«Хавал» уйлӑха пуҫтарӑннисем

Етӗрне районӗнчи «Сӑр шуҫӑмӗ» кану базинче ӗнер чӑваш чӗлхине вӗренмелли «Хавал» ҫуллахи уйлӑх уҫӑлнӑ. Кӑҫалхипе ун пек мероприятие пиллӗкмӗш ул йӗркелеҫҫӗ.

Уйлӑхра чӑваш чӗлхи урокӗсем йӗркелеҫҫӗ, тӗрлӗ темӑпа лекцисемпе семинарсем вулаҫҫӗ. Вырсарни кун унта тутар историкӗ Айрат Тухватуллин тухса калаҫнӑ. Вӑл тутарсемпе чӑвашсен пӗр пеклӗхӗпе расналхӗ пирки каласа кӑтартнӑ.

Уйлӑха ҫавӑн пекех чӑваш филологӗсем Атнер Хусанкай тата Николай Егоров, Исофи Дмитриев-Трер театр режиссерӗ, Владислав Николаев журналист, Александр Капитонов усламҫӑ, Чӑваш наци музейӗн ӗҫченӗ Надежда Сельверстрова тата ыттисем пымалла.

«Хавала» ҫитме палӑртнӑ ҫынсен хушшинче Чӑваш Енри чӑваш чӗлхи тӑрӑмне темиҫе ҫул хушши тӗпчекен Каталони социолингвисчӗ Эктор Алос-и-Фонт, Окситани юрӑҫи Жан-Марк Леклер, украин лингвисчӗ Артем Федоринчик тата Иран хӑнисем пур иккен.

Ҫакӑн пек вырӑнта та пурӑнма пулать тесе шухӑшлать иккен тепӗр тӳре-шара

Сӗнтӗрвӑрри хула пуҫлӑхӗ пулнӑ Валерий Петров пуҫиле ӗҫе лекнӗ. Ӑна тӗпчевҫӗсем ҫынсене ишӗлекен ҫурт-йӗртен куҫарнӑ чух ӗҫ вырӑнӗпе ытлашши усӑ курнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен.

2009 ҫулта вӑл 17-ри хӗре тата унӑн амӑшне социаллӑ найм килӗшӗвӗпе нумай хваттерлӗ ҫуртри ача-пӑча урапи лартмалли пӳлеме панӑ. Пурӑнмалли вырӑн мар пулин те хайхисен ҫавӑнта пурӑнма тивнӗ. Малтанхи хваттертен ҫемьене ҫурта ишӗлекен тесе йышӑннӑран куҫарнӑ. Унтан та ытларах — амӑшӗпе хӗрне хваттер ыйтӑвне лайӑхлатнӑ тесе черетрен кӑларнӑ-мӗн. Ку ӗҫпе тӗпчев малалла пырать.

Утӑ уйӑхӗн 8–11-мӗшӗсенче Хусанта Раҫҫейӗн кӗнеке кӑлараканӗсен ассоциацийӗпе Федерацин пичетпе массӑллӑ коммуникацисен агентстви «Регионти кӗнеке кӑларакансен конкуренцине ӳстересси ятпа конференци ирттерет.

Кун пек мероприяти кӗнеке кӑларакансемшӗн ҫӗнӗлӗх мар-ха. Хальхи саккӑрмӗш хут иртет. Унта 23 хулари, ҫав шутра наци республикисен тӗп хулисем те, хутшӑнӗҫ. Йыша Чӑваш кӗнеке издательстви те кӗнӗ. Унта вӑл краеведени тата ӑслӑлӑхпа популярлӑ литературӑна кӑтартӗ. Ҫав шутра – Иван Яковлевӑн халалӗнчен пуҫласа «Чӑваш Республикин социаллӑ-экономика атласӗ» йышшисем таранах.

Конференцире издательствӑн тӗп редакторӗ Валерий Алексеев автор правипе ҫыхӑннӑ ҫивӗч ыйтусемпе тухса калаҫмалла. Кун пирки издательство пӗлтерет.

"Акуча" уявӗ

Муркаш районӗнчи ярапайсем (тӗрӗссипе, ялӗ Ярапайкасси ятлӑ-ха. Халӑхра Ярапай тени сарӑлнӑ) харӑсах ултӑ ял уявне палӑртнӑ. Мероприятие вӗсем «Акуча» ят панӑ.

«Ӗҫҫине пӗтерсен пирӗн халӑх яланах йышпа пухӑнса савӑннӑ. Халӑх йӑли-йӗркине тытса пынине курма хавас», – тенӗ Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ростислав Тимофеев.

Ярапайкасси ял тӑрӑхне кӗрекен Сыпайкасси, Иштерек, Тури Тӑмлай, Анатри Тӑмлай, Ҫӗнӗ Тӑмлай тата Вускаси пӗлтӗр кашниех пуҫласа ял уявне йӗркеленӗ. Уйрӑмшарӑн. Кӑҫал вӗсем пӗрле пухӑнма шут тытнӑ.

