Сывлӑх
![]() Tvoypulmonolog.ru сайтри сӑн Чӑваш Енре кӑшӑлвируспа чирлекенсен йышӗ чакса пырать. Юлашки талӑкра 35 ҫын инфекциленнине палӑртнӑ. Ку таранччен 6915 ҫын каварлӑ вируса ҫаклатнӑ. Анчах вилнисен йышӗ нумайланнӑ. Унччен кӑна 2 ҫын инфекцие пула вилнине пӗлтернӗччӗ. Паянхи кун тӗлне вара тепӗр 4 ҫын пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Республикӑра харӑсах кун чухлӗ ҫын кӑшӑлвиурса пула уйрӑлнӑ тӗслӗх ку таранччен пулман. Инфекциленнӗ 4050 ҫын сывалнӑ. Тепӗр 2803 ҫын сипленет. Кӑшӑлвирус сарӑлнин индексӗ халӗ 0,87-пе танлашать. Аса илтерер: Чӑваш Ен кӑшалвируса пула йышӑннӑ чару мерисене пӑрахӑҫламалли иккӗмӗш тапхӑра кӗнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Ял хуҫалӑхӗ
![]() Инкеклӗ лару-тӑру министерстви тунӑ сӑн Вырма пуҫлансан Чӑваш Енре комбайн ҫунса кайнине пӗлтернӗччӗ. Елчӗк районӗнче ӑна пула 15 гектар ҫинчи урпа кӗле ҫаврӑннӑ. Комбайна, телее, упраса хӑварма май килнӗ ун чухне. Уй-хирте каллех пӑтӑрмах пулнӑ. Хальхинче – Йӗпреҫ районӗнче. Ҫурла уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Ҫирӗклӗ ялӗ ҫывӑхӗнчи уйра вырнӑ хыҫҫӑн юлнӑ тырӑ тунисем ҫуннӑ. Пӗтӗмпе – 0,25 гектар. Пушар комбайна пула тухнӑ. Техникӑн кӑлтӑксем пулнине палӑртнӑ. Шӑпах ӑна пула ҫулӑм тухнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Персона
![]() Степан Лашман (Авксентьев) прозаик, драматург, куҫаруҫӑ ҫуралнӑранпа паян, ҫурла уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, 125 ҫул ҫитрӗ. Вӑл 1895 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Шӑмӑршӑ районӗнчи Патирек ялӗнче ҫуралнӑ. 1986 ҫулхи чӳкӗн 28-мӗшӗнче Шупашкарта ҫӗре кӗнӗ. Степан Лашман Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗнче тата унти строительство земство шкулӗнче вӗреннӗ. Чӗмпӗртр ҫутӗҫ комиссиариатӗнче инструктор, «Ҫӗнӗ пурнӑҫ» хаҫат редакторӗ, Шупашкарти «Канаш» хаҫат, «Тӑван Атӑл» журналсенче тӑрӑшнӑ, ТАСС корреспонденчӗ пулнӑ. Чӑваш радиовне йӗркелекенӗсенчен пӗри. Учитель пулса та ӗҫленӗ вӑл. Сӑвӑсем, пьесӑсем, калавсем ҫырнӑ. Унӑн 15 ытла кӗнеке пичетленнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Культура
![]() Чӑваш пӗрремӗш хаҫатне, «Хыпара», кун ҫути кӑтартнӑранпа 2021 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 21-мӗшӗнче 115 ҫул ҫитет. Ӑна чӑвашсен пӗрремӗш профессорӗ, сумлӑ ӑсчах, Николай Никольский Хусан хулинче кӑларма тытӑннӑ. Паллӑ кун умӗн «Хыпар» издательство ҫурчӗ «Аудиохаҫат» сасӑ проекчӗ пуҫарнӑ. Наци медиахолдингӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, «Хыпар» издательство ҫурчӗн ҫӗнӗ проектне самана таппин юхӑмне шута илсе хатӗрленӗ. Хальхи саманара вӑхӑт нихҫанхинчен хаклӑ. Юратнӑ хаҫатсемпе тӗплӗн паллашма ӗлкӗреймесен те тӗнче тетелне ватти-вӗтти таран кӗрет. Наци медиахолдингӗ «Хыпар» издательство ҫурчӗн кӑларӑмӗсенче пичетленнӗ чи лайӑх материалсене суйласа илсе аудиоверси формата куҫарма палӑртать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Чӑваш чӗлхи
