ШӖМ тунӑ сӑн

Раштав уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Етӗрне районӗнчи Вӑрманкас Асламас ялӗнче арҫын кӳршин пахчинчи чӑрӑша каснӑ. Хӑй ӑнлантарнӑ тӑрӑх, вӑл ҫакна лайӑххипе кӑна тунӑ, урама илем кӳресшӗн пулнӑ-мӗн.

ШӖМ пӗлтернӗ тӑрӑх, 50 ҫулти арҫын 60-ти куршин анкартинчи 2 метр ҫӳллӗш кӑвак чӑрӑша каснӑ. Ҫухалнӑ йывӑҫа полицейскисем урамра тупнӑ. Ҫав арҫын ӑна килӗ умне кӳршисене савӑнтарас тесе лартнӑ-мӗн.

Палӑртмалла: вӑл унччен те судпа айӑпланнӑ. Халӗ ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарасси пирки шутлаҫҫӗ.

2021 ҫулталӑк вӗҫленсе пырать. Малалла пире 2022 ҫул кӗтет. Мӗнле иртрӗ-ха кӑҫалхи ҫул, пур-и ҫитӗнӳсем, мӗнле йывӑрлӑхсем пулчӗҫ-ха?

2021 ҫулта ытлашшиех паллӑ самантсем пулмарӗҫ. «Чӑваш халӑх сайчӗ» малтанхи ҫулсенче пухнӑ вӑйпа малалла утрӗ тесен йӑнӑш пулмӗ. Ҫӗнӗлӗхсем пулмарӗҫ, анчах чи пӗлтерӗшли — ҫухатусем те ҫук. Сайтпа кунсерен паллашакансен йышӗ кӑна ӳсрӗ.

Статьясем

«Чӑваш халӑх сайчӗ» хальхи вӑхӑтра МИХ евӗр ӗҫлет те ҫавна май пусӑмне ытларах хыпарсемпе статьясем вырнаҫтарасси ҫине тӑвать. Енчен те малтан кунта пирӗн кӑсӑклӑ сӳтсеявусем пурччӗ пулсан, хальхи вӑхӑтра комментарисен пахалӑхӗ пысӑках мар. Акапасар (ӑна асӑнмасӑр епле иртӗн?) яланхилле пӗр-пӗр термина тӑрӑнса темӑна пӑрса яма тӑрӑшать, Микула яланах ача пахчинче ачасене чӑвашла вӗрентмелли пирки калать… Хӑш-пӗр статья авторӗ сайт хӑнисенчен кӑсӑклӑ сӳтсе явасса кӗтет, анчах унашкал ҫынсем пур чухне ӑҫтан ӑслӑ-тӑнлӑ тавлашу ҫуралтӑр-ха? Ӑслӑ-тӑнлин комментари ҫырма вӑхӑт ҫук, вӑл хӑйӗн ӗҫӗпе аппаланать. Акапасар пеккисем кӑна, хӑшӗсен пушӑ вӑхӑчӗ пит нумай пулнӑран, кунне вуншар комментари ҫырайраҫҫӗ.

Малалла...

cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Ҫӗнӗ ҫулхи канмалли кунсенче те кӑшӑлвирусран прививка тумалли пунктсем ӗҫлӗҫ. Ҫав кунсенче ЧР Элтеперӗ Олег Николаев та ревакцинаци тума палӑртнӑ.

ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗнче вакцинаци пункчӗсем ирхи 8 сехетрен ӗҫлӗҫ. Пациентсене 13 сехетчен йышӑнӗҫ. Раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, кӑрлачӑн 1, 2, 7 тата 9-мӗшӗсенче те ҫак графикпех ӗҫлӗҫ. Кӑрлачӑн 3, 4, 5, 6 тата 8-мӗшӗсенче вакцинаци пункчӗсем 8-19 сехетсенче ӗҫлӗҫ.

Канмалли кунсенче вакцинациленмелли пунктсем суту-илӳ центрӗсенче те ӗҫлӗҫ.

obrazov.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Паян, раштав уйӑхӗн 30-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗн ҫумне Наталия Скворцовӑна ӗҫрен кӑларнӑ. Хушӑва республика ертӳҫи Олег Николаев паян алӑ пуснӑ. Документа республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнчи «Саккунсем» ярӑма вырнаҫтарнӑ. Официаллӑ документра ӗҫрен мӗншӗн кӑларнине пӗлтермен.

Дмитрий Захаров министрӑн паянхи куна икӗ заместитель тӑрса юлнӑ. Пӗрремӗшӗ — Алексей Лукшин, вӑл министрӑн пӗрремӗш ҫумӗ шутланать, тепри — Ольга Хлебникова. Унсӑр пуҫне министрӑн пулӑшуҫӑ пур. Вӑл — Оксана Назарова.