«Акучана» пухӑннисене район администрацийӗн тата вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ саламланисӗр пуҫне муркашсен Шупашкарти ентешлӗхӗн ертӳҫи, Сыпайкассинче ҫуралнӑ Александр Федоров та ҫитнӗ.

Уявра Сорокинсен ҫемйине чылай ҫул килӗштерсе пурӑнать тесе чысланӑ. Вырӑнти «Акуча» художество коллективӗн пайташӗсене район администрацийӗн пуҫлӑхӗн тав ҫырӑвӗсемпе хавхалантарнӑ.

Уяв кунӗнче спортпа туслисен те тунсӑхлама тивмен. Мини-футболта ултӑ ял ушкӑнӗ вылянӑ. Иштерексем маттуртарах пулнӑ. Вускассисемпе сыпайкассисен иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене пайлама тивнӗ.

Малалла...

Ярмӑрккӑна ал ӑстисем тӗрлӗ япала илсе аннӑ. Михаил Игнатьев йывӑҫ кӗреплене пахалать

Йӑлана кӗнӗ Ҫӗрпӳ ярмӑркки хальхинче утӑ уйӑхӗн 3-мӗшӗнчен тытӑнса ӗнерччен пычӗ. Уяв программине официаллӑ майпа ҫӗрпӳсем эрне кун уҫнӑ.

Сӑмах май, ярмӑрккӑна уҫма Чӑва Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та ҫитнӗ. Унта пынӑ май вӑл производствӑра малта пыракансене тата ытти тӗрлӗ категорие чысланӑ. Ҫӗрпӗве ҫитнӗ-ҫитнех Элтепер унти Хӗрарӑмсен мӑнастирне те кӗрсе тухнӑ. Халӗ унта юсав ӗҫӗсем пыраҫҫӗ иккен. «Михаил Игнатьев юсава Чӑваш автономине йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнӗ тӗле ӗҫсене вӗҫлемелле тесе палӑртрӗ», – тесе хыпарланӑ кун пирки Чӑваш Ен Элтеперӗн пресс-служби.

Эрне кунах ҫӗрпӳсем район «Акатуйне» те ирттернӗ.

Сӑнсем (92)

Кӑҫал Чӑваш Енри икӗ ҫемье «Ашшӗ-амӑшӗн мухтавӗ» орден медальне тивӗҫнӗ. Вӗсенчен пӗри Вӑрмар поселокӗнче пурӑнать.

Нагардӑна Силеровсене РФ Президенчӗн федерацин Атӑлҫи округӗнчи тулли праваллӑ элчелӗ Михаил Бабич хӑй панӑ. Игорьпе Татьяна пилӗк ача пӑхса ӳстереҫҫӗ. Асли – 11-те, кӗҫӗнни 3 ҫулта ҫеҫ. Амӑшӗ мӗнле ӗлкӗрет-ши? Татьяна каланӑ тӑрӑх, пӗрремӗшӗпе ҫеҫ йывӑр пулнӑ, мӗншӗн тесен – йӑлтах уншӑн ҫӗнӗ. Иккӗмӗшӗпе, виҫҫӗмӗшӗпе тата ыттисемпе ҫӑмӑлрах. Аслисем, арҫын ачасем, пулӑшаҫҫӗ: пӗҫереҫҫӗ, кӗҫӗннисене ача пахчинчен кайса илеҫҫӗ, ҫитереҫҫӗ.

Татьянӑпа Игорь ачасене сывӑ пурнӑҫ йӗркине хӑнӑхтараҫҫӗ. Килте – турниксем, тренажерсем. Аслин Алексейӑн ишесси енӗпе – 3-мӗш разряд.

Силеровсем туслӑ пурӑнаҫҫӗ. Аслисем кӗҫӗннисене пулӑшаҫҫӗ. Ҫӗмйипе канаҫҫӗ. Вӗсем 2012 ҫулта «Ҫулталӑк ҫемйи» республика конкурсне хутшӑнса иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ. Икӗ ҫул каялла хӑйсем Вӑрмарта клиника уҫнӑ. Унт Татьяна – бухгалтерта, Игорь стоматологра ӗҫлет.

Силеровсем 22 ҫул пӗрле пурӑнаҫҫӗ. Ачисем ҫӗршыва юрӑхлӑ ҫын пулччӑр тесе тӑрӑшаҫҫӗ.

«Раҫҫей почти» Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗн коллекцийӗнчи картинӑсемпе усӑ курса 19 открытка кӑларнӑ.

Открыткӑсенче - ӗлӗкхи Шупашкар: С.Ф.Скрябинӑн «Шупашкар. Сельхозинститут строительстви» (1957 ҫул), В.Я.Медведевӑн «Сивӗ ир (хӗллехи Шупашкар)» (1974 ҫул), Н.Д.Моховӑн «Шупашкар сулахай ҫыранран», Н.И.Садюковӑн «Шупашкар. К.Иванов урамӗ» тата ыттисем. Вӗсен йышӗнче Андриян Николаев космонавта халаллани те пур: «Салам, Ҫӗр!» (Н.В.Овчинников).

