Халӗ тем тӗрлӗ ӑмӑрту та йӗркелеҫҫӗ те тӗлӗнмеллиех ҫук-тӑр. Айӑплава пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен управлени нумаях пулмасть ирттернӗ тупӑшура вара хӑйсен пултарулӑхне йытӑсем кӑтартнӑ. Паллах, хӑйсем кӑна мар-ха. Кинолог-инструкторсемпе пӗрле.

Йытӑсен нумай енлӗ тупӑшура ӑмӑртма тивнӗ. Сӑмахран, йӗрлеме, машинӑна шырама, йӗркене пӑсакана тытса чарма, йывӑрлӑха ҫӗнме… Кинологсем ерсте пынипе тӑватӑ ураллӑ туссем ӗҫе тивӗҫлипе пурнӑҫланӑ. Ӑмӑртура 9-мӗш, 3-мӗш тата 6-мӗш колонире тӑрӑшакан кинологсем мала тухнине палӑртнӑ. Ҫӗнтерме, паллах, йытӑсем ҫине тӑнипе май килнӗ.

Шупашкар районӗнчи Ҫӗнӗ Тутаркасси ялӗнче пурӑнакан пӗр вӑйпитти ашшӗне хирӗҫ йытта вӑскӑртнӑ. Шупашкар район прокурорӗн ҫумӗ Анатолий Иванов вӑл этем унччен те ҫавӑн пек пуҫтахаланни пирки пӗлтерет. Ашшӗне хӗненӗшӗн, маларах та йытта вӑскӑртса тӑрӑхланӑшӑн кирпӗч шутласа тухнӑ-ха.

Те ашшӗ каҫарманшӑн тавӑрас тенӗ хайхискер, анчах кӑҫалхи ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче вӑл каллех ашшӗпе хирӗлме тытӑннӑ. Пӗрре чышкӑпа ҫапса панӑ, икӗ хутчен ҫӗҫӗпе чикнӗ. Суранланнӑ ватӑ пульницӑнах ҫитнӗ. «Юрать-ха, суранӗ тарӑна кайман. Часах ӑна киле янӑ», — ӗҫ-пуҫ пирки ӑнлантарать прокурор ҫумӗ. Анчах тепӗр икӗ эрне иртмест, ниҫта та тӗпленсе ӗҫлеме юратман вӑй питти каллех ашшӗпе хирӗҫме пуҫлать: ҫӗҫӗпе чиксе вӗлерессипе хӑратать, унтан ашшӗ ҫине питбультер текен йытта вӑскӑртать. Лешӗ хуҫине итленӗ — ватта икӗ аллинчен тата сулахай уринчен ҫыртнӑ.

Ку ӗҫ пирки ӗнер Шупашкар район прокуратури айӑплава ҫирӗплетсе суда ярса панӑ. Тӑван ашшӗне хирӗҫ йытта вӑскӑртнӑ арҫынна сывлӑха ҫӑмӑл сиен кӗнӗшӗн, вӗлерессипе хӑратнӑшӑн тата хӗненӗшӗн суд тенкелӗ ҫине лартӗҫ.

Малалла...

Кӑҫал утӑ уйӑхӗ варринче темиҫе кун хушши ҫумӑр хытах ҫуса тӑнине пула Амур облаҫӗнчи кӳлӗ таврашӗнчи шыв шайӗ ҫыранран тухса кайнӑ. Паянхи куна 14 муниципаллӑ йӗркелевӗн 30 ытла ял таврашӗ шыва кайнӑ, ҫулсем путнине пула 38 ялпа ҫыхӑну татӑлнӑ, 2 300 ҫурт тата 2 850 пахча шыв айне пулнӑ. Унсӑр пуҫне шыв хӑпарнине пула 320 ҫухрӑм урапа ҫулӗ «юхса кайнӑ», 29 кӗпер ишелсе аннӑ, 200 яхӑн пӗлтерӗшлӗ социаллӑ объектсем юрӑхсӑрланнӑ. Ейӗве пула ял хуҫалӑхӗнчи 400 пин гектар ҫӗр шар курнӑ.

