 Ольга Ильиничнӑпа Михаил Константинович Мохнатовсем Хисеплӗ пенсионерсем, вӑрҫӑ тата ӗҫ ветеранӗсем! Сире Пӗтӗм тӗнчери ватӑсен кунӗ ячӗпе ӑшшӑн тата чӗререн саламлатӑп! Ҫак куна пӗтӗм тӗнчере 1990 ҫултанпа паллӑ тӑваҫҫӗ. Ветерансем вӑрҫӑ хирӗнче кӑтартнӑ паттӑрлӑхпа харсӑрлӑх, ӗҫри хастарлӑх аслӑ ӑруран тӗслӗх илме хистеҫҫӗ, ҫамрӑксене тӑван ҫӗре, хамӑрӑн халӑха, унӑн йӑлисене юратма, хӑйсен ӗҫӗпе тӑван ене аталантарма вӗрентеҫҫӗ. Ватӑсен пысӑк ӑсӗ, пурнӑҫри пуян опычӗ ыррине, вӗсем тунине, упраса хӑварма, килес ӑрусене парса хӑварма пулӑшать. Аслӑ ӑру ҫыннисен пурнӑҫне лайӑхлатасси — Раҫҫейпе Чӑваш Енӗн патшалӑх политикин тӗп ҫул-йӗрӗ. Хальхи вӑхӑтра республикӑри ҫулланнӑ граждансен 80% ытла социаллӑ пулӑшу мелӗсемпе усӑ курать. Республика бюджетӗнчен кӑна 2012 ҫулта ҫак тӗллевсемпе 1,786 млрд тенкӗ уйӑрнӑ. «Чӑваш Республикин ӗҫ ветеранӗ» ята илмелли стаж вӑхӑтне пӗчӗклетес енӗпе ӗҫлетпӗр. Паянхи кун тӗлне стажшӑн ҫак ята 18000 гражданина панӑ, ҫулталӑк вӗҫлениччен вӗсен пӗтӗмӗшле йышӗ 22000 ҫынпа танлашӗ. Тӑван ҫӗр-шывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсене пурӑнмалли ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерес енӗпе тимлӗ тӑрӑшатпӑр. Республикӑра 2010 ҫултанпа 4562 ҫынна ҫурт-йӗрпе тивӗҫтернӗ, ҫав шутра 2012 ҫулта – 758 гражданина. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Музейӗн экспоначӗсем И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн тӗп корпусӗнче ӗнер, авӑнӑн 27-мӗш кунӗнче, аслӑ вӗренӳ учрежденин кун-ҫулне ҫутатса кӑтартакан музей уҫӑлнӑ. Кун пирки университет сайчӗ пӗлтерет. Музее уҫнӑ май ЧПУ ректорӗ Всеволод Агаков хӑйӗн сӑмахӗнче университет республикӑн аталанӑвӗнче пысӑк йӗр хӑварни пирки каланӑ — шӑп та лӑп ун витӗмне курма пулать те ӗнтӗ ҫӗнӗ музейра. Пӗрремӗш экскурси ӗнерех пулчӗ — ҫак кун хӑнасем унти экспонатсемпе чи малтан паллашма пултарчӗҫ. Музее уҫнӑ самантра хӗрлӗ хӑйӑва ректорпа пӗрле Сергей Федосеев тата Людмила Соснина студентсем касрӗҫ. Ахальтен мар ӗнтӗ вӗсем иккӗшӗ те Чӑваш Республикин Элтепӗрӗн стипенди лауриачӗсем. