Раҫҫейӗн Инкеклӗ ӗҫсен министерствин республикӑри управленийӗ хӑрушсӑрлӑх правилисене шӑпӑрлансене кӑҫалтан пуҫласа ҫӳллӗ пукане пулӑшнипе ӑнлантарма тытӑнӗ.

Шупашкарти «Чӗкеҫ» ача ҫуртне ҫитнӗ те ҫав тем пысӑкӑш пукане. Константин ятлӑскер Чӑваш Енӗн Пушар хуралӗн музейӗн методисчӗпе Ксения Михайловӑпа пӗрле вӑл ачасемпе пушартан епле асӑрханмалли пирки «тренировка» ирттернӗ.

Пӗчӗкскерсене хӑрушсӑрлӑх правилине вӑйӑ урлӑ хӑнӑхтарать хайхи Константин. Акӑ, пуканесен кӗтесӗнче тахӑшӗ утюг кӑлармасӑр хӑвранӑ. Тӗтӗме асӑрханӑ хыҫҫӑн ачасем ҫӑлавҫӑсен службине шӑнкӑравланӑ. «Инкеке лекнисене» пулӑшма Константин — «01» — персе ҫитнӗ. Пушарпа кӗрешкен икӗ метр ҫӳллӗш ҫын ачасене утюга розеткӑна тирс ехӑварма юраманни пирки асӑрхаттарнӑ. Анчах тата шӑнкӑравлакансем тупӑннӑ — вӗсене те «пулӑшу» кирлӗ. Пӗчӗкскерсене Константин питӗ килӗшнӗ. Вӗсем ӑна «Сывӑ пул, Константин — «01» тесе темччен ӑсатнӑ.

Лаврентий Таллеров кӗнекисем / Елчӗк районӗнчи Вырӑскассинчи вулавӑшӗн куравӗ

Кӑрлачӑн 27-мӗшӗнче республикӑра Чӑваш халӑх писателӗ, 1976-мӗш ҫултанпа Совет Союзӗнчи ҫыравҫӑсен ретӗнче тӑнӑ, Ҫемен Элкер ячӗллӗ преми лауреачӗ Лаврентий Васильевич Таллеров ҫуралнӑранпа 85 ҫул тултарнине уявларӗҫ. Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Штанаш салинчи ял вулавӑшӗнче паллӑ писательсемпе поэтсен юбилейӗсене халалласа яланах вӗсен кӗнекисенчен тӑракан выставкӑсем йӗркелеҫҫӗ, вулакансемпе тӗрлӗ мероприятисем ирттереҫҫӗ. Вулавӑшра тӑрӑшакан Надежда Павлова ял халӑхне, шкул ачисене вулавӑша килекен ҫӗнӗ кӗнекесемпе, тӗрлӗ хаҫат- журналпа паллаштарсах тӑрать: историллӗ материалсем тӑрӑх интереслӗ хӑтлавсем хатӗрлет, вырӑнти уявсене ирттерме сценарисем хатӗрлесе парать.

Лаврентий Таллеров юбилейӗ тӗлне те вулавӑшра унӑн кӗнекисен куравне йӗркелерӗҫ, «С любовью к простому человеку» (чӑв. «Ахаль ҫынна кӑмӑлласа») литература уявӗ ирттерчӗҫ. Надежда Павлова пухӑннисене ҫыравҫӑн кун-ҫулӗпе паллаштарчӗ, ыйтусем ҫине хуравларӗ. Юлашки ҫулсенче вырӑнти вулавӑш ҫыравҫӑн «Майра» тата «Шеремет» кӗнекисемпе пуянланнӑ, ку кӗнекесене халӑх уйрӑмах юратса вулать.

Малалла...

Республикӑн Вӗренӳ министерстви Чӑваш Енӗн вӗренӳ тытӑмӗн логотипне палӑртма конкурс ирттерессине пӗлтерет. Унта камсем хутшӑнма юрассипе асӑннӑ ведомствӑн сайтӗнче тӗплӗнрех паллашма пулать. Кӗскен каласан, унта хутшӑнма никама та чармаҫҫӗ. Кӑмӑл тата илеме туйма тата кӑтартма пӗлни, шухӑша уҫса пама пӗлни кӑна кирлӗ тесен те юрать.