Ҫак кунсенче Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев патне Амур облаҫӗн кӗпернаттӑрӗнчен О.Н. Кожемякӑран ҫыру килнӗ. Унта кӗпернаттӑр Республика Элтеперӗнчен шыв илнине пула облаҫ курнӑ шырлӑхсене саплаштарас тӗллевпе пулӑшу ыйтса ҫырнӑ. Ҫапла майпа республика ҫыннисем хӑйсен кӑмӑлӗпе Амур облаҫне укҫа-тенкӗ уйӑрса парса пулӑшма пултараҫҫӗ.

Малалла...

Паян Элӗк районӗнчи Хирлеппуҫ ялӗнче фельдшерпа акушер пункчӗ уҫӑлнӑ. Хӗрлӗ хӑйӑва касма ялти чи яшшине — Саша Ильина (пулӑм пирки хыпарланинче пӗчӗкскерӗн ҫулӗ пирки, шел те, асӑнман. Сӑнӳкерчӗк тӑрӑх хакласан ҫулталӑксенчи ача евӗр курӑнать) тата ялта фельдшерта 26 ҫул тӑрӑшнӑ Федора Петровӑна шаннӑ. Федора Максимовна унчченхи кивӗ ҫуртра хӗлле сахал мар шӑннине аса илнӗ. «Халӗ кунта лайӑх ӑшӑтаҫҫӗ тата ҫутӑ пӳлӗмсем кӑна мар. Вӗри шыв та пур. Пурӑн, ӗҫле, савӑн кӑна», — тенӗ вӑл.

Хӑй ӗҫне вӑхӑтӗнче чунне парӑнса пурнӑҫланӑ ватӑ сӑмахӗ ҫумне мӗнех хушса калайӑн? Хальхи вӑхӑтри тухтӑрсем те хӑйсен тивӗҫне ӗлӗкхисем евӗрех ӑш пиллӗн те кӑмӑллӑн пурнӑҫлаччӑр тесси кӑна юлать-тӗр…

Сӑнсем (12)

Ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ районӗнче пурӑннӑ майӑн Раща таврашӗнче кӗске шӑлаварсемпе чупакан спортпа туслӑ ҫынсене час-часах курма май лекет. Вӗсенчен пӗрисем Етернӗ шоссе хӗррипе, ятарласа асфальт сарнӑ тротуар тӑрӑх чупаҫҫӗ, теприсем вара Перентей вӑрманӗнче ӑсталнӑ спорт кӗтесӗнче шӑм-шака «ҫемҫетеҫҫӗ».

Паянхи кунчен Перентей вӑрманӗнчи спортпа хатӗрленмелли кӗтесре икӗ турник, тата пуленке ҫеҫ выртатччӗ тесен те йӑнӑш пулмӗ. Мускав районӗн администрацийӗ вара сывлӑхлӑ пурнӑҫпа пурӑнакансем валли спорт тӳремне лайӑхлатма шут тытнӑ, ӗҫе Хула кунӗ ҫитичченех пуҫарӑннӑ.

Паянхи куна гимнастика хулине хута ярассипе ӗҫӗн ҫуррине тума та ӗлкернӗ: спорт хатӗрӗсемпе тренажерсене вырнаҫтарнӑ. Ҫитес кунсенче вара Етернӗ ҫулӗ енчен карта тытма пуҫлӗҫ.

Гимнастика хулине официаллӑ ҫак эрнере уҫма планланӑ.

«Сӑрҫум» заповедник ӗҫченӗсем Сӑр шывӗ тӑрӑх турист ҫулне уҫнӑ. Маршрут Сӑр урлӑ Явлей ялӗ ҫывӑхӗнче хывнӑ автоҫул кӗперӗ патӗнчен тытӑнса Кнеҫ ярӗ текен вырӑн патне ҫитет.

Маршрута уҫнӑ кун чарӑнса тӑмалли вырӑнсене тата ӗҫмелли шыв тӗлне палӑртнӑ. Илемлӗ вырӑнӗсем ҫав тӑрӑхра нумай-мӗн-ха, анчах ӗҫмелли шыв енчен вара хӗсӗкреххине палӑртнӑ. Маршрут тӑхӑр хутлӑ ҫӳллӗш ҫуртпа тан чӑнкӑ ҫыран патӗнче вӗҫленет. Унӑн тӑршшӗ 2 ҫухрӑма яхӑн-мӗн.

