Хулари тӳре-шара тата хула ҫыннисем паркра яланах илем, тасалӑх кӳрессипе пӗр чӗлхеллӗ пулнӑ. Паянхи куна Максим Горький, Иван Яковлев скверӗсенче тата Ҫӗнтерӳ паркӗнче килти чӗрчунсене уҫӑлтарса ҫӳреме юрамасть.

Хуҫи хӑйӗн чӗрчунӗ хыҫҫӑн пуҫтармалли япалапа ҫӳрени тата уҫӑлтарма ятарлӑ вырӑнсемпе усӑ курни Европӑра тахҫанах йӑлана кӗнӗ. Раҫҫейре вара ку тӗлешпе — ӳкерчӗк синкерлӗ. Ҫавӑнпа та тӳрӗ-шара ҫынсем ыйтнине шута илсе ятарлӑ «тума юраманнин» паллисене вырнаҫтарнӑ. Ку йӑлана ҫитес кунсенче ытти парк таврашӗсенче те кӗртӗҫ, ҫапла вара тӑватӑ ураллӑ юлташсемпе малашне ятарлӑ вырӑнсенче уҫӑлса ҫӳреме кӑна май килӗ.

Ӗнер, утӑн 8-мӗшӗнче, Улатӑрта 16:30 сехетре 30 минут хушши вӑйлӑ ҫил алхаснӑ, аслати кӗрленӗ пулнӑ. Ҫак ҫанталӑка пула 70 яхӑн йывӑҫ хуҫӑлнӑ, 73 ҫӗрте электричество линийӗ татӑлнӑ. Унсӑр пуҫне 21 кил-ҫуртпа нумай хваттерлӗ ҫуртсем шырлӑх курнӑ. Ҫутӑсӑр 5 пин ҫын тӑрса юлнӑ, газсӑр вара — икӗ уйрӑм ҫурт. Паянхи куна специалистсем 80 метр газ проводне улӑштармалли ҫинчен палӑртаҫҫӗ. Вӑйлӑ ҫиле пула хӑш-пӗр кил-ҫурт тӑррисем те юрӑхсӑрланнӑ.

Улатӑр администрацийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх инкеке сирес тӗлӗшпе паянхи куна Улатӑрта 9 бригада ӗҫлет, ӗҫе пӗтӗмӗшле утӑн 10-мӗшӗнче вӗҫлеме палӑртнӑ.

Ӗнер, утӑн 8-мӗшӗнче, каҫ кӳлӗм Вӑрнар районӗнчи Мӑн Явӑш ялӗнче пушар тухнӑ пулнӑ. «Хӗрле автан» сӑлтавӗ вара — аслатие пула хыпса илнӗ электричество пралукӗ. Ҫулсерен упранса пыракан йӑлана — аслати вӑхӑтӗнче электричествӑпа ҫыхӑннӑ техникӑпа усӑ курма юраманни — 58 ҫулхи кил хуҫи хальхинче пӑхӑнас мар тенӗ, ҫакна пула асӑннӑ пӑтӑрмаха лекнӗ ӗнтӗ.

Пушар тухнӑ ҫӗре вут-ҫулӑмпа кӗрешекенсем килнӗ, вӗсем ҫулӑма начасах сӳнтернӗ. Анчах ку синкерлӗ пулӑм ват ҫынна шырлӑх кӳме ӗлкернӗ. Ҫулӑм айӗнче телевизор, электричество счетчикӗ тата пӳртӗн шал енчи пайӗ пӗтнӗ. Шырлӑхӑн пӗтӗмӗшле суммине 50 пин тенкӗпе хаклаҫҫӗ. Инкекре аманнисем пурри ҫинчен пӗлтермеҫҫӗ.

Ку хыпар пирки: «Тем шухӑшласа кӑларакан та пур», — пур темелле-тӗр. Чӑваш Енре шыври заправка станцийӗ ӗҫе пуҫӑннӑ иккен. Вӑл Атӑлта, Шупашкар районӗнчи Ҫӗктер поселокӗ ҫывӑхӗнче, вырнаҫнӑ. Ун пеккисем Чулхуларан пуҫласа Хусана ҫитиччен те тек ҫук-мӗн.

Уйӑх ытларах ӗҫленӗ хушӑра вӑл унӑн хуҫисене услам курма май пуррине ӗнентерсе панӑ иккен. Ара, ҫапла пулмасӑр. Халӗ пуянсем катерсемпе яхтӑсем туянаҫҫӗ-ҫке. Кимӗ-карап таврашне Шупашкарта кӑна 1,5 пин шута илнӗ. Ҫӗнӗ заправка пулӑшӑвӗпе хамӑр патрисем кӑна мар, пирӗн республика территорийӗпе иртсе каякан яхтӑсемпе катерсем те усӑ кураҫҫӗ-мӗн.

