Шупашкарти педколледж

Нумаях пулмасть ҫӗршыв Президенчӗ Владимир Путин 2014 ҫулта резерв фондӗнчен укҫа уйӑрасси пирки йышӑну кӑларнӑ. Унта Чӑваш Енри вӗренӳ учрежденийӗсем те лекнӗ.

Шупашкарти Н.В. Никольский ячӗллӗ педагогика колледжне 13,5 миллион тенкӗ уйӑрмалла. Педколледжра, тӗпрен илсен, шкул ҫулне ҫитменнисен учрежденийӗсенче ӗҫлекен педагогсене хатӗрлеҫҫӗ. Унта паян 349 студент ӑс пухать иккен. Тупрана вӗренӳ учрежденийӗн 1-мӗш общежитине юсама ярӗҫ.

Путин Президентӑн резерв фондӗнчен килекен тупра Шупашкарти ятарлӑ (коррекциллӗ) пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан 1-мӗш шкула та лекӗ. Вӗсене темиҫе миллионах мар та, анчах 1,5 миллион тенкӗ теплицӑна тӗпрен юсама ҫитет-тӗр. Шкул тата теплица тенинчен тӗлӗнме кирлӗ мар. Сывлӑх енчен сусӑртарах ачасене пӗлӳ паракан учрежденире ачасене ӗҫе тата обществӑри вырӑна тупма хӑнӑхтараҫҫӗ иккен. Сӑмах май каласан, республикӑн Вӗренӳ министерствинче: «Теплицӑра ӗҫлени ял хуҫалӑх производстви патне илӗртет», — тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Чӑваш Енӗн Пенси фончӗн уйрӑмӗнче специалистсем ӗҫ вырӑнне юрӑхлипе юрӑхсӑррине тӗрӗслеме тытӑннӑ. Аттестаци теҫҫӗ-ха ӑна. Ҫапла хаклава тӑватӑ ҫулта пӗрре ирттереҫҫӗ иккен.

Хальхинче ҫывӑх вӑхӑтра 180 ытла специалиста «ала» витӗр кӑлармалла. «Экзаменӑн» пӗрремӗш тапхӑрне, компьютера епле пӗлнине, пахаланӑ та иккен. Компьютерпа ӗҫлеме пӗлмен е аран-аран кнопка пусса ларакан ҫын ҫук иккен. Специалистсен халӗ теори ыйтӑвӗсене хуравламалла. Сӑмах май, Пенси фончӗн районти уйрӑмӗсенче тӑрӑшакансен пултарулӑхне те хаклӗҫ.

Аттестацие тӑватӑ ҫулта пӗрре ирттереҫҫӗ иккен. Ун тӑрӑх кадр резервне хатӗрлеҫҫӗ, пӗр ӗҫ вырӑнӗнчен тепӗр вырӑна куҫарнӑ тата специалистсене вӗрентнӗ чух шута илеҫҫӗ-мӗн.

Акана тухас умӗнхи молебен

Пӑрачкав районӗнчи аграрисем республикӑра пуринчен малтан акана тухнӑ тесе пӗлтерет республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви. Унти «Никулинский» ял хуҫалӑх кооперативӗн механизаторӗсем Дмитрий Волковпа Александр Быков урпа акма тытӑннӑ. Хальлӗхе вӗсем 45 гектар ҫинче акнӑ.

Кооператив пӗтӗмпе вара ҫуртрисене 490 гектар акасшӑн. Ӗҫе вӑхӑтра пурнӑҫлама майсем пур тесе ӗнентереҫҫӗ. Вӑрлӑх ака стандартне ларнӑ иккен. Ӑна ҫӗнетме элитӑллӑ вӑрлӑх 20 тонна туяннӑ. Ака техникине вӑхӑтра юсаса ҫитернӗ. Ҫунтармалли-сӗрмелли материал енчен те хӗсӗк мар.

Пӑрачкав районӗ кӑна мар, Вӑрнарти аш-какай комбиначӗ те (вӑл та акса-лартса тӑвать) акана тухнӑ. Ҫак ӗҫе вӑл ӗнер пуҫланӑ. Унта та урпа акаҫҫӗ. Вӑрнарсем вӑрлӑха, техникӑна тата хире ҫветить тусах, молебен вуласах тытӑннӑ.