Ҫӗнтерӳҫӗ-логотипа кайран интернет-сайтсене илемлетме, тӗрлӗ информаци, реклама тата парнелӗх япаласем хатӗрленӗ чух усӑ курӗҫ.

Конкурс ҫитес уйӑхӑн 3-мӗшӗнчен тытӑнса 28-мӗшӗччен пырӗ. Ӗҫсене obrazov3@cap.ru электрон адреспа йышӑнаҫҫӗ. Тӗплӗнрех пӗлес тесен (8352) 64-21-77 номерпе шӑнкӑравлама юрать.

Паянтан Шупашкартан Самара тата Ӗпхӗве самолетсем вӗҫме пуҫланӑ. Унччен ҫав направление «Тутарстан» компани самолечӗсем вӗҫтечӗҫ, халӗ «Ак Барс Аэро» текенни ҫӳретет. Самолечӗсем — «Cessna–208» текен пӗр моторлӑ пысӑках мар турбовинтлӑскерсем.

Шупашкартан Ӗпхӗве самолетсем 9 сехет те 55 минутра хускалмалла. Рейссене эрнере виҫӗ хут — тунтикунсерен, юнкунсерен тата эрнекунсерен ҫӳретме палӑртнӑ. Лерен самолетсем унти вӑхӑтпа 14 сехет те 40 минутра Шупашкара хускалмалла. Билет хакӗ — 1 775 тенкӗрен пуҫласа 4 770 тенкӗ таран.

Самара та тунтикунсерен, юнкунсерен, эрнекунсерен вӗҫме пулать. Унти Курумоч текен аэропорта, вӑл Самарӑран кӑшт кунтарах вырнаҫнӑ, 17 сехет те 5 минута ҫитме пулать. Шупашкартан самолет 15 сехет те 35 минутра хускалать. Лерен каялла килме ирхи 7 сехет те 45 минутра хускалмалла, 9 сехет те 20 минутра кунта пулатӑн. Билет хакӗ — 2 075 тенкӗрен пуҫласа 3 305 тенкӗ таран.

Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗ ӗнер «Уҫӑ хула» проектпа килӗшӳллӗн ирттернӗ черетлӗ калаҫу хыҫҫӑн пӗлтерет. Унта тӗп хуламӑрти Лакрей вӑрманне аталантарассине сӳтсе явнӑ. Ҫавӑн йышши проект ытти парксемшӗн те тӗслӗх пулса тӑраять тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен.

Лакрей вӑрманӗн аталанӑвне палӑртма пухӑннӑ калаҫӑва тӳре-шарапа пӗрлех дизайнер-проектировщиксем, Мускаври экспертсем, хула ҫыннсием пухӑннӑ.

Асӑннӑ кану паркӗ ҫӳлтен пӑхсан чӗрене аса илтерет иккен. Хула пур енлӗн сарӑлса пырать те, Лакрей вӑрманне пырса кӗмелли ҫулсене ытларах тӑвассине те, парка тӗрлӗ кану вырӑнне ҫавӑрассине те сӳтсе явнӑ иккен. Юлашкинчен асӑнни пирки каласан, тӗп лапамсен шутне активлӑ канӑва, ҫемьепе пухӑнмалли тата ача-пӑча валли пӑхса хӑвармаллине кӗртнӗ. Ҫуран ҫӳрекенсем валли кӑна мар, велосипедпа ярӑнмалли ҫул та кирлӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен. Парка пырса кӗнӗ вырӑнта машинӑсене лартмалли хальхи вӑхӑтри стоянкӑсем тӑвасшӑн. Зоокӗтес тума та сӗннӗ.

Хула администрацийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, Лакрей вӑрманӗн концепцийӗ ытти парка ҫӗнетме те тӗслӗх пулаять. Аталану тени пӗр-пӗр пуяннӑ интересӗсене пурнӑҫлассине пӗлтермест пуль ӗнтӗ.