Сӑнсем (3)

Конкурс саманчӗ

Вӑрнар районӗнчи Кӳстӳмӗр ялӗ ҫывӑхӗнче ҫурт тӑвӑмӗнче усӑ курмашкӑн хӑйӑр кӑларма пулать. Ҫутҫанталӑкӑн ҫак пуянлӑхӗпе усӑ курма ирӗк пама ятарлӑ конкурс ирттерсех палӑртнӑ. Ӑна республикӑн Ҫутҫанталӑк пурлӑхӗсен тата экологи министерстви йӗркеленӗ.

Конкурса ултӑ предприяти хутшӑннӑ: «КарьерМ», «Эткер», «ТехноСити», «Элегант», «Водоканал», «Комсомольскагропромхими» тулли мар яваплӑ обществӑсем. Хӑйӑра илме «Комсомольскагропромхими» тивӗҫнӗ. Унпа вӑл 25 ҫул усӑ курайӗ.

Вӑтам тата пуҫламӑш професси пӗлӗвӗ паракан учрежденийӗсенче епле профессисемпе специальноҫсем пурри пирки «Професси атласӗ» текен сайтра паллашма пулать.

Унта вӑл е ку специалистӑн епле пахалӑхсене тивӗҫтермелли пирки каласа кӑтартнисӗр пуҫне ӑҫта тата кама вӗренме май пуррипе паллашма пулать. Хальх вӑхӑтра сайтра 100 яхӑн професси пирки каласа кӑтартнӑ. Вӗсенчен ытларахӑшӗ рабочисем: машина тӑвакан, строительство, ҫыхӑну, транспорт, сывлӑх сыхлав, электроэнергетика отраслӗсенчи, информаци технологийӗнчи специалистсем. Ҫулталӑк вӗҫленнӗ ҫӗре унта 150-ран кая мар чи кирлӗ професси пирки информаци вырнаҫтарма палӑртаҫҫӗ.

Чӑваш музыка фольклорне пухаканӗ, чӑваш халӑх музыка инструменчӗсене тӗпчекенӗ тата хатӗрлекенӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Николай Эриванов паян 75 ҫул тултарчӗ. Вӑл Патӑрьел районӗнчи Вӑрманхӗрри Шӑхаль ялӗнче ҫуралнӑ.

Николай Эриванов Шупашкарти Федор Павлов ячӗллӗ музыка училищине вӗренсе пӗтернӗ. Мускаври Чӑваш халӑх хорӗн концертмейстерӗ-баянистӗнче, Комсомольскинчи ача-пӑча музыка шкулӗн директорӗнче, Чӑваш Республикин халӑх пултарулӑхӗн ҫуртӗнче фольклор енӗпе методистра ӗҫленӗ. 1970 ҫултанпа вӑл Ҫӗнӗ Шупашкарти химиксен Культура керменӗ ҫумӗнчи «Сӑрнай» халӑх фольклор ансамбльне ертсе пырать. Вӑл 110 ытла юрӑ кӗвӗленӗ. 40 ытла юрӑ, хор, инструментпа каламалли хайлавсем Чӑваш радио фондӗнче упранаҫҫӗ.

Паян Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче ҫамрӑк опера юрӑҫисен М.Д. Михайлов ячӗпе хисепленекен Пӗтӗм тӗнчери III конкурс уҫӑлать.

Пӗрремӗш хут ирттернӗ чух унта хамӑр республикӑрисемсӗр пуҫне Мускаври тата Китайри юрӑҫсем хутшӑннӑ пулнӑ. Халӗ, ав, ун анлӑшӗ сарӑлса пырать. Иккӗмӗш хут ирттернӗ чух тӗрлӗ ҫӗршыври 70 ытла юрӑҫ пухӑннӑ-мӗн. Конкурса ирттерме П.И. Чайковский ячӗллӗ вырӑс наци культурин фончӗ пулӑшать иккен. Кӑҫалхине хутшӑнма 40 ытла заявка килнӗ.