«Илем» ят панӑ заправка пӑхма хитре ҫеҫ мар, хӑй те типтерлӗ иккен. Унӑн хуҫисем вӑл пӗр тумлам топливо та шыва юхтармасть тесе калаҫҫӗ-мӗн. Заправка топливӑпа кӑна мар, Аи-95 маркӑллӑ автобензинпа тата артезиан шывӗпе те тивӗҫтерет иккен.

Нумаях пулмасть, ҫынсем хӗвелле шӑрӑх кунсене пула аптратчӗҫ, халӗ вара ҫумӑртан тарса пытанмалли вӑхӑт ҫитнӗ ав мӗн. Кӑҫал хӗллехи кунсем вӑрӑха пынипе ҫурхи вӑхӑтсене туйса та илеймерӗмер. Анчах ҫутҫанталӑк ку тӗрес маррине туйсах пулмалла ҫуркуннехи ӑмӑрлӑ кунсене тавӑрас тенӗ.

Паян, утӑн 9-мӗшӗнче, Шупашкар вӑйлӑ ҫумӑра пула шыв айне пута пуҫланӑ: хулари хӑш-пӗр ҫулсемпе урамсем шыв ытамне лекнӗ, транспорта та ҫӳрем самай чӑрмантарнӑ. Йывӑр лару-тӑрӑва Ҫӗнӗ кӑнтӑр районӗнче асӑрхама май лекнӗ. Унта 13:00 сехетсем иртсен вӑйлӑ ҫумӑра пула Трактор тӑвакансен проспектӗнчи сарлакка ҫул самантрах кӳлӗ пулса тӑнӑ.

Унсӑр пуҫне тата ҫумӑра пула хула кӳлмекӗ хӗррипе, агрегат савучӗ таврашӗнчи ҫулсемпе ҫӳресси йывӑрланнӑ.

Республикӑра ҫумӑрлӑ кунсем 11-мӗшччен тӑсӑлӗҫ. Ҫак виҫӗ кун хушшинче уйӑх хушшинче ҫумалли норми ҫӗре нӳрлетмелле иккен.

Ӗнер, утӑн 8-мӗшӗнче, министӑрсен кабинетӗчен членӗсен канашлӑвӗнче — вӑл эрнесерен пулать — ача-пӑча сывлӑхне ҫирӗплетмелли «Ылтӑн пучах» уйлӑх таврашӗнче пулса иртнӗ тискер ӗҫ-пуҫсем ҫинчен калаҫнӑ. Пухура 2013 ҫулти лагерьсен пӗрремӗш сменӑн пӗтӗмлетӗвӗсене те тунӑ.

Чӑваш Енӗн Сывлӑха сыхлакан тата социаллӑ аталану министрӗ Надежда Осипова палӑртнӑ тӑрӑх лагерьсене вожатӑйсене ӗҫе илнӗ чухне йынӑшсем нумай тунӑ, шап та лӑп вӗсем вӑхӑт иртсен палӑра пуҫланӑ те имӗш. Сӑмахран, «Ылтӑн пучах» лагерӗнче диджей пулса ӗҫлекен каччӑ саккун йӗркине малтан та пӑснӑ, уншӑн ӑна явап та тытарнӑ пулнӑ. Чӑваш Енӗн вӗренӳ министерствин пуҫлӑхӗн Владимир Иванов шухӑшӗпе вара асӑннӑ лагерьте пулса иртнӗ пулӑмсемшӗн ӗҫе вырнаҫтаракансене явап тыттармалла.

Республика Элтепӗре Михаил Игнатьев вара синкер пулӑмсене уйлахсенче вӑй хуракансен шалу укҫи (8–10 пин тенкӗ) пӗчӗк пулнипе ҫыхӑнтарать. Пуҫлӑх ҫак ыйтӑва ҫитес кунсенче татса памалли ҫинчен палӑртса хӑварнӑ.

Паянхи куна лагерьсенче ӗҫ-пуҫ тивӗҫлипех пурнӑҫлантӑр тесе йӗрлев комитечӗ тӗрӗслев ӗҫӗсем ирттерет.

Малалла...

