Ҫӗртмен 27-мӗшӗнче Шупашкарти ШӖМ управленийӗн хурал уйрӑмне шӑнкӑрав ҫитнӗ пулнӑ — велосипед вӑррине тытни ҫинчен пӗлтернӗ.

Вӑл кунхине 18:30 сехет тӗлнелле 10 ҫулхи арҫын ача Граждан урамӗнчи 131 ҫурт подъездӗнче «тимӗр лашине» кӑкарса хӑварнӑ. Хӑй вара 10 минутлӑх юлташӗ патне кӗнӗ. Тантӑшӗ патӗнчен тухсан велосипед ҫухалнине асӑрханӑ. Арҫын ача аптраса ӳкмен, хӑйӗн юлташӗпе поъезд умӗнче ларакансенчен унӑн ҫӳрев хатӗрӗ ӑҫта кайса кӗме пултарни ҫинчен ыйтма пуҫланӑ. Пӗри вара палламан ҫынна асӑрханӑ пулать — вӑрӑ велосипеда йӑтса Мата Залка урамӗ еннелле кайнӑ иккен. Аслисем ача-пӑчана хӳтте кӗме шухӑшланӑ — вӑрӑ ҫулӗпе йӗрлесе кайнӑ. Вӑрра кӗске вӑхӑт хушшинчех тытнӑ, вӑл кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ пасарне ҫитме ӗлкӗрнӗ иккен. Полици ӗҫченӗсене те шӑнкӑравланӑ.

Велосипед вӑрри 55 ҫулта иккен. Тӗпчесе пӗлнӗ хыҫҫӑн ӑна хайхи ҫакӑн йышши ӗҫсемшӗн малтан та явап тыттарнӑ пулнӑ имӗш.

Вӑрланӑ велосипед хакӗ 5 000 тенкӗ пулнӑ. Хӑйне ярса иличчен вӑрӑ «тимӗр лашана» 500 тенкӗпе палламан ҫынна сутса яма та ӗлкернӗ иккен.

Ҫӗнӗ ҫул-йӗр палли

Республикӑра ҫӗнӗ ҫул-йӗр палли кун ҫути курни ҫинчен эпир маларах пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ. Фото-видео регистратор приборӗ вырнаҫнӑ таврашӗнче ҫӗнӗ паллӑсене утӑн 1-мӗшӗччен вырнаҫтарса тухмалла пулнӑ. Ҫапла вара хальхи вӑхӑтра Шупашкарӑн тӗп ҫулӗсем ҫинче вӗсене хӗрсе кайсах ҫакаҫҫӗ.

Чӑваш Енӗн ҪЙХПИ управленийӗ хушнипе ҫак палла «Дорэкс» АУО ӗҫченӗсем 5 адреспа вырнаҫтарнӑ — пурӗ 21 штук. Пӗтӗмӗшле ӗҫе вара ҫак кунсенче вӗҫлесшӗн.

Паян, ҫӗртмен 29-мӗшӗнче, XXIV Раҫҫей Олимп кунне халаласа Вӑрмар посёлокӗнче тӗрлӗ спорт ӑмӑртӑвӗсем иртрӗҫ. Унсӑр пуҫне тата Олимп кунӗн темипа асфальт ҫинче ӳкерӳ конкурсне ирттернӗ. Мини-футбол, урам баскетболӗ — тӗрлӗ тӗслӗ спорт ӑмӑртӑвӗсем иртнӗ. Унсӑр пуҫне «Илем» ачасемпе ҫамрӑксен спорт шкулӗн ҫуртӗнче дартс вӑййипе, сӗтелҫи тенниспа, шывра ишессипе ӑмӑртусем иртнӗ. Ҫакӑнтах «Шыври хаваслӑ стартсем» те пулнӑ.

Спорт уявӗ «Урмары» ФК — «Локомотив» (Канаш) футбол командисем вӑй виҫнипе вӗҫленнӗ. Кам ҫӗнтерни паллӑ мар-ха.

Тӑлӑха юлнӑ, ашшӗ-амӑшӗн юратӑвӗсӗр ача ҫуртӗнче ӳсекен ачасем шел пулин те пирӗн республикӑра та самаях. Тен, ҫемье ӑшшине, йӑпатнине, кирлӗ чухне канаш пама пултарнине — ҫак хӑватсене нихҫан туйса курман ачасем ҫунатсӑр кайӑк пек тискер пурнӑҫ хирӗнче пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнасса шанаҫҫӗ. Республика пуҫлӑхсен те, «пысӑк» чӗрелле ҫынсен те чи ҫутӑ тӗллевӗ вӑл — тӑлӑха юлнӑ ачасен, пулӑшу кӗтекенсен чӗрисенче шанчӑк кӑвайтне упраса пырасси.