Шӑмӑршӑ районӗнчи «Ромашка» ача-пӑча пахчине ҫӳрекенсем хӑйсен воспитателӗпе пӗрле нумаях пулмасть шӑматкунлӑха тухнӑ. Вӗсем хӑйсен вӑйӑ лаптӑкне тирпейленӗ.

Пӗчӗкскерсенчен хӑшӗсем шӑпӑр тытса шӑлнӑ, теприсем кӗреплепе туранӑ, виҫҫӗмӗшсем типӗ туратсене пуҫтарнӑ. «Ӗҫсӗр никам та тӑман», — тесе пӗлтерет ача пахчи. Пӗрле ӗҫлени, воспитательсен шучӗпе, хӑй тӗллӗнлӗхе, яваплӑха, йӗркелӳллӗхе, дисциплинӑна хӑнӑхтарать.

Ҫапли ҫаплах пуль-ха. Анчах шӑпӑрлансене ӗҫлеттерме юрамасть тесе прокуратура тӑрӑнмасан юратчӗ ӗнтӗ вӗсене. Ара, халь саккунӗсем ӗлӗкхи мар вӗт. Урок вӑхӑтӗнче ӗҫлеттерни вӗренӳ процессне татни пулать-мӗн. Тата ҫула кура кӑна ӗҫлеттермелле. Пӗчӗкреххисене ашшӗ-амӑшӗ ирӗк памасӑр тар кӑларттарни йӗркеллӗ мар, опекӑпа попечитель органӗ ирӗк пани таранах кирлӗ теҫҫӗ те...

Онкологи чирӗллисен пӗрремӗш занятийӗ

Юлашки вӑхӑтра «рак» сӑмаха час-часах илтме пуҫларӑмӑр. Унта пӗри ракпа вилнӗ, кунта тепри ракпа вилнӗ теҫҫӗ те, ҫапла хӑрушӑ диагноз лартни хӑш-пӗр ҫынна ҫапса та хуҫма пултарать. Ҫулталӑк пуҫламӑшӗ тӗлне Чӑваш Енре, акӑ, «усал шыҫӑ» диагнозлӑ 22,2 пин ытла ҫын диспансер учетӗнче тӑрать иккен. Вӗсенчен 60 проценчӗ — хӗрарӑмсем.

Усал чир ятне илтнипе хӗрарӑмсем ан хуҫӑлччӑр тесе Республикӑн онкологи диспансерӗнче психологи пулӑшӑвӗ кӳрекен центр уҫӑлни пирки эпир пӗлтернӗччӗ. Унта нумаях пулмасть пӗрремӗш заняти иртнӗ. Занятие пухӑннисем кӑкӑр ракӗ пирки калаҫнӑ. Онкодиспансерӗн психологӗ Татьяна Владимирова та, Хӗрарӑмсен республикӑри канашӗн ертӳҫи Ольга Зайцева та рак приговор маррине, ӑна сиплме май килнине палӑртнӑ.

Хӗрарӑмсене пулӑшу кӳрекен центр Шупашкарти Гладков урамӗнчи 31-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ диспансерти 223-мӗш пӳлӗме йыхравлать. Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗ — (8352) 62-96-50. Центр вырсарникунсӑр пуҫне эрнипех ирхи 8 сехетрен пуҫласа 15 сехетчен йышӑнать.

Чӑвашла тата вырӑсла усӑ курнӑ тӗслӗх. Pertanlah блогри сӑн

Тӗнче тетелӗнче Чӑваш Енре патшалӑхӑн икӗ чӗлхипе усӑ курнине хаклакан мониторинга халалланӑ блог тунӑ. Хальлӗхе pertanlah журналта (чӑвашла «пӗртанлӑх» — «равноправие») 700 ытлӑ сӑнӳкерчӗк пичетленнӗ. Унта чӑваш тата вырӑс чӗлхипе ӑнӑҫлӑ усӑ курнисем те, республикӑри чӗлхе саккунне пӑснӑ тӗслӗхсем те пур.

Журнал авторӗсем палӑртнӑ тӑрӑх, ҫакна Чӑваш Республикинчи патшалӑхӑн икӗ чӗлхине пӗр тан усӑ курманнине кӑтартас тӗллевпе йӗркеленӗ. Тӗслӗхсем илсе кӑтартнӑ.