Малалла...

Синоптиксем ҫак канмалли кунсене ҫанталӑк ӑшӑтассине пӗлтереҫҫӗ-ха. Ӑшӑтни тумлам юхма пуҫлассине пӗлтермест те, анчах шартлама сивӗ чакмалла теҫҫӗ. Хальлӗхе вара ҫанталӑк сиввине кура ачасен шкула каймасан та юрани пирки аса илтерер.

Шупашкарти вӗренӳ учрежденийӗсем 1–4-мӗш классенче вӗренекенсене 25 градусран сивӗрех пулсан шкула пыма сӗнмеҫҫӗ. 5–9-мӗш классене 30 градусран сивӗрех чух шкула каймасан юрать. Аслӑраххисене, 9–11-мӗш класра вӗренекенсене, 35 градусран иртсен килте ларма хушаҫҫӗ. Шартламана пӑхмасӑрах вӗренме талпӑнакансене каялал хӑваласа ямӗҫ — уйрӑм е ушкӑнпа заняти ирттерессине пӗлтереҫҫӗ.

Сӑмах май, сивӗ ачасене кӑна мар, аслисене те шеллемест. Шартлама вӑхӑтӗнче республикӑра 5 ҫын шӑнса вилнӗ те ӗнтӗ. Ҫавсен шутӗнче — килсӗр-ҫуртсӑр икӗ ҫын, 28 ҫулти Шупашкар арҫынни, Канаш районӗнчи Вӑтакас Татмӑш ялӗнчи тата Етӗрне районӗнчи Йӑмалӑхри 32 ҫулти тата 80-ри хӗрарӑмсем.

Шупашкар хулинчи Ленин район сучӗ республикӑн Аслӑ сучӗн судйи пулнӑ 48 ҫулти арҫынна икӗ ҫуллӑха условлӑ майпа айӑплама тата ҫав вӑхӑтра руль умне ларма чарма йышӑннӑ.

Пысӑк шӑв-шав ҫӗкленӗ ҫак инкек 2011 ҫулхи раштав уйӑхӗнче пулнӑччӗ. «CHERY SUV T11» машинӑна тытса пыракан судья «зебрӑпа» ҫул урлӑ каҫакан 34 ҫулти хӗрарӑм ҫине пырса кӗнӗ. Ҫуран ҫӳрекен инкек пулнӑ вырӑнтах вилсе кайнӑ.

Прокуратура судьяна 3 ҫуллӑха колони-поселение яма ыйтнӑ-мӗн. Суд условлӑ майпа айӑплас тенӗ.

Судья айӑпа йышӑнман-мӗн. Вӑл ӑнлантарнӑ тӑрӑх, машинӑна чарма май килмен. Чӑн та, ҫав вӑхӑтра вӑйлӑ ҫумӑр ҫунӑ. Хӗрарӑмӑн тӑванӗсене судья 610 пин тенкӗ укҫа панӑ. Ку вӑл вӗсене кӑмӑл-сипет тӗлӗшӗнчен сиен кӳнине саплаштарма ӗнтӗ.

1839-мӗш ҫулта, 175 ҫул каялла, Франци художникӗ тата химикӗ Луи Дагер фотоаппарат шутласа кӑларнӑ. Республикӑра ҫак юбилея тата Культура ҫулталӑкне халалласа кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен пуҫласа кӑрлачӑн 24-мӗшӗччен «Ҫӗнӗ Ҫул каникулӗ» инҫет фотовикторинине ирттернӗ.

Сӑнсен викторинине пурӗ 70 ытла вӗренекен хутшӑннӑ: Улатӑр, Патӑрьел, Канаш, Етӗрне, Вӑрмар, Ҫӗмӗрле, Шупашкар, Муркаш, Красноармейски районӗсенчен тата Канаш, Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисенчен. Вӗсен викторинӑн 10 ыйтӑвӗ ҫине ответлемелле, ҫав шутра сӑнӳкерчӗк авторӗсене пӗлмелле пулнӑ, унсӑр пуҫне 4 йӗркерен тӑракан пӗчӗк сӑвӑпа ӳкерчӗке сӑнласа памаллаччӗ. Ҫавӑн пекех ӑмӑртакансен «Ман юратнӑ Хӗл Мучи, Юр кӗлетке, Юрпике» темӑпа сӑн ӳкерсе ярса памалла пулнӑ.

