Юпан 4-13-мӗшӗсенче Беларуҫ Республикинче И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧПУн регион историн, этнографи тата археологи кафедрин профессорӗ, истори ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, культурологи докторӗ В.А.Васильев ертсе пынипе Беларуҫри чӑвашсен историпе культурине тӗпчес енӗпе этнокультура экспедицийӗ иртнӗ. Ӑна Аслӑ Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 70 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Беларуҫсем Раҫҫейри университетсемпе ирттернӗ проектсем халӗччен пулманнине палӑртнӑ. Экспедици программине тӗпчев тата культура тӗллевӗсем кӗнӗ: Чӑваш Енрен тухнӑ чӑвашсем пирки документаллӑ материалсем тупасси, истори тата культура палӑкӗсемпе паллашасси.
Беларуҫри Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин патшалӑх музейӗнче вӑрҫӑри паллӑ мар паттӑрсем пирки — Чӑваш Енрен тухнӑскерсем ҫинчен — истори ҫӑлкуҫӗсем Гродно хулинчи 35-мӗш шкулти «Ӑс-тӑн упрать» музейра упранаҫҫӗ.
Беларуҫра нумай наци ҫынни пурӑнать. Ытларахӑшӗ — беларуҫ. Чӑвашсем йышӗпе унта 14-мӗш вырӑнта. Гродно хулинче иртнӗ экспедицире чӑвашсен тата беларуҫсен йӑли-йӗркине, истрине, культурине тарӑнрах пӗлме пулӑшнӑ. 35-мӗш шкулти музей экспозицийӗсем «Коля пичче» ушкӑн пирки каласа кӑтартнинчен пуҫланать.
Муркашри тури чӑвашсен музейӗнче шӑрҫаран япала ӑсталама вӗрентессипе мастер-класс ирттернӗ. Вырӑс чӗлхинче анлӑ усӑ куракан ҫак сӑмаха чӑвашла каласан, ку вӑл пӗр-пӗр ӗҫе хӑнӑхтарнине пӗлтерет-ха ӗнтӗ.
Лариса Смирнова ӑстаҫӑ палан сапакӗ ӑсталама хӑнӑхтарнӑ. Вӑл кашни утӑма тӗплӗн ӑнлантарнине пула темле наян та вӑрттӑнлӑха алла илейӗ.
Шӑрҫаран япала тӑвассипе Лариса Ильинична тивӗҫлӗ канвӑа тухнӑ хыҫҫӑн кӑсӑкланма тытӑннӑ. «Малтан кӑна йывӑррӑн туйӑнать? Куҫ хӑрать те ал тӑвать», — лӑплантарать иккен вӑл пӗлӗшӗсене. Лавккара тем тӗслӗ шӑрҫа та сутнине кура унран темле капӑр япала ӑсталама май пур.
Сӑнсем (6)
Чӳк уйӑхӗн 3–4-мӗшӗсенче Чӑваш Енре «Ӳнер каҫӗ» иртмелле. Вӑл республикӑри мӗнпур патшалӑх музейне пӗрлештерӗ.
Мероприятие каҫхине йӗркеленӗ май темле ӗҫлӗ ҫын та ҫавӑн чухне музея ҫитме вӑхӑт тупассах тесе шанаҫҫӗ. Кӑҫалхи «Ӳнер каҫӗ» чи малтанах пултарулӑх каҫӗ пуласса шантараҫҫӗ. Унӑн девизне те шухӑшласа тупнӑ. «Хутшӑн тата ылмаш» ят панӑ ӑна.
Кӑҫалхи акцин тӗп тӗллевӗ республикӑра пурӑнакаснене хӑйсен ӗмӗтне пурнӑҫа кӗртме пулӑшасси теҫҫӗ. Республикӑри патшалӑх музейӗсене касан сӑвӑ ҫырма е портрет ӳкерме, Гамлета сӑнарлама е гитарӑпа выляма, фуэте ҫавӑрма е тӑмран пӗр-пӗр савӑт ӑсталама май туса парӗҫ.
Ҫынсен тӗрлӗ енлӗ пултарулӑхне уҫса пама Чӑваш наци музейӗн литература, музыка тата художество салонӗсӗем пулӑшӗҫ. Киносалонта «3D форматлӑ Шупашкар» фильм кӑтартӗҫ.
А.Г. Николаев летчик-космонавтӑн Мемориал комплексӗнче каҫхи тӳпене пӑхтарӗҫ.
Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗ 75 ҫул тултарнине савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура палӑртма хатӗрленет. Уяв мероприятине асӑннӑ учреждени Чӑваш Ен Элтеперӗн гранчӗ шучӗпе йӗркелӗ.
