Утӑн 7-мӗшӗнче «Сурские зори» кану базинче «Хавал» уйлӑхӗ 4-мӗш хут пухӑнчӗ. Ҫынсем тӗрлӗрен — ача-пӑчасенчен пуҫласа ваттисем таранах.

«Хавал» уйлӑхра кашни кун тӗрлӗ тӗлпулусем иртеҫҫӗ, тӗрлӗ теметикӑпа калаҫусем иртеҫҫӗ — историпе, генетикӑпа, чӑваш культурипе. Ытти тӗрлӗ мероприятисемпе те пуян — ирхи хусканусем, таврари кӑсӑклӑ вырӑнсемпе паллашни, тӗрлӗ вӑйӑсем. Ҫавӑнпа та вӗсен кану хаваслӑ иртет, тунсӑхлама вӑхӑт ҫук.

Уйлӑхӑн тӗп вырӑнне чӑваш чӗлхине вӗренесси йышӑнать. Чӑн та, кунта ытларах чӑвашла пӗлменнисем пухӑннӑ, ҫавӑнпа та вӗсемшӗн чӑвашла калаҫни, чӑвашла тӗлпулусем ирттерни питӗ усӑллӑ. Кашни ҫыннӑн пӗлӗвӗ тӗрлӗрен пулнӑран вӗренӳ ушкӑнӗсене те виҫҫӗ йӗркеленӗ — малти ӳсӗмрисем, вӑтам ӳсӗмрисем тата чӑвашла лайӑх пӗлекеннисем.

«Хавал» уйлӑх вырсарникун, утӑн 14-мӗшӗнче, вӗҫленӗ.

Клавдия Афанасьева

Чӑваш Енӗн хӑвӑрт утассипе спорт шкулӗн вӗренекенӗ Клавдия Афанасьева ҫак кунсенче Раҫҫейӗн пӗрлешӳлле ҫамрӑксен ушкӑнӗ йышӗнче Украин хулинче — Донецкра — кун каҫать. Ӗнер, утӑн 10-мӗшӗнче, унта ҫӑмӑл атлетикӑпа ҫамрӑксем хушшинче тӗнче первинстви уҫӑлнӑ.

Пирӗн ентеш Мордва республикин спортсменкипе Ольга Шаргинӑпа Раҫҫей чыснӗ 5 000 ҫухрӑм дистанцире хӑвӑрт утассипе хӳтӗлӗҫ.

Старта хӗрсем шӑматкун, утӑн 13-мӗшӗнче ирхи 9:30 сехетре тухаҫҫӗ. Ӑнӑҫу сунар вӗсене!

Ыран, утӑн 12-мӗшӗнче, 9:00 сехетре вут ҫулӑмпа кӗрешекенсен спорчӗпе Раҫҫей шайӗнче иртекен ӑмӑрту иртет. Унта пушар сӳнтерекен ӑстасем ҫӗнтерӳҫӗ ятне илессишӗн кӗрешӗҫ. Асӑннӑ ӑмӑртӑва Валерий Кишкурно генерал-майора асӑнса иртереҫҫӗ.

Спорт мероприятийӗ виҫӗ кун пырӗ. Унта ҫӗршывӑн тӗрлӗ тӑрӑхӗсенчен ситнӗ ҫирӗм ушкӑн тӑватӑ тӗслӗ тупӑшура ӑмӑртӗ. Пирӗн республика чысне Ҫӗнӗ Шупашкарти химсавута сыхлакан ятарлӑ пушар чаҫӗн команди хӳтӗлӗ.

Ӑмӑрту ҫӗнтерӳҫисене утӑн 14-мӗшӗнче чыслама палӑртнӑ.

Ҫӗрпӳ районӗнчи йӗрке хуралҫисене дача вӑррисене тытма тӑххӑрмӗш класра вӗренекен арҫын ача пулӑшнӑ. Мӗнле майпа пирки Шалти ӗҫсен министерствин пресс-служби уҫӑмлатса паман-ха. «Шкул ачинчен илнӗ информаци пулӑшнипе 18 тата 20 ҫулсенчи» вӑрӑ ӗҫӗпе аппаланакансен йӗрӗ ҫине ӳкме май килни пирки хыпарланӑ. Дачӑсемпе дача участокӗсенчен ҫавсем сакӑр хутчен вӑрланӑ-мӗн.