Ҫӗнтерӳҫӗсене ҫак кунсенче хӑш ӳсӗмрине кура палӑртнӑ: 4–6-мӗш, 7–9-мӗш тата аслӑ класра вӗренекенсемпе студентсем хушшинче. 4–6-мӗш класра вӗренекенсен йышӗ ытларах пулнӑ пирки ҫӗнтерӳҫӗ ятне 6 ача, призер ятне 3 ача тивӗҫнӗ. 7–9-мӗш класрисем — 4 ҫӗнтерӳҫӗпе 3 призер, аслӑ класрисемпе студентсем хушшинче 3 ҫӗнтерӳҫӗпе 3 призер. Вӗсене пурне те дипломсемпе чыслама палӑртнӑ.

Малалла...

Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкассинчи вӑтам шкулта вӗренекенсен «Вӗри чӗресем» ушкӑнӗ «Ҫутҫанталӑк патне тунӑ ҫичӗ утӑм» республикӑри конкурсра ҫӗнтернӗ.

Тӑван тӑрӑха тирпейлесе илемлетес енпе пӗлтӗр епле ӗҫлесе пынине каласа кӑтартакан ӗҫсене пухас, вӗсен тӑрӑх конкурс йӗркелес шухӑша «Сӑрҫум» патшалӑх заповедникӗпе «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗ пуҫарнӑ. Унта 1–11-мӗш классенче вӗренекенсем хутшӑнма пултарнӑ. Хастарсем 9 районти тата Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкар хулисенчи 26 шкул команди ӑмӑртнӑ. Финала ҫиччӗн тухнӑ.

Ҫӗнтерӳҫӗне «Контактра» тата Фейсбук халӑх тетелӗсемпе усӑ куракансене палӑртма май туса панӑ. Вӗсем чӑрӑшкассисене кӑмӑлларах панӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене Чӑваш енри уйрӑмах сыхлакан ҫу ҫанталӑк вырӑнӗсем тӑрӑх виҫӗ кунлӑх курса ҫӳреме тӳлевсӗр путевка лекнӗ. Ҫулҫӳреве ачасем ҫу–авӑн уйӑхӗсенче, хӑйсене меллӗ вӑхӑтра, кайма пултарӗҫ.

Классика кӗвви-ҫеммине юратакансем валли ҫитес уйӑхра чӑннипех пысӑк парне кӗтет. Нарӑс уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Болгари сӗрме купӑсҫи (скрипачӗ) Павел Минеев концерт лартӗ. Вӑл Петр Чайковский ячӗллӗ Мускаври патшалӑх консерваторийӗнче вӗреннӗ. Студент чухнех Мускаври патшалӑх академи филармонийӗн солисчӗ пулса тӑнӑ, Ю. Башмет. В. Репин, В. Третьяковпа тан юрланӑ. Халӗ ун ятне Италири, Чехинчи, Болгаринчи, Польшӑри, Раҫҫейри тӗнче шайӗнчи конкурссенче ҫӗнтернӗ тӑрӑх та пӗлеҫҫӗ. Чӑваш енпе те Минеев туслӑ иккен. Мускаври чӑвашсен «Акатуйне» шӑпах вӑл юрланипе уҫнӑ.

Программӑра Н. Паганини, П. Чайковский, Г. Венявский, С. Рахманинов тата Дж. Гершвин хайлавӗсем янӑрассине пӗлтереҫҫӗ. Вӗсем пурте — серме купӑс тӗнче репертуарӗнчи ахахӗсем шутланаҫҫӗ. Сӗрме купӑсҫӑ концертне Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн Ольга Нестерова ертсе пыракан симфони оркестрӗ хутшӑнӗ.