![]() Чӑваш чӗлхи лабораторийӗ пӗлтерӗшлӗ виҫе урлӑ каҫрӗ — чӑвашла-вырӑсла пуплевӗш мӑшӑрӗсен йышне 500 пин ытла хатӗрлесе ҫитертӗмӗр. Аса илтеретпӗр, нейронлӑ меслетпе тивӗҫлӗ шайри куҫаруҫӑ тӑвас тесен сахалран те пӗр миллион мӑшӑр кирлӗ тесе палӑртаҫҫӗ. Ку вӑл, паллах, пӗтӗмӗшле палӑртнӑ кӑтарту ҫеҫ пулин те эпир ҫак виҫен ҫурри урлӑ иртрӗмӗр-иртрӗмерех! Мӑшӑрсем хатӗрлеме ҫӑмӑлах мар. Ҫак ӗҫе тӑваттӑн-пиллӗкӗн кӳленсе эпир уйӑхне 35-40 пин мӑшӑр тӑватпӑр. Вӑтамран пӗр кӗнекерен 5 пин мӑшӑр тухать: эпир кӗнекене сканерлатпӑр, саспаллатпӑр (ӳкерчӗкри саспаллисене Finereader программӑпа палласа илетпӗр), текстри йӑнӑшсене тӳрлететпӗр, ун хыҫҫӑн вара тӗнче тетелӗнче вырӑсла текста шыраса тупса пуплевӗшсене мӑшӑрласа тухатпӑр. Мӑшӑрлассине алӑпа тӑватпӑр — капла пирӗн мӑшӑрсен пахалӑхӗ самай ӳсет. Ҫак ӗҫе автоматизацилеме май паракан программӑсем те пур, анчах вӗсемпе ӗҫлес тесен чӑрмавсем чылай сиксе тухаҫҫӗ: пӗр енчен мӑшӑрлав ӗҫӗнче йӑнӑшсем каяҫҫӗ, тепӗр енчен чӑвашлипе вырӑсла текстсем пӗрешкел марри час-часах тӗл пулкалать. Калӑпӑр, Михаил Бубенновӑн «Шурӑ хурӑнне», Семен Бабаевскийӗн «Ылтӑн ҫӑлтӑр кавалерне» пирӗн тӑлмачсем ҫак хайлавсене улӑштариччен куҫарнӑ пулнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Ҫурт-йӗр
![]() Шупашкар хулинчи икӗ объект ытла та вӑрахӑн ҫӗкленет. Сӑмах Асламас урамӗнчи 42-мӗш позици тата «Гагаринский» ҫурт-йӗр комплексӗнчи 5-мӗш позици пирки пырать. Пӗрремӗшне «Гранит СК» тулли мар яваплӑ общество тӑвать, иккӗмӗшне – «Альянс-Недвижимость» предприяти. Асӑннӑ строительство организацийӗсем хӑпартакан ҫуртсенче хваттерлӗ пулма ҫынсем пайҫӑ пулса укҫа хывнӑ. Строительство ӗҫӗ вӑраха тӑсӑлса кайнӑ объектсенче республикӑн строительство министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ Владимир Максимов, Шупашкарти Калинин районӗн прокурорӗ Евгений Ортиков, Шупашкар хула администрацийӗн ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх управленийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Денис Майоров пулнӑ. Асламас урамӗнчи ҫуртри пайҫӑсене хваттер уҫҫисене кӗҫ-вӗҫ памалла. «Гагаринский» ҫурт-йӗр комплексӗнчи ҫурта 35% ҫеҫ хӑпартнӑ. Ӗҫ епле пынине тӳре-шара, ҫав шутра республика ертӳҫи таранах, сӑнаса тӑма шантараҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Республикӑра
![]() Don24.ru сайтри сӑн Ашшӗ киле ӳсӗр таврӑнсан амӑшӗпе тӑтӑшах хирӗҫнӗ. 14 ҫулти ывӑлӗ вара харкашура амӑшне хӳтӗленӗ. Ку ашшӗне тарӑхтарнӑ, ҫавӑнпа вӑл ывӑлне те хӗрхенмесӗр ҫапнӑ. Ку истори Етӗрне районӗнче пурӑнакан ҫемье пирки. Следстви палӑртнӑ тӑрӑх, 57 ҫулти ашшӗ ывӑлне пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗнчен пуҫласа кӑҫалхи ҫӗртмеччен шар кӑтартнӑ. Кӗҫех ҫак арҫыннӑн 18 ҫул тултарман ывӑлне шар кӑтартнӑшӑн, ӑна тивӗҫлӗ воспитани паманшӑн суд умӗнче явап тытма тивӗ. Ун тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе Етӗрне районӗн судне пӑхса тухма панӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Ҫулшӑн вӑрҫнӑҪул-йӗр