«Ҫитмӗл пиллӗкмӗш кӗркунне. Ӳнерти пурнӑҫ (Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗ 75 ҫул тултарнине халалласа)» ят панӑ мероприятие чӳкӗн 7-мӗшӗнче ирттерӗҫ. Тепӗр кунхине уяв Вырӑс тата ют ҫӗршыв ӳнерӗн пайӗнче (вӑл Шупашкарти Константин Иванов урамӗнчи 4-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ) малалла тӑсӑлӗ.
Мероприяти программине «Ҫитмӗл пиллӗкмӗш кӗркунне. Ӳнерти пурнӑҫ (Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗ 75 ҫул тултарнине халалласа)» пресс-конференцие, «Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗ. Пухмачсен историйӗ. Чи лайӑх хайлавсем» альбом-каталог хӑтлавне, Шупашкар тӑрӑх кӑтартса ҫӳрессине, юбилея халалланӑ курава, «Классика» юрӑ капеллин музыка саламне, П.П. Беньков живописҫӑ ҫуралнӑранпа 135 ҫул ҫитнине халалланӑ «ҫавра сӗтеле» кӗртнӗ.
Шупашкарта иртнӗ Пӗтӗм тӗнчери спорт канашлӑвне такам та килсе ҫитни каламасӑрах паллӑ. Бразилинчен Карлос Энрике Кардим эвчӗ пулнӑ.
Бразили ҫыннине Шупашкар пек пысӑк мар хуласенче те спорт сооруженийӗсене аван йӗркелни килӗшни тесе ӗнентерет Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби. Мускавра тата Питӗрте пулса курнӑскер Чӑваш Енӗн тӗп хулинче те ӑна ҫав тери лайӑх пуласса шанман та-мӗн. «Рио-де-Жанейрора тата Сан-Паулӑра кӑна пулнипе Бразилие пӗлеймӗн. Раҫҫее те пӗчӗк хуласене ҫитнӗ хыҫҫӑн кӑна ӑнланма май пур», — ҫапларах шухӑшлать иккен вӑл.
Карлос Энрике Кардим Чӑваш наци музейӗнче пулса чӑваш халӑхӗн историйӗпе, пурнӑҫӗпе, музыка инструменчӗсемпе, чӗрчунсен тӗнчипе, экономика аталанӑвӗпе паллашнӑ. Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнчи экспонатсемпе те вӑл чунтан кӑсӑкланнӑ. К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академии драма театрӗнче хӑна «Шанель Пике» спектакле пӑхнӑ. СССР халӑх артисткин Вера Кузьмина вылякан сӑнара уйрӑмах тӗлӗнсе йышӑннӑ иккен.
Иртнӗ эрнере, юпан 7-мӗшӗнче, Чӑваш Енре Турцин патшалӑх телекуравӗн TRT Avaz каналӗн ӳкерӳ ушкӑнӗ пулнӑ, чӑвашсен пурнӑҫӗпе паллаштаракан ӳкерӳсем тунӑ.
Чи малтанах вӗсем Шупашкар районӗнчи Бичурин музейӗпе паллашнӑ. Кайран Шупашкар районӗнчи Ҫӗньял ял тӑрӑхне кӗрекен Мошкасси ялӗнче чӑвашсем ҫӑкӑр пӗҫернине, шӳрпе тата шӑрттан пӗҫернине, мунча кӗнине кӑтартакан ӳкерчӗксене ӳкерне. Ун хыҫҫӑн Мошкасси ял клубӗнче таврари ялсенчи пултарулӑх ушкӑнӗсем концерт кӑтартнӑ.
Хӑнасене чӑвашсемпе паллаштарас ӗҫе Ҫӗньялти культурӑпа хыпарлав центрӗн илемлӗх ертӳҫи Эльвира Альмешкина, халӑх театрӗн режиссёрӗ Зинаида Петрова, Валентин Захаров, Зинаида Павлова, Татьяна Кузьмина тата Шупашкарти трактор тӑвакансен керменӗнчи ташӑ ушкӑнӗн ертӳҫи Марина Тимукова хастар хутшӑннӑ.
Юпан 11-мӗшӗнче «Регион — Тӗмен» ПТРК ӗҫченӗсем Шупашкар районӗнчи «Бичурин тата хальхи самана» музейре сюжет ӳкернӗ. Н.Я.Бичурина халалланӑ пӗртен пӗр музейпа Раҫҫей тата ют ҫӗршыв журналисчӗсем кӑсӑкланаҫҫӗ.