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Авӑнӑн 30-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнчи Пучинке тӑрӑхӗнче «Камай уйӗнчи вӑйӑсем» иртеҫҫӗ. Ҫак кун республика шайӗнчи виҫӗ мероприятии иртмелле. Пӗрремӗшӗ — «Камай уйӗн урхамахӗсем» ятлӑ хресчен лашисен ӑмӑртӑвӗ, вӑл кӑҫал вунулттӑмӗш хут иртет. Кунта куракансем юланутҫӑсем 1 ҫх та 330 метр тӑршшӗ чупнине курма пултарӗҫ. Ҫакӑнтах йывӑр туртакан лашасен ӑмӑртӑвӗсем иртӗҫ, вӗсен пӗр тонна тиенӗ урапана 120 метр тӑршшӗне вӑхӑтпа туртса тухмалла, тата 30 метр тӑршшӗне чи йывӑр урапа туртса тухассипе кӗрешӗҫ. Кӑҫал «Камай уйӗн урхамахӗсем» программине ҫӗнӗлӗх кӗртнӗ: ятарласа хатӗрленӗ ипподромра юланутҫӑсен ӑмӑртӑвӗсем иртӗҫ, кунта хытӑ чупакан лашасем ӑмӑртӗҫ. Ҫакӑнпа пӗрлех Камай уйӗнче Республикари ял тӑрӑрӑхӗсен ушкӑнӗсен VI-мӗш Спартакиади иртӗ. Унӑн программине ҫак ӑмӑртусене кӗртнӗ: пӗр пӑт таякан пукана хапха урлӑ пересси, 80 кг таякан мишукпа чӗркуҫленсе ларасси тата сӑрт тӑрӑх чупасси. Ҫав вӑхӑтрах Республикари вырӑнти хӑйтытӑмлӑх пуҫлӑхӗсен V-мӗш кунӗ иртет. Кунта вара волейбол тата футбол ӑмӑртӑвӗсем, эстафета тата сухаҫӑсен ӑмӑртӑвӗ иртӗ. Пурне те авӑн уйӑхӗн 30-мӗшӗнче «Камай уйӗнчи вӑйӑсене» чӗнетпӗр. Ӑмӑртусем 11 сехетре пуҫланаҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 «Сӑмахсар — алфавитпа йӗркеленӗ Тӗнче...», — ҫапла каланӑ Франци ҫыравҫи Анатоль Франс. Чӑн та, сӑмах кӗнекине пӑхсан эпир унӑн пӗлтерӗшне те, ӑна епле ҫырмаллине те, вӑл епле сӑпатланнине те пӗлме пултаратпӑр. Нумай пулмасть Канашри 6-мӗш шкулта вӗренекен тӑххӑрмӗшсемшӗн кил-йыш вулавӗн библиотекинче, учрежденин 3-мӗш уйрӑмӗнче «Сӑмах кӗнекисемпе сӑмах пуххисем» ятпа ятарлӑ урок иртрӗ. 9-мӗш класра ӑс пухакансене вулавӑш заведующийӗ Игнатьева Г.Н. сӑмахсарсемпе епле усӑ курмалли пирки каласа пачӗ: сӑмахӑн пӗлтерӗшне епле тупмалла, термин ӑнлавне мӗнле пӗлмелле, справочниксемпе епле усӑ курмалла. Ку пӗлӳ, паллах, ачасене ҫитес вӑхӑтрах кирлӗ пулӗ — вӗренӳ ҫулӗ вӗҫленнӗ май, тен, хӑшӗсем, шкула хӑварса ятарлӑ пӗлӳ илме те кайӗҫ, унта вара сӑмахсарсемпе усӑ курма пӗлни вӗренӗве ҫӑмӑллатӗ. Ҫавӑнпах ӗнтӗ тӑххӑрмӗшсем заведующий сӑмахне тимлӗн итлерӗҫ, сӑмахсене тупма вӗренчӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Ҫурт тӑвӑм министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх республикӑн чи пысӑк хулисенче ӑшӑ пама пуҫланӑ. Паян, авӑнӑн 27-мӗшӗнче, Шупашкарта ӑшӑ ача ҫуратмалли ҫуртсемпе пульницасене ҫитнӗ, тунтикун, юпан 1-мӗшӗнче шкулсемпе ача пахчисене ӑшӑтма пуҫламалла. Ытти ҫуртсене вара ҫанталӑк сивӗтме пуҫласан ӑшӑ ҫитӗ — ун валли талӑк хушшинчи вӑтам температура 8 градус таран анмалла. Ҫӗнӗ Шупашкарта вара паянтан