Элӗк районӗнчи социаллӑ хӳтлӗх пайӗ кӑҫал амӑшӗн капиталне илмешкӗн 37 сертификат документне йышӑннӑ. Вӗсенчен 25-шӗ — виҫӗ ача ҫуратнӑшӑн, 7-шӗ — тӑватӑ пепкене ҫут тӗнче парнеленӗшӗн, тепӗр виҫҫӗшӗ — пиллӗкмӗш шӑпӑрланшӑн. Ултӑ ача ҫуратнӑ амӑшӗсем те пур, вӗсем — иккӗн. Кусем те сертификатсене тивӗҫнӗ. Ҫемье капиталӗпе усӑ курмалли свидетельство усрава илнӗ ачасене те пулӑшать. Чӑваш Ен паракан ҫак укҫа-тенкӗпе ҫурт-йӗр лартма, хваттер туянма, ачасене вӗрентме майсем пур. Сертификат укҫи — 100 пин тенкӗ. Ҫак капиталпа кӑҫалхи ҫур ҫулта 81 ҫемье усӑ курнӑ.

Чӑваш Енӗн кӗнеке палатине «Суды и судьи Чувашии 1917–2012 гг.» кӗнеке ҫитнӗ. Кӑларӑмӑн содержанине ятӗнченех тавҫӑрма май пур. Ӑна пин экземпляр тиражпа кун ҫути кӑтартнӑ. Кӗнеке авторӗ — Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ юрисчӗ, Чӑваш Республикин Аслӑ сучӗн судйи Н.В. Яковлев иккен. «Ӑна Чӑваш Енӗн Аслӑ судне йӗркеленӗренпе 90 ҫул ҫитнине халалланӑ, ку вӑл Чӑваш Республикин Аслӑ сучӗн энциклопедийӗн тӑсӑмӗ шутланать», — тесе пӗлтерет Кӗнеке палати.

Кӗнекере архив материалӗсемпе, сӑнӳкерчӗксемпе тата ытти документлӑ материалпа самай усӑ курнӑ иккен.

Судсем пирки каласа паракан кӑларӑмсене, сӑмах май, унччен те пичетленӗ-мӗн-ха. 2006 ҫулта, акӑ, «Они служили провосудию» кун ҫути курнӑ, ҫав ҫулах «Верховный суд Чувашской Республики, годы, события, лица», «Суд, прокуратура, милиция Козловского района» ятлисем пичетленнӗ. Виҫӗ ҫул каялла Чӑваш енӗн Аслӑ сучӗ пирки энциклопеди кӑларнӑ.

Патне ҫитсен вӗсем епле калаҫма пуҫлассине пӗлместпӗр те, анчах хальлӗхе вара Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Мӑн Пукаш ялӗнче пурӑнакан ҫамрӑк ҫемьесем пуҫлӑхсене ҫапла шантарнӑ иккен. Унта ҫӗнӗ клуб тӑвас ыйтупа РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Е.Н. Николаева, Сӗнтӗрвӑрри район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ю.Ф. Моисеев, Октябрьски ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ А.А. Мясников пулнӑ. Тӗлпулӑва организацисемпе предприятисен ертӳҫисене, усламҫӑсене, ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсене тата вырӑнти халӑха пухнӑ иккен. Унта культура учрежденине тӑвассипе май килнӗ таран пурне те пулӑшма чӗнсе каланӑ.

Сӑнсем (7)

Ҫар ҫулне ҫывхаракан ҫамрӑксем нумаях пулмасть Атӑлҫи тата Урал федераци округӗсенчи Спартакиадӑна пухӑннӑ. Чӑваш Ен чысне унта Хӗрлӗ Чутайри вӑтам шкул каччисем — Константин Савельев, Дмитрий Почейкин, Денис Триковский, Евгений Еремин, Кирилл Ярайкин, Олег Канцеляров, Дмитрий Мидейкин, Олег Анисимов, Сергей Сарин, Стас Федотов, Николай Аливанкин — хӳтӗленӗ. Халӗ вӗсемпе тӑван тӑрӑхӗ чӑннипех хӑпартланма пултарать.

Ӑмӑртӑва Пенза, Ӑренпур, Тӗмен, Свердловск облаҫӗсенчи, Пермь Енӗнчи, Мари Элти, Пушкӑртстанри, Чӑваш Республикинчи тата Ханты-Манси автономи округӗнчи яшсем хутшӑннӑ. Вӗсем сакӑр енлӗ кӗрешес, пейнтбол, ҫар эстафети тата ҫар хатӗрленӗвӗн енӗпе тупӑшнӑ. Хӗрлӗ Чутай ачисем эстафетӑра 3-мӗш вырӑн йышӑннӑ, пейнтболпа — 2-мӗш, кӗрешессипе — 5-мӗш, ҫар хатӗрленӗвӗн ӑмӑртӑвӗнче — 1-мӗш. Ҫапла вара ушкӑнпа илсен каччӑсем Пенза облаҫӗнчи тантӑшӗсенчен виҫӗ очко сахалрах пухса иккӗмӗш вырӑна тухма пултарнӑ. Кӗркунне вӗсен Раҫҫей шайӗнчи ӑмӑртӑва хутшӑнма тивӗ.

Сӑнсем (19)