![]() Чӑваш Ен транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министрӗ Владимир Осипов Патӑрьел районӗнчи Шӑнкӑртамри ҫулшӑн ятланӑ. 531 метр тӑршшӗ ҫула юсама 8 миллион тенкӗ тӑкакланӑ. Транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министрӗ объектра пулнӑ. Вӑл подряд организацине асфальта начар хунӑшӑн ӳпкеленӗ. Министра ним те килӗшмен: тикӗс марри те, асфальт хулӑнӑшӗ. Подряд организацийӗн кӑлтӑка ҫывӑх вӑхӑтра пӗтермелле. Чӑваш Енӗн Транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, сӑмах Шӑнкӑртамри Уй урамӗ пирки пырать. Ҫула «Комплексное развитие сельских территорий» (чӑв. Ял территорийӗсене комплекслӑ аталантарасси ҫинчен) ҫумпрограммӑпа килӗшӳллӗн тунӑ. Контракта «Стройкомфорт» тулли мар яваплӑ обществӑпа тунӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Пӑтӑрмахсем
![]() Улатӑрта лавкка пуҫлӑхне явап тыттарнӑ. Унти Пушкин урамӗнче вырнаҫнӑ «Победа» магазинта ҫынсен пӗр-пӗринпе ҫывӑх тӑма юраманнине кӑтартса ӳкермен иккен. Кассирсене алла дещинфекцилемелли хатӗрсемпе тивӗҫтерменнине те тупса палӑртнӑ. Тӗрӗслеве прокуратура ирттернӗ. Вӑл ытти кӑлтӑка та асӑрханӑ. Лавккара ӗҫлекенсен хӑйсен тата ӗҫри тумтирне упрама вырӑн пулман. Сутуҫӑсем медицина тӗрӗслевӗ тата гигиена аттестацийӗ витӗр тухса пӗтменни те ҫиеле тухнӑ. Лавкка пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Ӑна РФ Административлӑ правонарушенисем ҫинчен калакан кодексӑн 20.6.1 статйин 1-мӗш пайӗпе явап тыттарса 10 пин тенкӗлӗх штрафланӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Сывлӑх
![]() Васкавлӑ медицина пулӑшӑвӗн пульници COVID-19 антителине палӑртма 2 миллион тенкӗ тӑкаклӗ. Контрактӑн пуҫламӑш хакне 3,4 миллион тенкӗ тесе пӗлтернӗ. Электрон лавккара тӑкака пӗрре-виҫҫӗмӗш чухлӗ чакарма май килнӗ. Аукциона «Открытие» медицина центрӗ тата Чӑваш Енӗн Гигиенӑпа эпидемиологи центрӗ хутшӑннӑ. Йӳнӗрех хакпа тӗпчев ирттерме медицина центрӗ сӗннӗ. Контракта унпа алӑ пусӗҫ те. Килӗшӳ вӑйӗ 2021 ҫулхи пуш уйӑхӗн 31-мӗшӗччен пырӗ. Аукцион ҫӗнтерӳҫи 5 пин тӗпчев ирттерӗ. Ҫав вӑхӑтра M (IgM) тата G (IgG) класлӑ антителасене палӑртмалла. Кӑтартусем биоматериал лабораторие ҫитнӗ хыҫҫӑн пилӗк кунта паллӑ пулӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (20.04.2025 21:00) пӗлӗтлӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 749 - 751 мм, 17 - 19 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 0-2 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр енчен вӗрӗ.
| Золотов Василий Гордеевич, халӑха ҫутта кӑларас ӗҫе йӗркелекенӗсенчен пӗри ҫуралнӑ. | ||
| Иванов Алексей Иванович, чӑваш чӗлхи тӗпчевҫи, журналист редактор вилнӗ. | ||
![]() | Пулӑм хуш... |