗ.

Кӗркунне, хӗлле валли апат-ҫимӗҫ хатӗрленӗ чух, ҫынсем пахчаҫимӗҫ юлашкине канализаци пӑрӑхне переҫҫӗ иккен. Пӗррехинче сантехниксем чӑх та туртса кӑларнӑ. Хырӑнмалли станока та, отверткӑна та, алӑк хӑлӑпӗпе ҫӑрана та пӑрӑха чӑмтаракансем пур.

ZaRulem автопортал тунӑ сӑн

Пӗлтӗр ҫулла Шупашкарти Кривов урамӗнче пысӑк ӗҫ тунӑ тесен те йӑнӑш мар. Унта шӑтӑк-путӑклӑ ҫула ҫӗнетнӗ, ҫӗнӗ асфальт сарнӑ.

Анчах ҫуркунне юр ирӗлме тытӑнсан… ҫӗнӗ асфальт та шӑтӑк-путӑкланма тытӑннӑ. Ҫав вырӑнта «А» класлӑ асфальтьбетонлӑ ҫул сармалла пулнӑ. Анчах мэри хирӗҫленӗ — ку ҫула пула шӑв-шав нумай, ку ҫынсене кансӗрлет имӗш.

Кривов урамӗнчи ҫул чи япӑххисенчен пӗри пулнӑ. Юсав хыҫҫӑн вӑл лайӑхланасса шаннӑ ҫынсем. ZaRulem автопортал халӗ унта мӗн пулса иртнине тӗрӗслеме шутланӑ.

Куҫ умне шӑтӑк-путӑклӑ ҫул тухса тӑнӑ. Автопортал ЖКХран ҫакна ӑнлантарма ыйтнӑ. Кунти юсава питех паллӑ мар «Стройдоркомплекс» компани тунӑ-мӗн.

Хальлӗхе тӗрӗслев пулман-ха. Анчах ҫитменлӗхсене тупса палӑртсан ҫул-йӗр ӗҫченӗсене шӑтӑксене саплама ыйтӗҫ. Унтан, ҫулсем типсен, хӑш-пӗр вырӑна улӑштарма та пултарӗҫ.