пуҫласа ӑшӑ ача ҫуратмалли ҫуртсене, пульницасене, шкулсемпе ача пахчисене ҫитнӗ. Юпан 1-мӗшӗнчен пуҫласа вара, ҫанталӑк епле пулассине пӑхмасӑр, ытти ҫуртсене те ӑшӑ ҫитӗ. Паллах, харпӑр-хӑй ӑшӑтмалли системӑсемпе усӑ куракансен юпан 1-мӗшӗччен кӗтмелле мар, хваттерӗсене вӗсем халех ӑшӑтайраҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Ҫӗнӗ Шупашкарта ача пахчи шучӗ ӳсрӗ — «Маленькая страна» (чӑв. «Пӗчӗк тӗнче») ятлине паян уҫрӗҫ. Мероприятие республика Элтепӗрӗ Михаил Игнатьев та хутшӑнчӗ. «Ҫитес ҫул Ҫӗнӗ Шупашкарта тата тепӗр ача пахчи хута яма палӑртса хунӑ. Шансах тӑратӑп, ку ӗҫе те строительсем хӑйсем ҫине илнӗ яваплӑха вӑхӑтра пурнӑҫласса. Хулара тата та 160 хушма ача сачӗн вырӑнӗсем пулӗҫ. Ҫакна кура, 160 ҫемье ырӑ пулӑмшӑн савӑнма пултарӗ», — терӗ Михаил Васильевич хӑйӗн сӑмахӗнче. Элтепӗр парне пама та манмарӗ — 34 ҫӗнӗ вырӑн йӗркелеме ача пахчине 480 пин тенкӗлӗх свидетельство парнелерӗ. 240 ача йышӑнма пултаракан вӗренӳ учреждение 2011 ҫулта хӑпартма пуҫланӑ, пурӗ 104 миллион тӑкакланӑ. 2 хутлӑ ҫурта паянхи кун ыйтакан хӑтлӑха тӗпе хурса туса лартнӑ — кунта бассейн та пур, спорт пӳлӗмӗсем темиҫе. Вӑйӑ пӳлӗмӗсем теттесемпе пуян — туп тулли вӗсем кунта. Ача пахчине уҫни пурин кӑмалне те ҫӗклерӗ — ашшӗ-амӑшӗсенне те, ачасенне те. Сӑнсем (42) Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Хальхи вӑхӑтра автомобиль ҫулӗсене йӗркеллӗ тытасси, вӗсене лайӑх сыхласа хӑварасси — ҫӗршывшӑн кӑна мар, республикӑшӑн та тӗп тӗллев пулса тӑрать. Ҫавӑнпах ӗнтӗ Элӗк районӗнче те ҫул-йӗре вӑхӑтра юсасси ҫине пысӑк тимлӗх уйӑраҫҫӗ. Кӑҫал районти ялсем ҫывӑхӗпе пыракан вырӑнти ҫулсене юсама 4 455,6 пин тенкӗ уйӑрнӑ, кӑрлач-ҫурла уйӑхӗнче ҫав укҫаран автуҫулсене 2 388,2 пин тенкӗлӗх юсанӑ та ӗнтӗ. Хальхи вӑхӑтра, районӑн официаллӑ сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫул-йӗр ӗҫӗсене Ехремкасси, Йӑлкӑш, Крымсарайкка, Питӗшкасси, Ураскилт, Чӑваш Сурӑм, Шӗмшеш, Юнтапа ял тӑрӑхӗсенче вӗҫленӗ. Элӗк, Мӑн Вылӑ, Тавӑт, Тени ял тӑрӑхӗсенче автомобиль ҫулӗсене юсасси малалла пырать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Анна Дмитриева Ҫак кунсенче Хорватири Порече хулинче Европа шайӗнчи дзюдо ӑмӑртӑвӗ иртет. 