1000-мӗш ҫул вӑхӑтӗнчи Гренланди ҫывӑхӗнчи ҫу. Карл Расмуссен (1874). Википеди

Гарвардри ӑсчахсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх, XV ӗмӗр варринче викингсем Гренландирен тинӗс шайӗ вӑйлӑ хӑпарнипе тата пӗрмай шыв илнине пула пӑрахса кайнӑ. Naked Science ҫырса кӑтартнӑ тӑрӑх, шыв ялсем патне питӗ ҫывӑха ҫитнӗ, кӗтӳ ҫӳретмелли улӑхсене ярса илнӗ, ҫавна пула ҫӗр тӑварланса кайнӑ та тыр-пул ӳсме пӑрахнӑ.

Ҫурҫӗр Америкӑна — Гренландин кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ енне — Европа ҫыннисенчен чи малтан викингсем ҫитнӗ. X ӗмӗр вӗҫӗнче скандинавинчен тухнисем виҫӗ пысӑк ял никӗсленӗ, унта вӗсем 500 ҫула яхӑн пурӑннӑ.

Викингсене утрава пӑрахса кайма мӗн хистени пирки ӑсчахсем паянхи кун та тавлашаҫҫӗ. Чи анлӑ сарӑлнӑ версисем хушшинче: политика тӗлӗшӗнчи йывӑрлӑх, социаллӑ хумхану тата ҫутҫанталӑк улшӑнни.

Гарвард ӑсчахӗсем шутланӑ тӑрӑх, вӑрттӑнлӑх кӑларса тӑратакан миграцин тӗп сӑлтавӗ тинӗс пулса тӑнӑ — ун чухне вӑл вырӑнти экономикӑшӑн питӗ пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.

Тӗпчевҫӗсем ҫав вӑхӑтри климата уҫса паракан даннӑйсене тӗпченӗ, Гренланди пӑрлӑхӗ мӗн таран ӳснине модельлесе пӑхнӑ. Викингсем утрава пӑрахса кайни вара шӑп та шай пысӑках мар пӑрлӑх тапхӑрӗ пуҫламӑшӗпе пӗр килни палӑрнӑ.

Малалла...

© shutterstock.com

Тӗнче шайӗнче йӗркеленӗ Раҫҫейпе Корейӑри специалистсен ушкӑнӗ пӗрлехи вӑйпа инновациллӗ транзистор шутласа кӑларнӑ, вӑл хальхи вӑхӑтри аналогсен ҫитменлӗхӗсемсӗр пулса тухнӑ, ACS Nano публикацинче пӗлтернӗ тӑрӑх вӑл ӑшша нумаях ҫухатмасӑр сигнала питӗ пысӑк хӑвӑртлӑхпа куҫарма пултарать.

Тӗпчевҫӗсем хӑйсен ӗҫне ҫак результат таран «наноэкситонлӑ транзистор» хатӗрлесе пурнӑҫлама пултарнӑ, унта шалти сийлӗ тата сийсем хущшиллӗ экситонсемпе усӑ курнӑ. Ӑсчахсем палӑртнӑ тӑрӑх, ҫурма проводниксенче ҫутӑ пайӑркишӗн яваплӑ экситон квазипайӗсем ҫӗнӗ ӑрури эмисси элеменчӗсене тума кирлӗ, вӗсенчен ӑшӑ сахалрах саланать, малашлӑхра вӗсемпе ҫавӑн пекех квантлӑ технологисенче те усӑ курма май пулӗ.

Тӗпчевҫӗсем асӑрханӑ тӑрӑх, шалти сийсенчи экситонсем горизонтальлӗ вырнаҫасшӑн, сийсем хушшинчисем вара — вертикальлӗ. Ҫак структурӑсем пӗрешкел маррине пула тата частицӑсен ҫутӑ эффективлӑхӗ пӗчӗк пулнине кура нановиҫеллӗ уҫлӑхра ҫак пайсене ӑсчахсене тивӗҫлӗ шайра тытса тӑма йывӑр пулнӑ, анчах ку йывӑрлӑха вӗсем экситонсен тачӑлӑхӗпе ҫутӑлӑхне инҫет мелпе контрольлесе тӑрса ҫӗнтернӗ.

Малалла...

vesti-k.ru сайтри сӑн

Севастопольти 9-мӗш шкула Совет Союзӗн Паттӑрӗн Зоя Парфеновӑн ятне панӑ. Вӑл Улатӑрта ҫуралса ӳснӗ.

Зоя ҫӗрлехи бомбардировка авиаци полкӗн командирӗн ҫумӗ пулнӑ. Хӗвел ансан тӳпене хӑпаракан летчиксене нимӗҫсем "ҫӗрлехи ведьмӑсем" тенӗ.

Зоя Севастополе ирӗке кӑларнӑ ҫӗре хутшӑннӑ. Вӑл 700 ытла хутчен тӳпене ҫӗкленнӗ.

Севастопольти шкула унӑн ятне пама Чӑваш Ен правительстви тата ҫав хулари чӑвашсен наци культурин обществи сӗннӗ.

"На связи" форумри сӑн

Ҫӗнӗ Шупашкарти Тӗкӗрҫ тӑкӑрлӑкӗнчи 4-мӗш ҫурт, общежити,иккӗмӗш хут ҫуннӑ. Унта 2017 ҫулта пушар тухнӑ. Нумаях пулмасть каллех пушарнӑйсем ҫак адреспа ҫитнӗ. Хальхинче хваттер балконӗ ҫунма пуҫланӑ. Юрать-ха, никам та шар курман.