«Чылай чухне пӗр чӗлхепе ҫеҫ усӑ кураҫҫӗ. Вӑл — ялан тенӗ пекех вырӑс чӗлхи. Ҫапла майпа граждансен прависене пӑхӑнмаҫҫӗ. Ку Чӑваш Республикин сакунне пӑсни те. Саккун патшалӑхан икӗ чӗлхи те пӗр тан пулнине калать», — тенӗ журналта. Тӗслӗхрен, ҫул ҫинчи паллӑсене вырӑсла ҫеҫ ҫыраҫҫӗ.

«Юлашки 20 ҫулта ҫул ҫинчи чылай палла, урам, общество чарӑнӑвӗсен ячӗсене улӑштарнӑ, патшалӑх учрежденийӗсен умӗсене юсанӑ, — тенӗ блогра. — Анчах хӑш-пӗр ҫӗрте ҫеҫ ҫакӑнпа усӑ курса объект ячӗсене вырӑсла та, чӑвашла та ҫырнӑ. Тӗслӗхрен, патшалӑх ҫурчӗсене, автостанцисене, спорт центрӗсене уҫнӑ чухне алӑк ҫинче чӑвашла-вырӑсла ҫырнӑ пӗчӗк вывескӑсене ҫеҫ курнӑ эпир.

Малалла...

Полина Федорова гимнастка

Пирӗн ентешӗмӗр Полина Федорова Раҫҫей чемпионатӗнчен ылтӑн медальпе таврӑннӑ. Гимнастка Олимп резервӗсен ачасемпе ҫамрӑксен гимнастика енӗпе спорт шкулӗнче вӗренет.

Пензӑра иртнӗ ӑмӑртура Полина Федорова ирӗклӗ хӑнӑхтарусенче вӑй виҫсе пьедесталӑн пӗрремӗш картлашки ҫине хӑпарнӑ. Полина Мускаври Алла Сосницкаяран кӑшт ҫеҫ нумайрах балл пухнӑ. Пӑхӑр медале Чулхула облаҫӗнчи Кристина Горюнова тивӗҫнӗ.

Пензӑри ӑмӑртӑва Чӑваш Енри тепӗр спортсменка та хутшӑннӑ. Мария Павлова юниорсен тупӑшӑвӗнче вӑй виҫнӗ. Вӑл федерацин Атӑлҫи округӗн пӗрлештернӗ командине кӗнӗ. Команда ӑмӑртура пӑхӑр медаль ҫӗнсе илнӗ.

Никита Васильев ҫулҫӳревре

Шупашкар каччи Никита Васильев велосипедпа ҫулҫӳреве тухнӑ. Ҫулӗ кӗске мар. Каччӑ Шупашкартан Капкас (Кавказ) тӑвӗсем патне ҫитесшӗн. Никита республика тулашне ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче тухнӑ. Халӗ вӑл Чулхула облаҫӗнче. Ыран вӑл Саранскра чарӑнса хула тӑрӑх ҫӳреме шухӑшлать.

Никита Васильев хӑйӗн аккуанчӗн страницинче ҫапла ҫырнӑ: «Пӗрремӗш кунхи шухӑшсене ҫыратӑп. Ҫул ҫинче тӑватӑ сехет пултӑм, 60 ҫухрӑм ҫеҫ кайрӑм-ха. Ку, 1,5 уйӑх велосипед ҫине ларманнине шута илсен, лайӑх кӑтарту. Талӑкра 100 километртан ытла кайма палӑртман. Манӑн ниҫта та васкас ҫук-ҫке. Чӑваш Енре кунне 150 ҫухрӑм та кайнӑ. Хальлӗхе хирӗҫ вӗрекен сивӗ ҫилпе киленетӗп».

Никита канмашкӑн уйра е вӑрман хӗрринче чарӑнать. Хӑш чухне унӑн кӑвайт чӗртмешкӗн те вӑй юлмасть-мӗн. Ҫавӑнпа ҫулҫӳревҫӗн сивӗ консерва ҫиме тивет.

Ӗнер Никита Васильев Воротынец — Сергач — Лукояны ҫула парӑнтарма май килни, Саранск ҫулӗ ҫине тухни пири ҫырнӑ. Пӗр талӑкра вӑл 78 ҫухрӑм кайнӑ.