48 килограмм йывӑрӑшшисем хушшинче пирӗн ентеш Анна Дмитриева пӑхӑр медаль ҫӗнсе илме пултарчӗ. Чи малтанах Шупашкар хӗрӗ Кипртан килнӗ Хаджиадамӑна ҫӗнтернӗ, ун хыҫҫӑн — белорус хӗрне Вальновӑна. Ҫурмафиналта Анна Израильтен килнӗ Минскерпе тӗл пулнӑ, шел те, ҫӗнтерӳ пирӗн ентеше лекмен. Тепӗр тытӑҫусем нимӗҫ хӗрӗпе Куницпа тата пӑлхар хӗрӗпе Варбановӑпа иртнӗ — вӗсене Анна ҫӗнтерме пултарнӑ. Каласа хӑварас пулать — Аннӑсӑр пуҫне ку ӑмӑртӑва Чӑваш Енрен урӑх никам та кайман, ҫавӑнпа та унӑн ҫитӗнӗвӗшӗн пӗтӗм республика хӗпертеме пултарать! Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Кӗтӳ. Юрий Ефимов сӑнӳкерчӗкӗ Комсомольски районӗнчи ял хуҫалӑх пайӗ тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн халӑхран сет туянакансем килӗшсе татӑлнӑ пек ӗҫлеменнине палӑртнӑ. Авӑнӑн 20-мӗшӗнчен пуҫласа чӗрӗ таварпа ӗҫлекен предприятисем пӗр литршӑн 13 тенкӗ параҫҫӗ пулсан халӑхран 2 тенкӗ йӳнерехпе ҫеҫ туянма юрать. Шел те, ку апла мар. Чи сахал тӳлекенсем — Урмай ял тӑрӑхӗнче, кунта литршӑн 7 тенкӗ ҫеҫ параҫҫӗ. Ытларах чухне 9.00-9.50 тенкӗпе туянаҫҫӗ, Асанкасси тӑрӑхӗнче ҫеҫ 11 тенкӗ тӳлеҫҫӗ. Каласа хӑварас пулать, районти ялсенче халӑхӑн пурӗ 3412 ӗне пур. Ку вӑл ял хуҫалӑх предприятийӗсемпе фермерсен хуҫалӑхрисенчен 1,6 хут ытларах. Ылташши сӗте, паллах, халӑхӑн сутма тивет — урӑхла ял халӑхӗ укҫа епле ӗҫлесе илтӗр-ха? Ҫавӑнпа та район администрацийӗ сӗте йӳн хакпа туянакансемпе калаҫу ирттерме палӑртнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Данилова З.Ф. Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Урхас Кушкӑ ял вулавӑшӗ хӑтлӑ ҫуртра вырнаҫнӑ, ҫулталӑк хушшинчекенеке вулама кунта 630 ҫын ытла ҫӳрет — Урхас Кушкӑран, Йӗрӗх Ҫырминчен, Тури Упакассинчен. 1975 ҫулта йӗркеленнӗ вулавӑшра темиҫе клуб ӗҫлет: «Асӑм», «Солнышко», «Колосок», «Подворье». Нумай пулмасть «Колосок» клубӑн пайташӗсем Мӗшӗлте хӑнара пулчӗҫ — ку ялта Данилова З.Ф. пурӑнать, упӑшкипе пӗрле хӑйӗн килӗнче тӗрлӗ чӑх-чӗп ерчетет. Каласа хӑварас пулать, Зинаида Фоминична Урхас Кушкӑ ял вулавӑшне час-часах ҫӳрекен вулавҫӑ, ҫавӑнпа та клуб пайташӗсем ӑна лайӑх пӗлеҫҫӗ. Даниловсен картинче мӗнле кӑна кайӑк ҫук пулӗ? Тӗрлӗ тӗслӗ чӑхсем, кӑркка, кӑвакал, цесарка... — пурне те каласа тухас та ҫук. Чи юратнисем вара — ылтӑн тата кӗмӗл тӗслӗ хир чӑххисем. Кил хуҫисем каласа панӑ тӑрӑх вӗсем тахҫанах турткӑш туянасшӑн пулнӑ — нумай пулмасть ҫак кайӑк вӗсен картинче вырӑн тупнӑ та иккен. Хальлӗхе аҫи кӑна, кӑштахран амине те илсе килесшӗн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
-5.7 °C