Ырӑ мар ӗҫе тӑвакансем пирки систернӗ яша паян Ҫӗрпӳ районӗнчи пайӗн пуҫлӑхӗ Юрий Егоров тав туса велосипед парнеленӗ иккен. Тимӗр урхамахлӑ пулса тӑнӑ ача ҫавӑншӑн савӑннӑ иккен. Йӗрке хуралҫисем парнеленӗ велосипед пур ачан та ҫук вӗт тенӗ иккен вӑл.

Республикӑра выльӑх тухтӑрӗсен йышӗ 20 процент чакмалла. Ҫапла вара 232 специалист ӗҫсӗр юлать. Йыша чакарнине пула перекетленнӗ тупрана юлнӑ 988 ветеринарӑн шалӑвне ӳстерме ярасшӑн иккен. Вӑл 23 процент таран хӑпармалла-мӗн.

Пӗрисен шучӗпе, выльӑх тухтӑрӗсен йышне чакарнишӗн ку отрасльти ӗҫ пахалӑхӗ япӑхланмалла мар. Ҫак шухӑша, сӑмахран, ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов палӑртнӑ. Республика Элтепӗрӗ Михаил Игнатьев вара выльӑх-чӗрлӗх тытакансене штата чакарнине пула йывӑрлӑха кӗртсе ӳкермелле мар тесе асӑрхаттарнӑ. Ветслужбӑсен районти уйрӑмӗсен пуҫлӑхӗсем вара йыша чакарттарасшнӑ пулман иккен. Вӗсем каланӑ тӑрӑх, ӗҫе аван пӗлекен специалистсем ахаль те сахал. Вӗсем пӑхса тӑракан ялсем пӗр-пӗринчен инҫетре вырнаҫнӑ.

Штата чакарнине яваплисем ялта выльӑх шучӗ чакнипе те сӑлтавлаҫҫӗ иккен. «Пилӗк ялта 100 ӗне тытакан районсем те пур», — тесе ӑнлантарнӑ Патшалӑхӑн ветеринари службин регионти пуҫлӑхӗ Геннадий Яковлев.

Ҫӗнӗ Шупашкар патӗнче тӑвакан йӑлари хытӑ каяшсен полигонӗ патне ҫитмелли ҫула хула витӗр мар, айккипе ярасси пирки эпир хыпарланӑччӗ. Паян ку ыйтупа тӗрлӗ шайри пуҫлӑхсем ӗҫсем пыракан вырӑна тухса паллашнӑ. Йышра ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗ Иван Моторин, транспорт тата ҫутҫанталӑк министрӗсем Михаил Янковскийпе Иван Исаев пулнӑ. Ҫул Шупашкар район территорийӗпе иртсе каять те, асӑннӑ район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Георгий Егоров та ыйтӑва сӳтсе явнӑ ҫӗре хутшӑннӑ. Объекта ҫулталӑк вӗҫленнӗ ҫӗре туса пӗтермелле иккен.

Нумай хваттерлӗ ҫуртсенче пурӑнакансене маларах ку ыйту кӑсӑклантарман та. Пур та — аван. Пӗрех мар-им епле ӑшӑнни? Халӗ вара ку ыйту ӑшӑ шывпа усӑ куракансене пурне те кӑсӑклантарать.

Ҫапла, хваттерти шыв икӗ майпа ӑшӑнать. Специалитсем уҫӑ тата хупӑ тытӑм ҫине уйӑраҫҫӗ. Ҫавна кура ҫынсем ӑшӑ шывшӑн тӗрлӗрен тӳлеҫҫӗ. Пирӗн епле-ши тесе пуҫ ватакансен ыйтӑвне уҫӑмлатма пулӑшас тӗллевпе Шупашкарти тытӑм компанисенчен пӗри — «Эткер» — Трактор тӑвакансенчен проспектӗнчи ҫуртсене журналистсене экскурсие чӗннӗ.