2017 ҫулта та пушарта аманакансем пулман. Ун чухне 8 ҫынна эвакуацилеме тивнӗ.

Ҫӗмӗрле районӗнче пӗртен-пӗр вӑрҫӑ ветеранӗ юлнӑ. Ҫак кунсенче вӑл 99 ҫул тултарнӑ.

Речной поселокӗнче пурӑнакан Ермолай Пахарев 1924 ҫулхи ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Куславкка районӗнче ҫуралнӑ.

Фронтра вӑл артиллери хӗҫ-пӑшалӗн наводчикӗ пулнӑ. Киле 1947 ҫулта кӑна таврӑннӑ. Ҫӗмӗрле районӗн вӑрман хуҫалӑхӗнче чылай вӑхӑт ӗҫленӗ.

Ветеран мӑшӑрӗпе 7 ача ҫуратса ӳстернӗ.

Ку ыйту Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Шулю ялӗнче пурӑнакансене пӑшӑрхантарнӑ. Хуравӗ тупӑннӑ.

Аса илтерер: нумаях пулмасть Шулю ялӗнче тин вырнаҫтарнӑ шыв башни ӳкнӗ. Ӑна раштав уйӑхӗнче кӑна лартнӑ. Башня вӑйлӑ ҫил чухне ӳкнӗ. Ӑна шыв пӑрӑхӗпе сыпӑнтарса та ӗлкӗреймен.

Тӗрӗслев ирттернӗ хыҫҫӑн башня мӗншӗн ӳкнине палӑртнӑ. Подрядчик ӑна вырнаҫтарнӑ чухне проектри пӗтӗм условие пӑхӑнман. Прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, подрядчик хӑйӗн шучӗпе ҫӗнӗ башня лартма палӑртнӑ.

cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен тин ҫуралнӑ ачасене наци тӗрриллӗ парне пама тытӑнӗҫ. Ку кӑҫал кӑрлачӑн 1-мӗшӗ хыҫҫӑн ҫуралнӑ пепкесене те пырса тивет.

Мӗнле парне парӗҫ? Ку тӗллевпе ятарласа сасӑлав ирттерни пирки пӗлтернӗччӗ. Сасӑлава пӗтӗмлетнӗ, мӗнле парне парассине суйланӑ.

Чылайӑшӗ 1-мӗш парнешӗн сасӑланӑ. Ун йышне тӗрӗллӗ пододеяльник, простынь тата наволочка кӗреҫҫӗ.

Ака уйӑхӗн 20-мӗшӗнче пирӗн республикӑна Карелинчи ансамбль концертпа килӗ. Артистсем Шупашкарти Ухсай Яккӑвӗ ячӗллӗ культура керменӗн сцени ҫине 19 сехетре тухӗҫ.

Карели Республикинчи «Кантеле» юрӑпа ашӑ ансамблӗн концерт программи ҫӗршывӑмӑрӑн ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ енчи регионӗнче пурӑнакан халӑхсен йӑли-йӗркипе тата культурипе паллаштарӗ.

Ансамбль ячӗ карелсемпе финсен кантеле музыка инструменчӗн ятне пӗлтерет. Асӑннӑ инструмент вырӑссен кӗслипе пӗр тӑван теме юрать. Пултарулӑх коллективне 1936 ҫулта йӗркеленӗ. Коллективра — оркестр, кантелистсен ансамблӗ, ташӑ ушкӑнӗ тата «Айно» вокал ушкӑнӗ.

Программӑра тӗрлӗ жанрлӑ халӑх юррисем кареи рунисемпе балладисем, вокалпа хореографи композицийӗсем тата инструмент номерӗсем пулӗҫ.

culture.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Илемлӗ вулакансен «Ялан янра, чӑваш чӗлхи!» онлайн-фестивалӗ пуҫланнӑ. Вӑл паянтан пуҫласа ака уйӑхӗн 25-мӗшӗ таран пырӗ.

Ӑна Чӑваш Енӗн Ача-пӑчапа наци вулавӑшӗ ирттерет. Унта ачасем тата яш-кӗрӗмпе хӗр-упраҫ хутшӑнма пултарӗ.

Онлайн-фестивале Чӑваш чӗлхи кунне тата аслӑ вӗрентекенӗмӗр Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Чӑвашла хайлавсене хитре вуланине ҫырса илсе #ЯнраЧӑвашЧӗлхи2023 тата #ЗвениЯзыкЧувашский2023 хештегсемпе «Контактра» халӑх ушкӑнӗнче лартмалла.

obrazov.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

РФ Патшалӑх Думинче ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче «Человек, определивший время» ятлӑ курав уҫӑлнӑ. Ӑна чӑваш патриархӗ Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Чӑваш Енӗн Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерствин сайтӗнче хыпрланӑ тӑрӑх, экспозицире Иван Яковлевӑн ҫемье альбомӗнчи сӑнӳкерчӗксем, алҫырусем, ӗҫсен копийӗсем вырӑн тупнӑ. Иван Яковлевӑн вӗренекенӗсемпе унӑн пархатарлӑ ӗҫне тӑсакансене уйрӑм ярӑм халалланӑ.

Иван Яковлева халланӑ курава уҫма РФ Патшалӑх Думин Председателӗн пӗрремӗш ҫумӗ А.Д. Жуков, Председателӗн ҫумӗ Б.А. Чернышов, парламент фракцийӗсен ертӳҫисем С.М. Миронов тата Г.А. Зюганов тата ыттисем хутшӑннӑ.