Getty Images-ран илнӗ сӑн

Итали ӑсчахӗсем ирттернӗ генетика тӗпчевӗ эрех тума юрӑхлӑ хальхи иҫӗм ҫырли сорчӗсене чи малтан Кӑнтӑр Кавказра ӳстерме пуҫланине кӑтартса панӑ. Халӗ ҫав иҫӗм ҫырлине мӗнпур Европӑра ҫитӗнтереҫҫӗ. Тӗпчев кӑтартӑвӗсене Nature Communications журналта пичетлесе кӑларнӑ.

Европӑри эрехсем пӗтӗм тӗнчипе хӑйсен тутипе тата пахалӑхӗпе паллӑ, вӗсене совиньон блан, шардоне, мерло тата каберне сортлӑ иҫӗм ҫырлинчен туса кӑлараҫҫӗ. Маларах ҫак виноград иҫӗм ҫырлин европӑри сорчӗсене майӗпен культурӑланипе йӗркеленнӗ тесе шутланӑ. Анчах та тӗпчевҫӗсем ҫакӑ йӑнӑш пулнине палӑртнӑ.

Специалистсем культурӑланӑ тата ҫутҫанталӑкра ӳсекен 204 иҫӗм ҫырлин тӗсне тӗпченӗ те 4000 ҫул каялла ҫав сортсене чи малтан Кӑнтӑр Кавказра культурӑлама пуҫланине тупса палӑртнӑ. Тӗпчевҫӗсем ҫавӑн пекех иҫӗм ҫырли хуллен-майӗпен Европа еннелле анӑҫалла куҫса пынине асӑрханӑ: малтан Вӑтаҫӗр тинӗсне ҫитнӗ, кайран — Кӑнтӑр Европӑна, унта вара вӑл вырӑнти сортсемпе пӗтӗҫнӗ. Тӗпчевҫӗсем шутланӑ тӑрӑх, ҫапла май пӗтӗҫсе пыни иҫӗм ҫырлине Европӑри сивӗрех хӗлсене чӑтма, тата паянхи кун паллӑ тӗсӗсене аталанма май панӑ.

Малалла...

Фото : Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

Грецире археологсем туника тӑхӑннӑ хӗрарӑм кӳлепине тупнӑ. Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх ӑна Рим империйӗ вӑхӑтӗнче ӑсталанӑ. Кун пирки Грецин культурӑпа спорт министерстви пӗлтернӗ.

Кӳлепене Пелопоннесӑн ҫурҫӗр-тухӑҫ енче вырнаҫнӑ авалхи Эпидавр хулира асӑрханӑ. Вӑл Асклепия хрампа тата театрпа паллӑ, юлашкинче ҫулсерен театраллӑ куравсем ирттереҫҫӗ. Кунта археологсем пӗр вӗҫӗм ӗҫлеҫҫӗ.

«Кӗҫнерникун, раштавӑн 16-мӗшӗнче, авалхи Эпидавр пасарӗнче питӗ пӗлтерӗшлӗ япала тупма май килчӗ. Ку вӑл — мрамортан ҫын виҫипе ӑсталанӑ хӗрарӑм кӳлепи, вӑл аван упранса юлнӑ. Статуйӑн пуҫӗпе аллисем ҫук — вӗсем, ахӑртнех, кӳлепе персе аннӑ чухне катӑлса ӳкнӗ», — ӑнлантарса панӑ министерство.

«Ҫӗр чавмалли тапхӑр кӑҫал вӗҫленнӗччӗ пулин те вӑйлӑ ҫумӑр тӑпрана юхтарса кайнӑ, ҫавна пула вара ытлах тарӑнӑша кӗрсе кайман вырӑнта кӳлепен хыҫалти пӗр пайне уҫӑлчӗ. Унта тӳрех ҫӗр чавма тытӑннӑ», — малалла пӗлтернӗ министерство.

Кӳлепере туникӑпа манти тӑхӑннӑ хӗре сӑнланӑ. Унашкал сӑнара ӗлӗк-авал качча кайнӑ хӗрарӑма сӑнланӑ чухне тунӑ. Сӑмахран, Асклепий хӗрӗ тата арӑмӗ шутланакан сывлӑх туррине — Гигеяна — ҫапла сӑнарланӑ.

Малалла...