Чӑваш Енӗн тӗп ҫурт-йӗр инспекторӗ Иван Никитин ӑнлантарса панӑ тӑрӑх, уҫӑ тытӑм текеннинче шыв ансат меслетпе ӑшӑнни пирки каласа кӑтартнӑ. Ун йышшисенче шыва ӑшӑ сетӗнчен тӳрремӗнех илеҫҫӗ. Вӑл шыв таса, анчах ун пахалӑхӗ начартарах иккен. Хупӑ тытӑмра пӑрӑхпа пырса ӑшӑтмалли прибор патне ҫитет.

Дмитрий Тарабин

Ӗнер, утӑн 10-мӗшӗнче, Хусанта иртекен 27-мӗш ҫуллахи универсиадӑра пирӗн ентеш, Шупашкарти аслӑ пӗлӳ паракан учрежденийӗн 2-мӗш курс студенчӗ Дмитрий Тарабин сӑнӑ ывӑтнипе ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ.

РИА хыпар агенстви пӗлтернӗ тӑрӑх спортсмен сӑнӑна ывӑтса пӗрремӗш хутӗнчех чи лайӑх кӑтартусем тунӑ: сӑнӑ 83 метр 11 сантиметр тӑршӗ вӗҫнӗ. Кӗмӗл медальне Джон Роберт кӑнтӑр африканеце ҫӗнсе илнӗ. Ун кутартӑвӗ — 81,63 метр. Виҫҫемӗш вырӑна вара Фатих Аван турккӑ спортсменӗ тивӗҫне (81,24 метр).

Видеоконференци вӑхӑтӗнче

Республикӑн кӑнтӑр енчи районӗсем уй-хир ӗҫӗсене яланах маларах пуҫланаҫҫӗ. Вырмана вӑл енчисем тунтикунах тухнӑ иккен. Яваплӑ ҫак ӗҫҫине пуҫӑнни пирки чи малтан Елчӗк районӗнчи «Победа» общество хыпарланӑ-мӗн. Куславкка районӗнчи Василий Семенов фермер ир пулакан купӑстана касма тытӑннӑ.

Сӑмах май, ял хуҫалӑхӗнчи лару-тӑру пирки республика элтеперӗ Михаил Игнатьев тунтикун районсемпе хуласен пуҫлӑхӗсемпе ирттернӗ видеоконференци вӑхӑтӗнче сӳтсе явнӑ. Ял хуҫалӑх культурисене мӗнпур категориллӗ хуҫалӑхсенче (кунта предприятисемпе фермерсем кӗреҫҫӗ) пурӗ 549,3 пин гектар ҫинче акса-лартса хӑварнӑ. Пӗлтӗрхипе танлаштарсан, ку вӑл 4,9 пин гектар ытларах иккен. Кӑҫал тӗш-тырӑпа пӑрҫа йышшисене ытларах акнӑ. Техника культурисене — рапса, горчицӑна, хӗвелҫаврӑнӑш — туса илекенсем те йышланнӑ. Ака лаптӑкӗсене 15 районта ӳстернӗ. Ҫав вӑхӑтрах элӗксем, вӑрнарсем, канашсем, хӗрлӗ чутайсем, шӑмӑршӑсем, ҫӗмӗрлесем ака-суха лаптӑкӗсене чакарнӑ. Ял хуҫалӑх культурисен лаптӑкӗсене уйрӑмах ҫӗмӗрлесем самай пӗчӗклетнӗ иккен, унта 30 процента яхӑн сахаллатнӑ, виҫӗм ҫулхинчен вара — икӗ хут таран.

Малалла...

Утӑн 8-мӗшӗнче Раҫҫейри халӑх хаваспах юрату тата шанӑҫлӑх кунне паллӑ турӗ. Уяв кунне республикӑ тӗп хулинче те районсенче те тӗрлӗрен мероприятисем иртнӗ. Канаш хулинче вара ҫак кунхине 70 хваттерлӗ пурӑнмалли ҫурта купалассипе ӗҫсене вӗҫленӗ. Ҫуртӑн пулас кил-хуҫисем — ашшӗ-амӑшӗсӗр тӑрса юлнӑ тӑлӑхсем. Вӗсемсӗр пуҫне аварилле кил-ҫуртран куҫарас программипе килешӳллӗн 10 ҫемье ҫӗнӗ хваттерсен кил хуҫисем пулса тӑрӗҫ.

Строительсем ҫӗнӗ ҫурт таврашӗнче ача-пӑча лаптӑкне туса лартнӑ, подъездалла ҫул сарнӑ.