«Регион — Тӗмен» ПТРК журналисчӗ Александр Лищенко Никита Бичурин пултарулӑхӗпе темиҫе ҫул кӑсӑкланать ӗнтӗ. Вӑл ун пирки фильм ӳкересшӗн. Александр унӑн йӗрӗпе чылай тӑрӑхра пулса курнӑ. Акӑ халӗ журналист Шупашкар районӗнчи музее ҫитсе курнӑ.
Журналистпа тӗлпулу иртнӗ. Раҫҫей журналисчӗ экспозицисене вырнаҫтарничен, Бичурин ҫинчен пухнӑ материалтан тӗлӗннӗ. Музей ӗҫченӗ Оксана Николаевна ӑна Н.Я.Бичурин ятне асра тытас тӗллевпе мӗнле мероприятисем ирттернине каласа кӑтартнӑ.
Ҫак кунсенче «XXI ӗмӗрти Кулибин» конкурса пӗтӗмлетнӗ. Ӑна Шупашкарти Трактор историйӗн музейӗн базинче йӗркелеҫҫӗ.
Мероприятие Раҫҫейӗн машина тӑвакансен пӗрлешӗвӗ, «Трактор савучӗсем» концерн, Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерстви, Гостехнадзор инспекцийӗ пулӑшнипе ирттернӗ.
Кӑҫал та унта хӑй тӗллӗн тӗрлӗ техника хатӗрлекен ӑстасем пуҫтарӑннӑ. Пурӗ — 20 ҫын. Вӗсен хушшинче тӗрлӗ ҫулхисем пулнӑ, аслисем те, ҫамрӑксем те. Сӑмахран, Шупашкарти механикӑпа технологи техникумӗнче вӗренекенсем тата «Кулибин мастерскойӗ» кружока ҫӳрекенсем. Кружок Трактор историйӗ музейӗ ҫумӗнче ӗҫлет.
Элӗкри ӑстасем те конкурсран юлман. Сурӑмпуҫ Мучикасси ялӗнчи Валерий Терентьев «Трактор техники» номинацире пӗрремӗш степеньлӗ премине тивӗҫнӗ. Терентьевшӑн ку вӑл пӗрремӗш чыслав мар. 2010 ҫулта вӑл 10 пин тенкӗ премипе таврӑннӑ, виҫӗм ҫул — 30 пин гран-припе.
Вӑрнар районӗнчи Чӑрӑшкас Хирлепри культура аталанӑвӗн тата вулавӑш пулӑшӑвӗн центрӗнче чӑваш йӑлипе паллаштаракан музей уҫнӑ.
Пыскӑках мар вырӑна музей тени тӗрӗсех те мар пулӗ-ха. Кӗтес темелле-тӗр. Унта тӑван халахӑмӑрӑн йӑли-йӗркипе паллаштаракан япаласене вырнаҫтарнӑ. Асӑннӑ центр пуҫлӑхӗ Ольга Ефремова ҫӗнӗлӗхшӗн савӑнни куҫкӗрет. Ун шучӗпе наци культурине пӗлмелле тата упрамалла.
Музея уҫма вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Олег Петров та ҫитнӗ. Вӑл центра ӳкерчӗк парнеленӗ. Унта ӗҫлекен Светлана Семенова экскурси ирттернӗ. Вӑл кашни япала пирки тӗплӗн каласа кӑтартнӑ.
Музей уҫнине паллӑ туса вырӑнти «Хӗлхем» ансамбль юрӑсем шӑрантарнӑ.
Сӑнсем (19)
Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗ юбилей ҫулӗнче ҫынсене савӑнтарас тесе почта открыткисен ҫӗнӗ ярӑмне кӑларни пирки республикӑн Культура министерстви хыпарлать. Хальхинче вӑл наци темиллӗ открыткӑсем кӑларнӑ. Малтанхи партине вӑл чӑваш художникӗсем Шупашкара сӑнланӑ ӳкерчӗксене усӑ курса кун ҫути кӑтартнӑччӗ.
Музея пырса ҫӳрекенсем ҫак шухӑша кӑмӑлласа йышӑннӑ. М.С. Спиридоновӑн чиперккисем, Н.В. Овчинниковӑн тӗп сӑнарӗсем, Н.К. Сверчковӑн тӑван халӑх пурнӑҫӗнчи сюжетсем тӑван тӑрӑхӑн ытармалла мар пуянлӑхне, чуне уҫса параҫҫӗ. Ю.А. Зайцевӑн «Хӑмла» триптих та унат вырӑн тупнӑ. Е тата Н.К. Сверчковӑн «Чӑваш туйӗ» ӳкерчӗке илер-и?
Асӑннӑ открыткӑсене Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче туянма май пур.
Сӑнсем (3)
+2.3 °C