Л. Пэленичӑн Фейсбукри страницинчен илнӗ сӑнӳкерчӗк

Раштав уйӑхӗн 28-мӗшӗнче истори ӑслӑлӑхсен кандидачӗ, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхсен институчӗн филологи енӗпе ӗҫлекен ӑслӑлӑх ӗҫченӗ, «Хыпар» издательство ҫуртне чылай ҫул ертсе пынӑ Алексей Леонтьев 65 ҫул тултарнӑ.

Вӑл Чӑваш Республикинчи Комсомольски районӗнчи Анат Тимӗрчкасси ялӗнче ҫуралнӑ. И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнчи историпе филологи факультетӗнче, Раҫҫейӗн социаллӑ политика институтӗнче вӗреннӗ.

Алексей Петрович — 60 ытла ӑслӑлӑх ӗҫӗн авторӗ. Ҫав шутра Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи халӑхсен историйӗпе этнографине тӗпченӗ Николай Никольский пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-хӗлне, вӑл «Хыпар» хаҫат кун-ҫулӗнче епле йӗр хӑварнине тӗпченине уйрӑммӑн асӑнса хӑврма пулать.

«ОТР» телеканал хӑйӗн кураканӗсене Ҫӗнӗ ҫул умӗн ҫӗршывӑн тӗрлӗ регионӗнчи Хӗл Мучисене саламлаттарать. Ӗнер, раштав уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, телекуравҫӑсене чӑваш Хӗл Мучийӗ ырӑ суннӑ.

Унӑн асамлӑ туйи ҫемӗ те каласа кӑтартнӑ. Хӑй вӑл сӑхман тата чӑвашла эрешпе капӑрлатнӑ калпак тӑхӑннӑ. Юрпике те чӑвашла тумланнӑ. Пуҫне вӑл тухья тӑхӑннӑ.

«Телекуравҫӑсене Ҫӗнӗ ҫул ячӗпе саламлатӑп. Ырлӑх-сывлӑх сунатӑп!» — саламланӑ Хӗл Мучи тӑван чӗлхепе. Унтан вӑл тата Юрпике салама вырӑсла вӗҫленӗ.

cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Раҫҫейре электротранспорт валли инфраструктура хатӗрлессипе пилотлӑ сӑнав ирттерме йышӑннӑ. Электромобильсемпе электробуссем валли зарядка станцийӗсене федераци пӗлтерӗшлӗ ҫулсем хӗрринче тата ятарлӑ территорисенче туса лартӗҫ. Ҫакӑн ҫинчен калакан хушӑва РФ премьер-министрӗ Михаил Мишустин алӑ пуснӑ.

Пилотлӑ эксперимент 2024 ҫулччен пурнӑҫа кӗрӗ. Унта 16 территорипе пӗр автомагистраль кӗнӗ.

2022 ҫул тӗлне зарядка инфраструктурине Краснодар крайӗнче, Крымра тата Севастополь хулинче, Ленинград, Мускав, Чулхула, Сахалин облаҫӗсенче, Тутарстанра туса лартмалла. Пилотлӑ ҫул вара «Дон» М-4 федераци трасси тесе йышӑннӑ.

2023 ҫул тӗлне зарядка станцийӗсем Владимир, Воронеж, Калининград, Липецк, Ростов, Тула облаҫӗсенче, Приморье тата Ставрополь крайӗсенче, Чӑваш Енре, Мускавра тата Питӗрте пулӗҫ.

Шупашкарта – 32 станци, Ҫӗнӗ Шупашкарта – 2, Етӗрне, Куславкка, Ҫӗрпӳ районӗсенче – 2-шер, Куславкка районӗнче – 2, Шупашкар районӗнче — 4, Элӗк, Хӗрлӗ Чутай районӗсенче — 1-ер.

Кӑҫал та, пӗлтӗрхи пекех, раштав уйӑхӗн ытти чухнехинчен сивӗрех ҫанталӑкпа вӗҫленет. Пӗлтӗр кун хыҫҫӑн кӑрлач тата нарӑс уйӑхӗсенче юр нумай ҫунӑ. Кӑҫал мӗнле пулӗ?

Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑрлач уйӑхӗ климатпа килӗшӳллӗн пулӗ. Вӑтамран 10 градус сивӗ пулӗ, юр 30-35 миллиметр ӳкӗ.

Ҫулталӑк пуҫламӑшӗнче ҫанталӑк сивӗтӗ. Унтан Кӑшарнире сивӗ пулӗ. Уйӑх пуҫламӑшӗнче, варринче тата юлашки декадӑра юр нумай ҫӑвӗ. Кӑрлач уйӑхӗ вӗҫне юр хулӑнӑшӗ 35-36 сантиметр таран ҫитме пултарӗ.