Ҫуллахи кунсем пур шӑпӑрланшӑн чи савӑк кунсем. Ашшӗ-амӑшӗсем хӑйсен ачисене вӑл вӑхатра час-часах кану ҫурчӗсене, хула ачасене — яла, ялтисене — хулари тӑванӗсем патне канма кайса яраҫҫӗ. Ача ҫуртӗнче ӳсекен шӑпӑрланӑн вара нумай чухне ҫуллахи кунсем пӗлтерӗшсӗр иртеҫҫӗ. Ҫакна тӗпе хурса «Сывлӑх планети» проект ҫуралнӑ та. Ӑна ятарласа ашшӗ-амӑшӗсӗр ӳсекен ачасем валли пуҫарса янӑ.

Проект тӗллевӗ — ача ҫуртӗнче, интернатра, ашшӗ-амӑшсӑр ӳсекен ачасене валли ҫуллахи кану кунӗсене савӑнӑҫлӑ, кӑсӑклӑ туса парасси. «Сывлӑх планети» хӑйӗн ӗҫне утӑн 1-мӗшӗнчен пуҫлӗ.

Асӑннӑ проект Йӗпреҫри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан ятарлӑ (тӳрленме пулӑшакан) шкул-интернатра ӗҫлеме тытӑнать.

Малалла...

Юрату вӑхӑтлӑха ӑс-тӑна минретме пултарнине илтнӗччӗ те пуль, анчах унӑн каварлӑхӗ ҫынна термене ӑсатма пултарни пирки пӗрремӗш хут тӗл пулатӑп.

22 ҫулхи качча хӑйӗн хӗрӗпе тӗл пулмалла васканӑ тет. Укҫи-тенки унӑн пулман, ҫапах тӗлпулӑва вӑл пуш алӑпа каяс темен. Чечек сутакан лавккана кайнӑ, унта кӗл чечек саккасланӑ тет. Сутӑҫ чечеке чӑркас тесе йӑпӑртлӑх ҫаврӑннӑ хушӑра каччӑ хӑвӑрт кӑна ӑна йӑтнӑ та лавккаран тухса вӗҫнӗ. Вӑрра тытас тесе лавкка хуралҫи хыҫҫӑнах чупса тухнӑ, анчах хайхи каччӑ ӑна ҫӗҫӗпе хӑратнӑ тет. Ҫапларах ӗҫ-пуҫ пулса иртнӗ иккен республикӑмӑрӑн тӗп хулинче.

Вӑрӑ-хураха ҫав ҫавах каярах тытнӑ. Шупашкарти Ленин районӗн сучӗ ҫак ӗҫ-пуҫшӑн каччӑна 4 ҫуллӑх колоние ӑсатмалла тунӑ.

Ӳнер шкулӗнчи илемлӗ чечексем

Ҫӗмӗрле хулинчи ачасене хушма пӗлӳ паракан муниципаллӑ автономилле вӗренӳ учрежденийӗ «Ача-пӑча ӳнер шкулӗ №1» хулара иртекен ҫурт-йӗр таврашӗнчи лаптӑка илем, йӗрке кӳрес конкурс-куравне хутшӑннӑ пулнӑ. Пӗр номинаципе ҫырлахман, икӗ номинаципе хутшӑнма шутланӑ: пӗри учрежденийӗ таврашӗнче чечек йӑранӗсене ӳстерес тата кану кӗтесӗсене йӗркелессипе, тепри вара — шкул таврашӗнчи лаптӑка «симӗслетсе» йӗркене кӗртессипе.

Кану вырӑнне йӗркелесси — самай кӑсӑклӑ ӗҫ, пултарулӑха та аталантарать. Ӳнер шкулӗн ӗҫченӗсем нумай шухӑшласа тӑман, илнӗ те хула ҫыннисем кану вырӑнӗ хатӗрленӗ иккен.

Хулари пурӑнакан ватти-вӗтти та учреждени таврашӗнчи чечек йӑранӗсемпе киленеҫҫӗ: ҫамрӑксем фото ӳкереҫҫӗ, ваттисем хӑйсен мӑнукӗсемпе таса та илемлӗ лаптӑк таврашӗнче уҫӑлса ҫӳреҫҫӗ.

Чӑваш Енӗн Транспортминӗ пӗлтернӗ тӑрӑх ҫӗртмен 28-мӗшӗ тӗлне ҫынсене турттарма республикӑра 1 289 таксине ирӗк панӑ. Тепӗр 953 ҫыннӑн заявленине вара хальлӗхе пӑхса тухайман-ха. Ҫак эрнене илес пулсан — 4 таксиста ӗҫлеме ирӗк паракан хутпа тивӗҫтернӗ, тепӗр 3 заявкӑна ырланӑ (хутне каярах парӗҫ ӗнтӗ).