Ӳнер музейӗ палӑртнӑ тӑрӑх, ку вӗсемшӗн пӗлтерӗшлӗ пулӑм. Кун пек майпа ӳнер хайлавӗсемпе кашниех паллашма пултарать.

Асӑну хӑми уҫнӑ чухне

Утӑн 4-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Шуркасси ялӗнче Ҫурҫӗр Кавказ регионӗнче пуҫ хунӑ Леонид Пучков аслӑ сержанта халалласа асӑну хӑми уҫнӑ.

Унта полици тытӑмӗнче ӗҫлекенсем те килнӗ. Аса илтерер: Леонид Пучков пӗлтӗрхи авӑнӑн 16-мӗшӗнче Ҫурҫӗр Кавказри Серноводск ялӗнче сирпӗнекен хатӗре пула вилнӗ. Иккӗленӳ ҫуратакан урапана курсан плицейскисем унӑн ҫулне пӳлнӗ. Террорист хӑйӗн ҫумӗнчи минӑна сирпӗтнӗ. Синкерте виҫӗ полицейски вилнӗ. Вӗсенчен иккӗшӗ – Чӑваш Енрен. Вӗсем террориста тытса чарнӑран чылай ҫыннӑн пурнӑҫӗ ҫӑлӑннӑ.

Леонид Пучков шалти ӗҫсен органӗнче 6 ҫул ӗҫленӗ. Унӑн арӑмӗ тата пӗчӗк ачи юлнӑ.

РФ ШӖМӗн Шупашкар районӗнчи уйрӑмӗ вырнаҫнӑ урама та Леонид Пучков ячӗпе хисеплесшӗн. Ку - унти полицейскисен шухӑшӗ.

Ҫӗнӗ йышши машинӑна пухаҫҫӗ. Андрей Холмов сӑн ӳкерчӗкӗ.

«АвтоВАЗ» ертӳҫи Бу Инге Андерссон ӗнер Тутарстанра LADA Vesta ҫӗнӗ автомобиль кӑтартнӑ. Мӗншӗн унта хӑтланине компани вӑл машинӑсем Тутарстанри автопасарта самай пысӑк тӳпе йышӑннипе сӑлтавланӑ. LADA Vesta маркӑллине сериллӗ производствӑна 2015 ҫулхи авӑн 25-мӗшӗнче кӑларасшӑн.

«LADA Vesta епле сутӑнасси пирки калама мана йывӑртарах, анчах малтанласа 400 пин тенкӗ ыйтсан эпир конкуренцие чӑтӑмлӑн йышӑнатпӑр. Машинӑн хӑрушсӑрлӑх стандарчӗсем Европӑри евӗр пулӗҫ, двигателӗсем ВАЗ тата Renaultӑн пулӗҫ. АвтоВАЗ машинисенчен ҫӗнӗ йышшин интерьер чи лайӑххи пулмалла», – тенӗ Андрессон.

Хальхи вӑхӑтра завод малтанхи 33 автомобиле пухать иккен. Вӗсене ҫурла уйӑхӗнче тестлама тытӑнӗҫ. «Авӑн уйӑхӗнче ҫул ҫинче курӑр», – тенӗ «АвтоВАЗӑн» ертӳҫи. Планшетра вӑл ҫӗнӗ маркӑн сӑнӳкерчӗкне кӑтартнӑ.

Ҫывӑх вӑхӑтра завод LADA Vesta, LADA X-Ray, LADA X-Ray Cross кӑларма тытӑнӗ. Машинӑсен Хусанти хӑтлавӗ вӑхӑтӗнче лифтбек кузовлӑ LADA Granta маркӑллине те кӑтартнӑ.

Аса илтеретпӗр, «АвтоВАЗ» – ҫӑмӑл автомашина кӑларакан пердприятисенчен Раҫҫейри тата Хӗвелтухӑҫ Европӑри чи пысӑк заводсенчен пӗри. Ӑна 1967 ҫулта уҫнӑ.

Малалла...

Ҫул картти

Вӑхӑтлӑха. Ҫывӑх вӑхӑтра «Чӑвашавтодор» предприяти Воробьев композиторсен урамне юсаса ҫӗнетме тытӑнмалла. Ҫавна пула троллейбуссемсӗр пуҫне ытти мӗнпур транспорта унтан ҫӳретме чарӗҫ. Машинӑсем нумайланса пынине пула ҫав вырӑнпа иртсе ҫӳреме йывӑррине кура ҫула сарма йышӑннине хула влаҫӗсем ӑнланма чӗнсе калаҫҫӗ. Ӑҫтан каяссине ҫула тухичченех палӑртма хушаҫҫӗ.

Ҫула юсаса ҫӗнетнӗ хыҫҫӑн унӑн сарлакӑшӗ тӑватӑ йӗртен пиллӗке ҫити сарӑлӗ. Унччен вӑл 14 метр сарлакӑш пулнӑ тӑк ӳлӗмрен 17,5 метра ҫитӗ.

Ҫул пахалӑхне ӳстерес тесе геоҫетка хурса хӑварӗҫ. Ҫиелти сие чӑтӑмлӑ асфальтпа бетонтан тӑвӗҫ.