«Пӗтӗм вӑйран ӗҫлерӗм. Саранск ҫулне питӗ курас килчӗ. Кӑмӑл тулли, анчах ывӑнтӑм. Кӑвайт чӗртме вутӑ-шанкӑ аран пуҫтартӑм. Анчах юлашкинчен алӑ султӑм та палаткӑна кӗрсе выртрӑм», — ҫырнӑ вӑл хӑйӗн страницинче.

Малалла...

Чӑвашла куҫарнӑ РФ Конституцийӗ

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ Раҫҫей Конситуцине чӑвашла куҫармашкӑн ӗҫ ушкӑнӗ йӗркелесшӗн.

Конституцие унччен те чӑвашла куҫарнӑ-ха. Анчах ҫак ӗҫе тепӗр хут тума тивет-мӗн. Пӗтӗмпех мар. Ахӑртнех, сӑмах кунта РФ Конституцине Раҫҫей йышне Крым тата Севастополь кӗнӗ май улшӑнусем кӗртни пирки сӑмах пырать. Ҫавна май Конституцин 65-мӗш статйине улӑштарма тивнӗ.

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, хӑшӗ-пӗри информаци вырӑсла пулни те ҫителӗклӗ тесе шухӑшлать. Анчах чӗлхеҫӗсем чӑваш халӑхӗ ҫӗнелнӗ Конституцие чӑвашла ҫеҫ лайӑхрах ӑнланнине ҫирӗплетеҫҫӗ-мӗн.

Сӑмах май, Чӑваш Республикин Конституцине те чӑвашла куҫарнӑ. 2012 ҫулхи кӗркунне блогерсем палӑртнӑ тӑрӑх, cap.ru официаллӑ сайтра ӑна вырнаҫтарнӑ, анчах документра чӑваш саспалли вырӑнне чарӑну паллисем тата «ё» саспалли курӑнаҫҫӗ. Шӑв-шав ҫӗкленнӗ пулин те сайт администрацийӗ Конституцин вуланакан версине халӗ те вырнаҫтарман-мӗн.

Акан 25-мӗшӗнче Ача-пӑча вулавӑшӗнче «Библиосумерки — 2014» пулӗ. Мӗнле акци ку? ЧР Культура министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑна кӗҫӗн тата вӑтам ӳсӗмрисем валли хатӗрлӗҫ. Ӑна «Кӗнеке тӗнчинчи ҫулҫӳрев» девизпа килӗшӳллӗн ирттерӗҫ.

«Ҫулҫӳрев» вулавӑш алӑкӗнчен кӗрсенех пуҫланӗ. Ачасем лаша утланса чупӗҫ. Чи пӗчӗккисене вара пони ярӑнтарӗ. Вулавӑшра шӑпӑрлансене юмахри паттӑрсем, тӗлӗнмелле тӗнче, вӑйлӑ тата хӑюллӑ сӑнарсем, аякри ҫӗршывсем пирки каласа кӑтартӗҫ. Ачасем интерактивлӑ фольклор вӑййисене хутшӑнӗҫ, ташлӗҫ, юрлӗҫ… Вырӑссен ваттисен сӑмахӗсене, тупмалли юмахсене ытларах пӗлекенсене ача-пӑча ҫыравҫин Галина Белгалисӑн икерчисемпе сӑйлӗҫ.

Улӑп ҫӗрӗ ҫинче ачасем чӑваш культурипе — кӗввипе, чӑваш наци тумӗпе — паллашӗҫ. Хӑнасем чӑваш ҫӗрӗн илемлӗхне курма, чӑваш халӑх уявӗсене — Сурхурие, Ҫӑварнине, Уява — хутшӑнма, наци ҫимӗҫӗсене хатӗрлеме пултарӗҫ, чӑваш ҫыравҫисемпе Светлана Гордеевӑпа тата Валерий Кошкинпа тӗл пулӗҫ.

«Ҫулҫӳрев» Чунга-чанга утрав ҫинче малалла тӑсӑлӗ. Ачасем Африкӑна ҫитӗҫ, викторинӑна хутшӑнӗҫ. «Babiki» пуканесен тӗнчинче шӑпӑрлансем «Тӗнчери халӑхсен пуканисем» чӗрӗлнӗ кӗнеке» театр представленине курӗҫ.

Малалла...