Ирӗк парас умӗн транспорта тӗрӗслеҫҫӗ, урапана кирлӗ хатӗрсемпе тивӗҫтернине пӑхаҫҫӗ. Ӗҫлеме ирӗк илнӗ таксистсен йышӗпе транспорминӗн сайтӗнче паллашма май пур.

Шупашкарти Ленин районӗнче «Картиш» муниципаллӑ программӑна тӗпе хурса пӗчӗк архитектура ӗскерӗсене хута ярас тӗлӗшпе тӑрмашса ӗҫлеҫҫӗ. Ҫӗртмен 27-мӗш тӗлне, сӑмахран, «Хӗвеллӗ айлӑм» ТМЯО подрядчик ача-пӑча вылямалли 15 ҫӗнӗ лаптӑк хута янӑ, «Романа» ТМЯО — 7 кӑна ӗлкӗрнӗ.

Районта вара кӑҫал ача-пӑча вылямалли 32 ҫӗнӗ лаптӑк йӗркелемелле, ун валли 3 330 пин тенкӗ тӑкакласшӑн. Лаптӑксен хакӗ тӗрлӗрен — 42 000 пуҫласа 126 000 тенкӗ таранах ларать.

Улатӑрти стеллӑн сӑнӗ

«Алатырь» ятлӑ суту-илӳпе ҫыханман православилле ыркӑмӑллӑх фончӗ пуҫарӑвӗпе Улатӑр хулине кӗнӗ вырӑнта ҫӗнӗ стеллӑна хута янӑ. Проектне хула администрацийӗн хула тӑвӑмӗ тата ҫутҫанталӑкпа усӑ курасси пайӗнче тунӑ пулнӑ. Ҫӗнӗ стелла ӗлӗкхи карман евӗр пулӗ. Ку Улатӑрӑн историлле вырӑнне кӑтартса парӗ.

Паянхи куна ҫак ӗҫре никӗсне хывнӑ, карманӑн хӳмисемпе турулӑн кладкине тунӑ, хайлавлӑ мар чулпа хӳмесене витсе тухнӑ, тӑррине вырнаҫтарнӑ, унсӑр пуҫне тата электромонтаж ӗҫӗсене тунӑ.

Ҫитес кунсенче ҫӗнӗ стелла таврашӗнчи лаптӑка илемлетӗҫ, урапасене лартса хӑвармалли ятарлӑ вырӑна хута ярӗҫ.

Ҫӗнӗ стеллӑпа киленме Улатӑр ҫыннисемпе хӑнисем хула 461-мӗш ҫулхи ҫуралнӑ кунне паллӑ тунӑ чухне пултараҫҫӗ. Ӗҫсене ҫав кунччен — ҫурлан 3-мӗшччен — вӗҫлеме планланӑ.

Шупашкар хулинчи пӗр хваттерте кӑсӑклӑ пулӑм асӑрханӑ. Хулара пурӑнакан Ильнара (вӑл пурӑнакан ҫурт Чернышевский урамӗнче вырнаҫнӑ) пӗлтернӗ тӑрӑх вӗсен хваттерне икӗ кун хушши ҫара ҫерҫи хӑнана пырса кайнӑ иккен.

— Вырсарникун, ҫӗртмен 23-мӗшӗнче эпӗ варени вӗрететтӗм, каҫ кӳлӗм ӑна сивӗнме лартас терӗм. Ирхине вара тӗрӗслесе пӑхнӑ хыҫҫӑн сасартӑк тазра ҫара ҫерҫи ишнине асӑрхарӑм. Ку ҫеҫ те мар, тепӗр кунхине вӗсем виҫҫӗн пырса кӗчӗҫ. Ҫӳрҫӗр иртнӗ 2 сехетре эпир ҫунат ҫапнӑ сасӑран вӑранса кайрӑмӑр. Ҫара ҫерҫисене курсан вара кусем варени тутанма килнӗ ӗнтӗ тесе пуҫа хыҫкаларӑмӑр. Чӑн та тӗлӗнтермӗш япала. Ытти кун та хӑнана кӗтмелле пулӗ-ши, — пӗлтерет Ильнара Аушева.

Чӗрчун пурнӑҫне ӑҫта пӗлекенсем ҫак ӗҫ-пуҫ хутран-ситрен ҫеҫ тӗл пулма пултарни ҫинчен палӑртаҫҫӗ.

— 15 ҫул каярах ҫара ҫерҫи йышӗ республикӑра пысӑкрахччӗ, халь вара сахалрах вӗсем. Хӗрлӗ кӗнекене те кӗртнӗ пулнӑ, ҫавӑнпа та сайра хутра ҫеҫ тӗл пулайӑн, — ҫапла хакланӑ «Сӑрҫум» заповедникӑн директор ҫумӗ Александр Димитриев.